Burgemeester Kir vs. extreemrechts krijgt staartje: ‘Beschamend voor een stad als Brussel'

De organisatoren van de radicaal-rechtse National Conservatism Conference (NatCon) konden afgelopen nacht zegevieren voor de Raad van State, maar daar laten ze het niet bij. Ze overwegen verdere gerechtelijke stappen tegen de burgemeester van Sint-Joost-ten-Node, Emir Kir. “Zijn persoonlijke verantwoordelijkheid is duidelijk,” zegt advocaat Wouter Vaassen. “Hoe politieke figuren behandeld zijn, is ongepast. Het is beschamend voor een stad als Brussel.”

Dinsdagnamiddag iets voor 16 uur vlakbij het Madouplein in Sint-Joost-ten-Node. Eric Zemmour, de controversiële, voormalige rechts-conservatieve presidentskandidaat uit Frankrijk, stuit op een muur van politieagenten die de ingang van evenementenzaal Claridge blokkeren. Binnen is de uiterst rechtse National Conservatism Conference aan de gang, maar de politie – deels in oproertenue - laat niemand meer binnen.

“België is een land dat tussen sharia en dictatuur zit. Ik ben hier om de vrijheid en identiteit van Europa te verdedigen,” verklaart Zemmour voor de camera’s van de wereldpers. “In Europa is de vrijheid van meningsuiting uitgevonden, wat die mening ook is. Als overheden oordelen over wie het recht heeft om te spreken en wie niet, is dat een dictatuur. De socialistische en Turkse burgemeester, die banden heeft met de Grijze Wolven, gebruikt de politie als een privémilitie om Europeanen te verhinderen om vrij te spreken.”

Enkele uren voor Zemmours komst heeft burgemeester van Sint-Joost Emir Kir (onafhankelijk) de radicaal-rechtse bijeenkomst, die dinsdag en woensdag moet plaatsvinden, bij politiebesluit verboden. Naast Zemmour zijn ook grote namen als Hongaars premier Viktor Orban, bekend Brexit-architect Nigel Farage en Pools oud-premier Mateusz Morawiecki uitgenodigd om er te komen spreken voor een conservatief, religieus en extreemrechts publiek.

“De burgemeester misbruikt de politie om buitenlandse staatshoofden niet naar binnen te laten. Waar zijn we mee bezig?,” zegt oud-kopstuk van Vlaams Blok en Vlaams Belang Filip Dewinter van achter het politiecordon. “Dit wordt een symbolisch gegeven. We laten onze vrije meningsuiting niet muilkorven, we laten onze democratie niet verkrachten. Dit kan misschien in Ankara bij Erdogan, maar niet hier bij ons. Desnoods gaan we door op een andere locatie, want dat is het voordeel van Brussel: er zijn 19 gemeenten en dus 19 verschillende beslissingen mogelijk.”

Raad van State fluit Kir terug

Een alternatieve locatie zoeken zal niet meer nodig blijken. De organisatoren van de conferentie waaronder The Edmond Burke Foundation en Mathias Corvinus Collegium – een conservatieve denktank een organisatie met nauwe banden met Orban – stappen naar de Raad van State om Kirs politiebesluit aan te vechten. De burgemeester van Sint-Joost beroept zich op een analyse van het OCAD – dat geen commentaar geeft op de zaak – waaruit zou blijken dat er een “gemiddelde dreiging” bestaat voor de deelnemers van de conferentie. In het politiebesluit haalt Kir de “ethisch conservatieve visies” aan van de sprekers en heeft hij het over een “mogelijke verstoring van de openbare orde”, omdat sommige genodigden bekendstaan om hun “provocatieve, discriminatoire, homofobe en islamkritische” standpunten. “Dat zou tot gewelddadige reacties kunnen leiden,” staat er in het besluit.

In de Raad van State houdt Kirs argumentatie niet stand. Rond 22 uur pleiten de advocaten van de organisatoren voor een schorsing van het verbod – de zaak wordt met uiterst dringende noodzakelijkheid behandeld – en rond 2 uur ’s nachts krijgen ze gelijk. “Dit hadden we verwacht,” reageert Paul Coleman, directeur van ADF International, het juridische team dat de organisatoren bijstaat. “Dit politiebesluit had geen enkele wettelijke basis en moest geschorst worden.” In het arrest heeft de Raad van State het over een disproportionele beslissing van de burgemeester waarmee verschillende grondwettelijke rechten geschonden worden, zoals de vrijheid van vergadering en meningsuiting.

“De Raad van State wijst erop dat in dergelijke gevallen eerder maatregelen moeten genomen om de manifestaties op de openbare weg te beteugelen, dan dat een besloten vergadering kan worden verboden. De overheid moet minstens een inspanning leveren om de personen te beschermen die hun grondwettelijk vergaderingsrecht willen uitoefenen,” klinkt het. De Raad van State heeft het over een ernstige schending. Woensdagochtend kan Hongaars premier Viktor Orban ongestoord de Claridge betreden, zonder tegenwerking van de politie of tegenbetogers. “De laatste keer dat de politie mij het zwijgen wilde opleggen was in de tijd van het communisme,” reageert de Hongaarse leider. “Noch de communisten, noch de Brusselse bureaucraten kunnen ons tegenhouden.”

Gerechtelijk staartje

De uitspraak van de Raad van State betekent een overwinning voor uiterst rechtse politici uit heel Europa en de organisatoren van de conferentie. Die gaan het hier niet bij laten, want ze overwegen verdere gerechtelijke stappen tegen de gemeente Sint-Joost-ten-Node en burgemeester Emir Kir. De kans is groot dat ze van hem een schadevergoeding gaan eisen. “Daar wordt ernstig over nagedacht,” zegt advocaat Wouter Vaassen van Courtside Law. Hij pleitte afgelopen nacht voor de organisatoren. “Het is duidelijk dat de overheid een fout heeft begaan. Ook de persoonlijke verantwoordelijkheid van de burgemeester is hier duidelijk.”

