'Ladderzat iemand doodrijden, dat is geen ongelukkig toeval'

Een jaar geleden maaide een stomdronken automobilist Romane van haar step nabij het Flageyplein. De chauffeur reed te snel, de 24-jarige studente liet het leven. Romanes naasten organiseren zondag een mars en willen ‘doodslag in het verkeer’ in de strafwet laten opnemen. “Het stond in de sterren geschreven dat deze man iemand zou doden.”

Als Romane Pontello op 16 september 2023 afspreekt met vriendinnen in café Belga, lacht het leven haar toe. Ze heeft net haar laatste examens achter de rug als master in de rechten. De jonge vrouw weet het nog niet, maar ze is geslaagd: twee weken na haar overlijden zal ze haar diploma krijgen. Romane heeft een hechte vriendengroep, “negen meisjes met nog eens verschillende groepen rond hen,” herinnert plusvader Marc Depauw (57) zich. Paardrijden is haar passie sinds ze vier is, in die mate dat ze onlangs een eigen veulen kocht. Ze kan niet wachten op het moment dat ze er zelf op zal kunnen rijden.

Dat alles wordt in een klap weggeveegd als Romane rond halfdrie die zaterdagnacht vertrekt met een elektrische step. Twee vriendinnen rijden voorop en Romane volgt, als een wagen met hoge snelheid van achteren op haar inrijdt op de Renbaanlaan, zonder te remmen. Ze belandt met haar hoofd op de voorruit, de automobilist rijdt verder, het slachtoffer raakt onder de wielen.

Een voorligger die getuige is, laat de auto stoppen en neemt de sleutels af van de bestuurder, die even later toch wegvlucht en zijn telefoon vernielt voor hij wordt ingerekend. Voor Romane komt alle hulp te laat. De chauffeur, die blijkt 1,9 promille alcohol in zijn bloed te hebben, het equivalent van minstens negen alcoholconsumpties. In zijn wagen stond een fles vodka van eigen makelij.

“Wat ons echt gechoqueerd heeft, is het gebrek aan interesse van de dader,” vertelt vader Rinaldo Pontello (56). We ontmoeten hem samen met Marc Depauw, de partner van Romanes moeder. “Hij heeft Romane zelfs niet bekeken. Hij dacht enkel aan zichzelf. Dat komt boven op de pijn van het verlies: de gemene, crapuleuze kant van wat er gebeurd is.”

Vader Rinaldo heeft een leven voor en na het ongeval. “Romane was mijn enige kind. Sindsdien vraag ik me af waarom ik zou opstaan en mis ik een doel in het leven. Onze strijd om doodslag in het verkeer in de strafwet te krijgen leveren we ook een beetje daarom: het geeft me een doel en het zou de dood van Romane tenminste niet zinloos maken.”

Reed de dader te snel?
RINALDO PONTELLO: Hij accelereerde en reed met meer dan de maximumsnelheid. Aanvankelijk werd de bestuurder ook verdacht van vrijwillige doodslag. De politie was zo verbluft dat er geen remsporen waren, dat eerst onderzocht is of er geen conflict voorafging aan de aanrijding. Romane was perfect in orde: ze had niet gedronken, reed op de juiste plaats en de lichten van haar step werkten.

De mars die u zondag organiseert is niet enkel ter nagedachtenis van Romane. Het is ook een pleidooi om daders van dodelijke ongevallen onder invloed zwaarder te straffen. Wanneer besefte u dat er een probleem is op dat vlak?
PONTELLO: Toen we met onze advocaten samenzaten, bleek dat het Belgische systeem grote lacunes heeft. Je kan in België iemand doden met de auto en daar hangt amper een gevangenisstraf aan vast. Denk aan de fietsster die stierf in Sint-Niklaas of de zeven carnavalisten die doodgereden werden in Strépy-Bracquenies. Telkens onder invloed.
Sinds het tijdperk van Jean-Luc Dehaene zijn er pogingen om de wetgeving strenger te maken, met een puntenrijbewijs of een alcoholslot op auto’s. Maar de politiek is er telkens in geslaagd om die voorstellen ergens weg te moffelen. We zijn zelf naar de politiek getrokken. Van de ministers die toen in functie waren, heeft enkel Elke Van den Brandt (Brussels minister voor Mobiliteit en Verkeersveiligheid, Groen, red.) gereageerd, van Georges Gilkinet (federaal mobiliteitsminister, Ecolo, red.) hoorden we niets. Dus hebben we besloten om zelf te handelen.

Maakt een strengere bestraffing het verkeer wel veiliger? Moet je niet eerder kijken naar de manier waarop we onze wegen inrichten?
MARC DEPAUW: Dat is ook belangrijk en er zijn nog meer dingen die nodig zijn. Wij willen een duidelijk en eenvoudige boodschap geven: als iemand zwaar onder invloed de auto neemt en een ongeval veroorzaakt, is dat geen ongelukkig toeval meer. Het stond in de sterren geschreven dat de man die Romane doodde mensen zou omverrijden. Het hadden Romane én haar twee vriendinnen die wat voorop­reden kunnen zijn, of iemand anders aan het volgende kruispunt.
Elke twee uur vindt er in België een ongeval plaats waarbij een bestuurder te veel gedronken heeft. (Met nadruk) Elke twee uur! In andere landen is er wél een strengere interpretatie van dat soort ongevallen. En ja, we hebben de indruk dat zulke maatregelen ontradend werken. In Frankrijk geldt dat bijvoorbeeld voor stadsrodeo’s, of voor ongevallen waarbij mensen met 150 km/u door een dorpskern razen. We vragen niet om naar 0,0 promille alcohol te gaan, we viseren de krankzinnigen in het verkeer, de misdadigers.

