Geen geld voor gemeenten waar PVDA bestuurt? 'Molenbeek en Vorst staan al onder curatele'

Door de nieuwe indexering van lonen en pensioenen voorziet professor Herman Matthijs (VUB), gespecialiseerd in overheidsfinanciën, extra budgettaire problemen voor financieel zwakkere gemeentes zoals Molenbeek en Vorst, waar straks de PVDA aan de macht komt. De bank Belfius laat ondertussen doorschemeren niet gelukkig te zijn met lokale besturen waar de communisten mee zullen besturen.

Afgelopen woensdag berichtte zakenkrant L’Echo dat de Waalse regering moeite heeft met het verkrijgen van extra financiering voor Waalse steden en gemeenten. Zo zou de bank Belfius geen extra geld willen voorzien voor Luik, Charleroi en Bergen.

In het geval van Luik en Charleroi zou de bank daarvoor financiële argumenten hebben aangehaald. Maar in het geval van Bergen spelen mogelijk politieke redenen mee. De stad zal namelijk bestuurd worden door een coalitie met PVDA, en dat zou weinig vertrouwen wekken bij de overheidsbank.

Ook in Brussel staan twee bestuurscoalities met de uiterst linkse PVDA in de steigers, namelijk in Sint-Jans-Molenbeek en in Vorst. Twee gemeenten die eveneens in financiële moeilijkheden verkeren. Moeten zij nu vrezen voor hun kredietwaardigheid?

“Het zou de eerste keer zijn dat om politieke redenen een krediet wordt geweigerd aan een gemeente”, nuanceert Herman Matthijs, professor openbare financiën aan de UGent en de VUB. Maar de hoogleraar voorziet desondanks financieel zwaar weer voor alle Brusselse gemeenten die onder curatele staan, ongeacht de coalitie die aan de macht komt.

Gemeenten onder curatele krijgen financiële hulp van het Fonds ter herfinanciering van de Brusselse gemeenteschatkisten. Maar tegenover die hulp staat ook een verplichting: elke cent die een gemeente uitgeeft, moet worden goedgekeurd door een financieel adviseur van het Gewest. Elf van de negentien Brusselse gemeenten staan onder een vorm van verhoogd toezicht; Anderlecht, Sint-Agatha-Berchem, Etterbeek, Evere, Ganshoren, Jette, Sint-Gillis, Schaarbeek en Watermaal-Bosvoorde, maar ook Vorst en Sint-Jans-Molenbeek, zo bevestigt het kabinet van ontslagnemend Brussels minister voor Plaatselijke Besturen, Bernard Clerfayt (Défi).

Indexering

Volgens Matthijs komen de Brusselse gemeenten vooral in de problemen wanneer de huidige financiële lasten nog zouden worden verhoogd. “Ik voorzie vooral problemen in februari door een nieuwe indexering van de lonen en de pensioenen.”

In Vlaanderen wordt dat deels gedragen door extra financiering door het Gewest. Ook Wallonië anticipeert op die budgettaire verzwaring met het ‘Plan Oxygène’, net daarvoor wou het Waals Gewest 356 miljoen euro ophalen op de financiële markten, onder andere voor Bergen. Maar Brussel voorziet geen bijkomende steun, zo merkt Matthijs op.

“Als de Brusselse gemeenten dat gat niet gevuld krijgen, zullen ze toch aankloppen bij het Gewest. Maar dat zit zelfs in een budgettair bijzonder moeilijke situatie." Gevolg? "Ofwel moet de federale regering met extra geld over de brug komen, ofwel moeten de gemeenten zich wenden tot de kapitaalmarkten om geld op te halen." Maar volgens Matthijs is dat laatste makkelijker gezegd dan gedaan, zeker voor gemeenten in financiële problemen.

In maart nog heeft het kredietratingbureau Standard & Poor’s de kredietwaardigheid van het Brussels Gewest verlaagd. Volgens Matthijs zal alleen al dat gegeven het moeilijker maken voor Brusselse gemeenten om toegang te krijgen tot krediet.

Sanering

Veel opties ziet Matthijs niet om het budget op orde te krijgen. “De inkomsten verhogen, besparen of lenen. Maar aan de inkomstenzijde zie ik weinig marge. Brusselse gemeenten hebben sowieso een lagere opbrengst van de personen- en grondbelastingen dan lokale besturen in Wallonië en Vlaanderen. Bovendien is de belastingdruk in Brussel al erg hoog."

“Afgezien daarvan kunnen gemeenten besparen door in de werking te schrappen, maar ook door efficiënter te werken. Zo lanceerde formateur Elke Van den Brandt (Groen) het idee om de 19 OCMW’s samen te voegen. Er wordt ook gesproken over de politiezones, of zelfs de gemeenten. Maar dat ligt aan Franstalige zijde uiterst gevoelig.”

Shutdown

“Een zogenaamde shutdown van de overheid, zoals in de VS, zie ik nog niet gebeuren in België. Maar ik acht het niet onmogelijk dat gemeentes bepaalde diensten moeten sluiten zonder akkoord en wanneer de kas leeg is”, zo waarschuwt professor Matthijs.

“Uiteindelijk is voor het probleem vooral een politieke oplossing nodig. Aangezien de Brusselse regering zelf weinig marge heeft, zullen zij net als Wallonië naar het federale niveau kijken voor extra geld. Dat geeft formateur Bart De Wever (N-VA) slagkracht: Wallonië en Brussel zullen hem om geld vragen en hij zal iets in ruil kunnen vragen.”

'Nooit gezegd'

Charles Spapens, PS-schepen in Vorst en toekomstig burgemeester van de coalitie met PVDA, benadrukt dat Belfius nooit een politieke reden heeft gecommuniceerd voor het niet verlenen van krediet aan Bergen. “Onze financiële dienst heeft bovendien contact gehad met verschillende banken en nooit zulke boodschappen gehoord." Spapens wijst er daarnaast op dat Belfius ook geen lening wil toekennen aan Waalse gemeenten waar PVDA niet zal besturen, zoals Luik. "Wat hen verontrust is de toestand van de openbare financiën, niet welke partij er bestuurt."

Daarnaast verzekert Spapens dat het bestuursakkoord in Vorst de privésector en kredietverleners zal geruststellen. “De financiële situatie in Vorst is moeilijk, maar dat is ze altijd geweest. Ik maak mij bovendien eerder zorgen over besparingen die de volgende federale regering zal opleggen. Zoals de werkloosheid in de tijd inkorten en besparingen op justitie en politie. Daarvoor krijgen gemeenten en OCMW's de rekening gepresenteerd.”

Simon de Beer, leider van PVDA Vorst reageert voorzichtig. "We weten niet of er een link is tussen de aanwezigheid van PVDA in Bergen en de beslissing van Belfius. Als dat het het geval is, is dat natuurlijk een groot democratisch probleem. In Vorst hebben we nog niets gehoord van Belfius."

Belfius laat weten aan BRUZZ dat het geen commentaar geeft op individuele dossiers. "Maar alle kredietaanvragen worden altijd beoordeeld aan de hand van dezelfde objectieve financiële, economische en blootstellingscriteria en op basis van een strikt risicokader, dat als referentie dient voor elke beslissing", zo benadrukt de bank nog.