Brusselse regeringsvorming: de speeltijd is voorbij

Welk Belgisch parlementaire assemblee kon gedurende achttien jaar aanblijven, zonder verkiezingen? De Brusselse agglomeratieraad. Die was de voorloper van het Brussels parlement en werd in 1971 verkozen. Maar omdat Franstalige partijen ‘valse Vlamingen’ hadden laten verkiezen, en daardoor de gegarandeerde vertegenwoordiging van Nederlandstaligen compleet werd uitgehold, raakte de instelling totaal geblokkeerd. Tot in 1989.

De vergelijking met 2024 loopt helemaal mank, maar toch: ook vandaag kraakt de Brusselse architectuur in haar voegen. En de Brusselse regeringsvorming ziet er nog altijd even penibel uit als na de verkiezingen van juni, intussen vier maanden geleden. In de meest pessimistische scenario’s moet de uittredende regering-Vervoort nog maanden blijven zitten, bij gebrek aan nieuwe regering.

Het lijdt geen twijfel dat dat een serieuze hypotheek legt op het bestuur van de hoofdstad. Nu al zitten we met de ongemakkelijke situatie dat de regering moet antwoorden op vragen uit het parlement, terwijl ze volledig vleugellam is. Ze kan, door de scheiding der machten, geen nieuwe beslissingen meer nemen. Ze moet noodgrepen uitvoeren om de begroting aan te vullen om de energiepremies te kunnen uitbetalen.

En dan hebben we het nog niet over de desastreuze Brusselse financiën zelf. Het begrotingstekort loopt op tot anderhalf miljard euro, op een totaal van zes miljard aan eigen inkomsten. De schuld gaat door het dak. Dat is – we kunnen het niet genoeg herhalen – een strop om de nek van de hoofdstad. Ondertussen gaat de verpaupering verder, en stopt het drugsgeweld niet. Er is dringend een ploeg nodig om het tij te keren.

Groen werd vernederd

Volgende zondag zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Verwacht wordt dat er zich nadien rustiger vaarwater aandient, waarin er wel een regeerakkoord kan worden gevonden met Franstaligen en Nederlandstaligen.

De vraag is nu of dat wel zo eenvoudig zal zijn. Aan Nederlandstalige kant is de patstelling compleet. Maar er moet zeker ook naar de Franstalige partijen worden gekeken. Die hebben vrij snel een akkoord gevonden om samen een coalitie te vormen. Tegelijk hebben ze het niet nagelaten om Groen, de grootste partij aan Nederlandstalige kant, te vernederen, onder meer door het LEZ-uitstel zonder overleg met Groen naar het parlement te brengen. Ook in het parlementaire debat aarzelde een onderhandelaar als Christophe De Beukelaer (Les Engagés) niet om groenen de mantel uit te vegen door ze dogmatisch te noemen. Bij de Mouvement Réformateur is de strategie al langer duidelijk: met harde taal Groen zoveel mogelijk isoleren.

Op zich niets mis mee: this is politics, maar hoe hierna op een ordentelijke manier weer aan tafel kan worden aangeschoven om een regering te vormen, is een raadsel. Een regering wordt gevormd in vertrouwen. MR heeft de afgelopen maanden echter niets anders gedaan dan Groen, een partij die incontournable is voor een Brusselse regering, tot schietschijf te maken. Dat levert misschien op korte termijn stemmen op, maar het maakt de vorming van een regering na 13 oktober aartsmoeilijk, zoniet onmogelijk.

In die zin draagt David Leisterh (MR), die formateur is en kandidaat minister-president, een grote verantwoordelijkheid. Hij had het nooit zo ver mogen laten komen. Hij had rekening moeten houden met het feit dat dat de kiezer aan Nederlandstalige kant de kaarten bijzonder moeilijk heeft gelegd, maar hij heeft daar, samen met Les Engagés en de PS, alleen maar een probleem aan toegevoegd. De Franstalige partijen hebben de complexe situatie aan Nederlandstalige kant uitgebuit voor eigen electoraal gewin. Daarmee zijn wonden geslagen.

Het zal na 13 oktober aan Leisterh zijn om te tonen dat hij deze situatie op een duurzame manier kan ontmijnen, en dat hij minister-president kan zijn van alle Brusselaars. Ook van de Nederlandstaligen.