Zoals u zelf zegt, zijn er al decennia pogingen om strenger op te treden tegen die verkeerscriminelen. Waarom verandert er toch niets?
PONTELLO: Een gebrek aan politieke wil? Wij zien alvast een grote kloof tussen Vlaanderen, waar een groter bewustzijn rond verkeersveiligheid heerst en Wallonië. In Vlaanderen heb je meer verenigingen die ermee bezig zijn, zijn er meer fietsers, gaan meer stemmen op voor een rijbewijs met punten. In Wallonië, waar de moordenaar van Romane woonde is er niets, zéro. Je drinkt, je neemt de auto, je hangt de onnozelaar uit en men vindt dat normaal. We weten waarover we spreken, we komen uit Tubize en Moeskroen.
DEPAUW: Tegelijk verandert de maatschappij wel. Jongeren lijken me minder tolerant tegenover alcohol in het verkeer dan onze generatie. De grappen in de stijl van ‘Ik weet niet hoe ik ben thuisgeraakt, mijn auto heeft gewoon gereden,’ die hoor je minder.

Concreet vraagt u om de term ‘doodslag in het verkeer’ toe te voegen aan de nieuwe strafwet voor gevallen als het ongeval met Romane. Die nieuwe strafwet is ondertussen gestemd en wordt van kracht in 2026.
PONTELLO: Ja, dat zou een categorie van doodslag worden, die strenger wordt bestraft. Zoals in Italië, de Scandinavische landen, de meeste staten van de VS, het Verenigd Koninkrijk en Canada. In dat laatste land kan je niet zomaar met de wagen rijden als je een glas op hebt. Zo’n maatregel maakt deel uit van een andere omgang met verkeersveiligheid. En wie toch een ongeval veroorzaakt, kan twintig jaar cel krijgen en een miljoen dollar boete.

Om die term in de strafwet te krijgen bespeelt u ook de politiek en wil u de kwestie in het federaal parlement aankaarten. Hoe?
DEPAUW: We willen aan het woord komen in het parlement via een petitie. Onze aanvraag moet eerst goedgekeurd worden en dan kunnen we op zoek gaan naar 25.000 handtekeningen, verdeeld over de drie gewesten. Daarnaast hebben we ook Kamerleden en partijvoorzitters aangeschreven. De antwoorden waren in het algemeen eerder positief, enkel van de PS en CD&V kregen we geen antwoord. Hopelijk maakt de nieuwe federale regering nu ook werk van de toevoeging van ‘doodslag in het verkeer’. Dat zou een signaal zijn naar de slachtoffers, maar we geloven ook dat het verkeer zo veiliger wordt.

Verkeersveiligheid stond hoog op de politieke agenda de voorbije legislatuur in Brussel. De laatste jaren groeide echter het protest tegen het beleid van de ontslagnemende regering. Vreest u niet dat het gewest de komende jaren onveiliger wordt?
PONTELLO: Het is vandaag nog onveilig hoor, al heeft de zone 30 wel effect gehad.
DEPAUW: Romane is overleden omdat ze een elektrische step genomen heeft in plaats van een Uber of taxi. Die steps zijn duidelijk een probleem voor de verkeersveiligheid. Romane voelde zich veilig, maar ze was het niet. We hebben nood aan gescheiden ruimtes voor zwakke weggebruikers.
PONTELLO: En de e-steps moeten we verbieden, zoals in Parijs.

Kijken jullie vandaag anders naar het verkeer dan voor het ongeval?
DEPAUW: Ik merk vooral dat ik anders kijk naar mensen die drinken en van wie ik weet dat ze nadien de auto zullen nemen. Ik kan dat nog moeilijk verdragen. Bij BX1 (Depauw werkt er als commercieel directeur, red.) hadden we onlangs nog een uitzending over verkeersveiligheid. Een Brusselse fractieleider legde na afloop uit dat hij niet zomaar een fruitsapje kan drinken als hij naar een evenement gaat. (Schudt het hoofd) Dat gaat er bij mij dus niet meer in.

Even terug naar Romane. Haar grote hobby was paardrijden en ze had een jong veulen gekocht. Wat is er met dat dier gebeurd?
PONTELLO: Ik kan zelf niet paardrijden, haar moeder wel. Verkopen kon ik niet, we hebben het paard nog steeds en binnenkort kan er ook op gereden worden. Op die manier is er tenminste iets blijven verder leven van onze dochter.

De mars ter nagedachtenis van Romane vertrekt op zondag 17 november om 14u aan de Gedachtenissquare in Elsene.