Ex-ministers over de laatste campagne-uren: ‘Pinten drinken met de collega's’

Het onderste uit de kan halen op de laatste markten of net laten begaan: na een lange campagne houden politici er in de ultieme uren voor de stembusslag verschillende rituelen op na. BRUZZ polste bij drie ex-ministers die niet meer opkomen: Bert Anciaux, Guy Vanhengel en Adelheid Byttebier. 'Ik deed de juwelen van mijn moeder om.'

Groen-schepen in Schaarbeek Adelheid Byttebier oefent dan wel nog een mandaat uit, zondag is ze niet meer op een lijst terug te vinden. De gewezen Vlaams minister ontpopte zich de voorbije weken dan maar tot “coach” van de nieuwe lichting.

“Dat is dag en nacht verschil”, geeft ze toe. “Als lijsttrekker draag je een grote verantwoordelijkheid, nu sta ik de nieuwe generatie bij. Ik ondersteun de kandidaten waar ik kan en probeer daarbij aandacht te schenken aan de groepssfeer: die moet goed zitten, want ze straalt af op de kiezers. Maar nee, ik mis het niet om mezelf naar voren te moeten schuiven.”

Loslaten

Wie wel nog graag één keer volop in het campagnegewoel had willen opgaan, is Bert Anciaux. “Ik was een campagnebeest”, bekent de Brusselse socialist. “Zeker bij de Vlaamse verkiezingen croste ik elke dag van het ene naar het andere dorp. Maar op die laatste dag maakte het allemaal wat minder uit. Dan moet je op de markt vooral kwalitatieve gesprekken voeren en niet iedereen willen aanspreken.”

“Aan het einde van de rit moet je de mensen ook een beetje loslaten”, vindt liberaal boegbeeld Guy Vanhengel. “Eigenlijk sloot ik de campagne op vrijdagavond al af, steevast gekoppeld aan een paar pinten in de Everest in Evere – een café dat ondertussen de deuren sloot. Op zaterdag ging ik dan wat wandelen in de gemeente, maar ik hield het rustig.”

Voor Byttebier was het op de finale campagnedag net alle hens aan dek - de tegenovergestelde strategie. “Ik dacht na over waar ik nog niet geweest ben en waar ik nog flyers kwijt kan, of wie ik nog fysiek of digitaal kon aanspreken. Ook aan wie je van harte steunde, vroeg ik of zij hun netwerk nog konden opzwepen. Ja, ik probeerde wel nog alles uit de kast te halen.”

Pinten of thee

Maar op een bepaald moment komt de dag van de waarheid dichter en dichter en ligt het lot van de politici in de handen van de burgers. “Op de vooravond van de verkiezingen nam ik de campagneploeg altijd mee op restaurant, waarna we pinten pakten in Brussel-centrum”, herinnert Anciaux zich. “Daarna voerde ik in mijn hoofd een gesprek met mijn moeder, die lang geleden overleden is. Daarin vroeg ik bijvoorbeeld of ik goed bezig ben. En dan volgde meestal een korte nacht met veel slaapgewoel.”

Voor Byttebier stond de zaterdagavond voor verkiezingsdag gelijk aan een moment om te ontstressen. “Ik ging helemaal offline en zocht de stilte en de natuur op. Met de familie naar het Moeraske in Evere gaan, bijvoorbeeld. Nog een vast ritueel: de juwelen van mijn moeder omdoen. Ik probeerde ook op tijd in mijn bed te liggen na een kop thee. Wijn liet ik links liggen. Ik moest fris en monter zijn voor die lange verkiezingsdag.”

Dat erkent Vanhengel. “Die zondag duurt ellenlang. Je moet ook goed voorbereid zijn om snel te kunnen schakelen zodra de resultaten duidelijk zijn met het oog op de coalitievorming, vooral op lokaal en regionaal niveau. Ik kroop dus op tijd onder de wol, maar rituelen had ik niet. Nee, van (bij)geloof heb ik gelukkig geen last”, lacht de liberaal.

Aanvoelen

Op D-day wacht dan het oordeel van de kiezer en meestal lagen de resultaten in de lijn van de verwachtingen, zo blijkt. “Je voelt dat wel tijdens de campagne”, zegt Anciaux, oudstrijder van vele stembusslagen.

“Als je in het verleden moeite had om mensen te overtuigen op een markt in een ‘moeilijker’ dorp, kan je steeds vergelijken met hoe het er voorheen aan toeging.” Byttebier gaat daarin mee: “Als je wekenlang deur aan deur gaat, weet je het wel. Op verkiezingsdag vertaalt die teneur zich meestal wel in de resultaten.”

Vanhengel probeerde de stembusslag ontspannen te beleven. “Toen ik in de jaren tachtig even woordvoerder was van de partij, had ik veel meer zenuwen. Dan voel je een soort verantwoordelijkheid voor het geheel. Op verkiezingsdag zijn het de burgers die verantwoordelijk zijn voor hun stem. Wij als politici kunnen die stem alleen maar accepteren.”

En voor wie het grijze weer al beu is: de hoogmis van de democratie is in het geheugen van Anciaux altijd gevuld met zonnestralen. “Het zal wel niet altijd zonnig geweest zijn, maar toch erg vaak. Het heeft ook wat weg van een feestdag omdat iedereen buitenkomt. Zelf sprong ik op de fiets om de zenuwen kwijt te raken.”