Kan Cieltje Van Achter in twee regeringen zetelen? 'Dubbele pet vermijdt waanbeelden'

Krijgen we met Cieltje Van Achter (N-VA) opnieuw een minister die tegelijk in de Vlaamse en in de Brusselse regering zetelt? Het valt zeker niet uit te sluiten, al moeten er wel nog wat watertjes doorzwommen worden.

Juli 2002. Vlaams minister voor Cultuur, Sport en Brusselse Aangelegenheden Bert Anciaux neemt onverwacht ontslag uit de Vlaamse regering. De partij VU-ID was geïmplodeerd en splitste zich in Spirit en N-VA, wat leidde tot één partij in de meerderheid en één in de oppositie. Anciaux' ‘goede vriend’ Sven Gatz stapte over naar Open VLD. Het was een opmerkelijk moment in de annalen van de Belgische politiek.

Maar omdat er met het ontslag van Anciaux niet langer een minister in de Vlaamse regering zetelde die in Brussel woonde - wat een grondwettelijke verplichting is, ontstond meteen een huizenhoog probleem. Open VLD, aan wie de ministerpost toekwam, promoveerde daarop Guy Vanhengel tot minister in de Vlaamse regering, bevoegd voor Brussel én Sport. Vanhengel was tegelijk begrotingsminister in de Brusselse regering. Voor het eerst in de geschiedenis van België zou er dus een minister tegelijk in de Vlaamse regering én in de Brusselse regering zetelen.

Het is een gelijkaardig scenario dat nu al weken de ronde doet over Cieltje Van Achter (N-VA). Het scenario wordt sinds deze week ook meer expliciet naar voor geschoven, nu bekend raakte dat een coalitie aan Nederlandstalige kant van Groen, N-VA, Open VLD en Vooruit de meeste kans lijkt te maken.

Lichte portefeuille

Cieltje Van Achter is sinds eind september minister voor Brussel en Media in de Vlaamse regering. Maar, ze speelt vandaag ook een uitdrukkelijke, zij het discrete, rol in de vorming van de Brusselse regering. Ze blijft ook de onbetwiste nummer één van N-VA in Brussel, en er staat niet meteen een andere ministerabele Brusselse N-VA’er klaar.

Wordt zij dan ook minister in de Brusselse regering? Van Achter benadrukt dat hierover nog niets is beslist. “Voor ons telt eerst de inhoud. Dan pas de postjes,” zegt ze aan BRUZZ. “En de N-VA heeft hierover nog geen enkele beslissing genomen.”

Toch is de stap naar een dubbelministerschap voor de hand liggend. Ten eerste omdat Van Achter binnen de Vlaamse regering een erg lichte portefeuille heeft. Met enkel Brussel en Media, heeft ze zeker niet de handen vol. Twee: het is voor de N-VA een zeer aantrekkelijk scenario om als Vlaams Brusselminister tegelijk ook in de Brusselse regering te zetelen. Zo kan het idee van de onlosmakelijke band tussen Brussel en Vlaanderen extra worden onderstreept. Tegelijk kan het Vlaams en de Brussels beleid goed op elkaar worden afgestemd. Denk maar aan onderwijs, de arbeidsmarkt, de taalwet of zelfs de interregionale mobiliteit.

“Ik kan het in ieder geval aanraden,” zegt voormalig minister Guy Vanhengel (Open VLD), die het al eerder deed. Volgens Vanhengel verhoogt het het wederzijds vertrouwen. Vanhengel: “Binnen de Vlaamse regering leven vaak waanbeelden over Brussel. En vice versa. Met een dubbele pet vermijd je dat. Hoe ging dat concreet? Op donderdag zat ik in de Brusselse regering, op vrijdag in de Vlaamse regering. Zo kon de informatie perfect worden uitgewisseld wat tot een beter begrip heeft geleid tussen het Brussels en Vlaams beleid.”

Volgens Vanhengel geldt hetzelfde voor het beleid in de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en in de Vlaamse gemeenschap. “Een dubbele pet is politiek én beleidsmatig een goede zaak,” onderstreept hij.

'Een brief aan mezelf'

Toch zou er een "belangenconflict" kunnen rijzen, zo wordt hier en daar geopperd. Zo oefent de Vlaamse minister voor Brussel de voogdij uit over de Vlaamse Gemeenschapscommissie, waar hij of zij in het geval van een dubbelministerschap zelf in zetelt als collegelid. Bij een dubbelministerschap is de Vlaams minister van Brussel dan bevoegd over zichzelf, namelijk als lid van die gemeenschapscommissie.

“Dat heeft nooit tot problemen geleid,” zegt Vanhengel. “Grappig is misschien dat ik wel eens een brief heb gestuurd naar mezelf. Een brief als Vlaams minister, die ik was, gericht aan de Vlaamse VGC-collegevoorzitter, die ik eveneens was. Maar op zich is dat eerder grappig dan problematisch.”

Er was ook een noodoplossing, legt Vanhengel uit. Als er echt een probleem was kon de minister-president (dat was toen Patrick Dewael, SVG) de knopen doorhakken. “Maar als ik het me goed herinner, is dat geen enkele keer gebeurd.”

N-VA en PS

Vraag is ook of zo’n dubbelministerschap niet te zwaar is. Het betekent niet alleen twee ministerraden per week, maar ook de aanwezigheid in twee parlementen, én in de raad van de VGC. “Dat is een kwestie van een goede organisatie,” zegt Vanhengel. “En het gebeurde inderdaad dat er agenda-issues waren: de werking van beide parlementaire assemblées is niet op elkaar afgestemd, maar daar valt altijd wel een mouw aan te passen.”

Tot slot is er een ander verschil met de situatie in 2002. Toen was het een noodgreep, na het ontslag van Bert Anciaux. Die regering had nog twee jaar voor de boeg. Nu gaat het om de volle vijf jaar. Zal de PS, coalitiepartner in de Brusselse regering, een N-VA’er aanvaarden in de Brusselse ministerraad? Misschien wel, als die zich aandient met een heel Brussels profiel.

Op zich kan Cieltje Van Achter daarvoor in aanmerking komen. Ze heeft de afgelopen legislatuur op waardering kunnen rekenen bij de Franstaligen, en de schrik bij de Franstaligen voor het nationalistisch doembeeld is, mede dankzij Van Achter, deels weg. Maar een N-VA-minister in de Brusselse regering die tegelijk in de Vlaamse regering zetelt? Dat is mogelijk een brug te ver, al blijven de Nederlandstalige partijen in principe meester over hun eigen meerderheid en hebben Franstaligen zich niet in te laten met welke Nederlandstalige als minister wordt aangeduid in de Brusselse regering.