Burgemeester Anderlecht over OCMW-rel: ‘Geen schande dat sommige gemeenten socialer zijn'

"Er zijn fouten gebeurd bij het OCMW van Anderlecht, maar geen enkel element toont aan dat er sprake kan zijn van cliëntelisme." Dat zei burgemeester van Anderlecht Fabrice Cumps (PS) tijdens de eerste echte gemeenteraadszitting van deze legislatuur. De oppositie was opvallend mild.

“Is er sprake van schandalige nalatigheid als het OCMW steun toekent aan mensen die elders gedomicilieerd zijn?,” vroeg burgemeester Fabrice Cumps tijdens de gemeenteraad. “De wet stelt dat het OCMW mensen moet helpen die zich op het grondgebied van de gemeente bevinden, niet omdat wij de Mister Cash van België zijn.”

Cumps had de gemeenteraad bijeengeroepen naar aanleiding van de Pano-reportage vorige maand. Daarin toonden VRT-journalisten hoe twee mensen een leefloon hadden aangevraagd en gekregen, alhoewel ze helemaal niet in Anderlecht woonden. De twee undercoverjournalisten hadden ook helemaal geen steun nodig, maar door een gebrek aan controle kregen ze uiteindelijk wel een leefloon.

Volgens de burgemeester waren beide steunaanvragen wel degelijk grondig onderzocht. Beide undercoverjournalisten hadden zich bij het OCMW aangemeld als dakloze die onderdak hadden gevonden in Anderlecht. “De wet zegt dat het OCMW bevoegd is om die aanvragen te behandelen, omdat er zoiets als territoriale bevoegdheid is. Iemand moet steun krijgen in de gemeente waar die zich bevindt, niet waar die gedomicilieerd is,” aldus Cumps.

Wel geldt een uitzondering voor wie jonger is dan 25 jaar. Dan moet het OCMW van de gemeente waar die persoon gedomicilieerd is tussenkomen. Dat was het geval voor de tweede 'undercover'-aanvrager van de VRT, die gedomicilieerd was in Aalst en jonger dan 25 was. “Dat was een administratieve fout van het OCMW,” geeft Cumps toe.

‘Gebrek aan menselijke middelen’

De burgemeester benadrukte wel dat de maatschappelijke assistenten hun werk gedaan hebben in de twee dossiers. “In beide gevallen was een huisbezoek door de maatschappelijke assistenten niet mogelijk, omdat de aanvragers aangaven dat ze geen vast adres hadden en dat een huisbezoek hen nog meer in de problemen zou kunnen brengen.”

De maatschappelijke assistenten hadden in beide gevallen tevergeefs om meer bewijsstukken gevraagd. “Maar rekeningafschriften kan je niet zomaar opvragen, alleen in geval van vermoeden van fraude,” ging Cumps verder. “Het was fout om steun toe te kennen nadat er ondanks vragen geen bewijzen waren geleverd. Moet het sociaal onderzoek grondiger gebeuren? Zeker wel, maar er is een groot gebrek aan menselijke middelen.”

Milde oppositie

Daarmee verwijst de burgemeester naar de hoge werkdruk waaronder de maatschappelijke assistenten van het OCMW van Anderlecht gebukt gaan. Sommige maatschappelijke assistenten moeten tot 200 dossiers behandelen. “Met die omstandigheden moeten we rekening houden. Het personeel vraagt al jaren meer middelen,” zei PTB/PVDA-fractieleider Patricia Polanco. “We zijn ons ervan bewust dat deze affaire rechtse partijen voedt in de strijd tegen sociale rechten. Daar doen we niet aan mee,” aldus Polanco die aangaf opgelucht te zijn door de uitleg van burgemeester Cumps.

Ook oppositiepartijen Ecolo en Groen waren relatief mild voor de PS van de burgemeester en de OCMW-voorzitter. “Waarom slaagt men er niet in om het nodige personeel te vinden? Is dat enkel in Anderlecht zo?,” vroeg fractieleider en ex-schepen Nadia Kammachi. “Jullie vinden geen personeel? Ik krijg elke dag tientallen telefoontjes van Anderlechtenaren die werk zoeken,” reageerde Chadi Cherfan van Team Fouad Ahidar, naast PTB/PVDA de grootste fractie binnen de oppositie. “Het OCMW wordt misbruikt om electorale redenen. Waarom eisen jullie na jaren van wanbeheer in die grot van Ali Baba nog het voorzitterschap op van het OCMW?”

Dat de werkdruk van het OCMW-personeel de voorbije jaren fors is toegenomen heeft volgens burgemeester Cumps te maken met de verschillende crisissen van de voorbije jaren. “We zijn de derde armste gemeente van het land. In 2023 kregen we 35 procent meer steunaanvragen in vergelijking met 2020. De 134 maatschappelijke assistenten moeten jaarlijks 20.000 steunaanvragen verwerken,” aldus Cumps. “De aanwervingen blijven wel een fundamenteel probleem. Er waren dit jaar 31 vacatures voor maatschappelijk assistent. We slagen er niet in om 16 vacatures daarvan in te vullen, maar die blijven niet in een schuif liggen.”

‘Geen cliëntelisme’

Naast het gebrek aan sociaal onderzoek bij het OCMW van Anderlecht door een torenhoge werkdruk bracht de Pano-reportage nog een ander mogelijk probleem aan het licht: cliëntelisme. “Ik ben socialist en ben er trots op dat ik mijn naasten kan helpen,” zei voormalig OCMW-voorzitter Mustapha Akouz (PS) in de reportage. “Uit de context gerukt,” zei Akouz, die op 13 oktober opnieuw verkozen raakte, daarover tijdens de gemeenteraad. “Ik geef toe dat die uitspraak ongelukkig was en daarvoor excuseer ik mij. Maar ik heb nooit van cliëntelisme gesproken. Die uitspraak reflecteert mijn gedachtegoed en mijn daden binnen het OCMW niet.”

Meer wilde Akouz niet zeggen, omdat hij woensdag verwacht wordt in de Kamercommissie Sociale Zaken. Maar ook volgens de burgemeester kan er na een interne analyse geen sprake zijn van cliëntelisme. “Ik heb geen enkele informatie gekregen die moet aantonen dat er structureel onterechte privileges worden toegekend. Als politicus toon je een zekere nabijheid, anders krijg je terecht het verwijt dat je in een ivoren toren zit. Als de behandeling van een dossier lang aansleept, is de nood om bij een mandataris te gaan aankloppen groter.”

“Natuurlijk hebben sommige beslissingen van het OCMW een politiek kleurtje,” aldus Cumps nog, “maar het is niet schandalig dat sommige gemeenten socialer zijn dan anderen. Het algemeen beeld dat de Pano-reportage geeft van een OCMW dat alles geeft zonder enige controle is fout. De maatschappelijke assistenten hebben hun tijd genomen.”

Cumps herhaalde nog dat er een externe audit komt van het OCMW van Anderlecht. Daarvoor is hij bereid om samen te werken met de gewestelijke en federale niveaus.