“De eerste dag verliep met veel moeilijkheden. Onder meer Eric Zemmour werd buitengehouden voor de deuren van de zaal en dat is onverenigbaar met de rechtsstaat en Brussel als diplomatieke hoofdstad van Europa of zelfs de wereld. Politieke figuren op die manier behandelen is ongepast,” gaat meester Vaassen verder. “Het is een beetje beschamend voor een stad die de ambitie heeft om het Capitool van de wereld te zijn.”

Dat de beslissing van Kir om de politie naar de radicaal-rechtse conferentie te sturen in zijn gezicht ontploft is, bleek eerder al. Dinsdagavond reageerde eerste minister Alexander De Croo (Open VLD) op de gebeurtenissen van die dag. “Wat vandaag gebeurde in de Claridge is onaanvaardbaar. Gemeentelijke autonomie is een hoeksteen van onze democratie maar mag nooit de Belgische Grondwet overrulen die de vrijheid van meningsuiting en van vreedzame vergadering sinds 1830 garandeert," aldus de premier. “Politieke bijeenkomsten bannen is ongrondwettelijk. Punt uit."

Ook minister van Binnelandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) reageerde erg kritisch. “We leven in een land waar we van mening mogen verschillen, en waar we onze mening ook openlijk mogen uiten. Deze vrijheid van meningsuiting is een hoeksteen van onze democratische samenleving,” schreef ze op X. “Ik vraag de toezichthoudende overheid om de legitimiteit van het bevel van de burgemeester van Sint-Joost-ten-Node op dit punt te onderzoeken." Of er een dergelijk onderzoek komt, is nog niet duidelijk. Bevoegd minister Bernard Clerfayt (Défi) is woensdag niet bereikbaar voor uitleg.

Politieke druk

Terwijl Emir Kir in binnen- en buitenland bakken kritiek over zich heen krijgt, wordt de uitbater van evenementenzaal Claridge geprezen, niet het minst door de sprekers en organisatoren van de conferentie. Dinsdagavond krijgt de uitbater zelfs een staande ovatie. “Hoe voelt het om een held te zijn?,” richt Nigel Farage zich tot de uitbater, voor de camera van een rechtse Britse nieuwszender. “Jij hield stand voor de bedreigingen en pesterijen.” Volgens de uitbater had Kir hem gevraagd om het contract met Mathias Corvinus Collegium te annuleren. Daar is hij, na overleg met zijn advocaten, niet op ingegaan.

Claridge in Sint-Joost-ten-Node is de derde locatie waar NatCon moest plaatsvinden. Die had oorspronkelijk in Concert Noble moeten plaatsvinden, maar de uitbater van die zaal besliste om de deuren gesloten te houden voor NatCon, onder druk van organisaties als de Franstalige mensenrechtenliga en de Belgische Antifascistische Coördinatie en op vraag van burgemeester van Brussel-Stad Philippe Close (PS).

NatCon week vervolgens uit naar hotel Sofitel op het Jourdanplein in Etterbeek, maar ook daar kon de conferentie uiteindelijk niet doorgaan. Ook daar had het hotel het contract met de organisatoren verbroken. Burgemeester Vincent De Wolf (MR) ontkent dat op zijn initiatief is gebeurd. “Toen ik te weten kwam - na vragen van de pers en verschillende verenigingen - dat die conferentie daar zou plaatsvinden, hebben onze gemeentelijke diensten contact opgenomen met het hotel om te vragen of zij op de hoogte waren van wie de deelnemers zijn van die conferentie,” aldus De Wolf. “De aard van die bijeenkomst liet ik in het midden, maar het hotel had zelf al beslist om de conferentie niet toe te laten. Als burgemeester heb ik geen enkele beslissing moeten nemen.”

“Zelf heb ik geen enkele analyse van het OCAD of andere organen gezien over deze conferentie. Als je zoiets als burgemeester wil verbieden moet je daar een heel goede motivering voor hebben,” aldus De Wolf nog.

‘Geen neonazi’s’

Een rechtse bijeenkomst verbieden, hoe radicaal de standpunten ook zijn, ligt moeilijk, zelfs voor tegenstanders van extreemrechts. “Dit zal me niet in dank worden afgenomen in linkse en antifascistische milieus, maar hier gelden de principes van de democratie. We zien hier partijen die vertegenwoordigd zijn in het parlement. Je kan niet zeggen dat je mag deelnemen aan de verkiezingen, maar niet aan zo een conferentie,” zegt Manuel Abramowicz voor de deuren van de Claridge.

De Brusselaar staat bekend als een linkse journalist en volgt extreemrechts al jaren op de voet. “De wet is de wet. Wat wel kan is bijvoorbeeld dat antiracistische organisaties een gerechtsdeurwaarder naar binnen sturen om vast te stellen wat er gezegd wordt. Ook de politie of staatsveiligheid zou naar binnen kunnen gaan om te horen of wat gezegd wordt, wel wettelijk is. Maar preventieve censuur kan grondwettelijk niet, het is pas daarna dat je kan reageren.”

“Het zijn misschien geen democratische partijen die hier het woord nemen, maar ze zijn wel op een democratische manier verkozen,” aldus Abramowicz nog. “Het zijn geen extremisten – de deelnemers zijn geen neonazi’s of skinheads van Blood & Honour – maar ik weet uit ervaring dat zij wel geregeld op de limiet zitten van wat wettelijk kan.”