Stemming over volksraadpleging verloopt in opperste verwarring

Vrijdag heeft het Brussels parlement het licht op groen gezet voor de bijzondere ordonnantie over de volksraadpleging. De stemming verliep erg chaotisch, en kan nog een staartje krijgen.

De bijzondere ordonnantie geeft het Brussels Gewest in de toekomst de mogelijkheid om, onder een heleboel voorwaarden, de hele bevolking een Ja-Nee-vraag voor te leggen. Het resultaat daarvan is niet bindend.

De stemming gebeurt met een bijzondere meerderheid. Dat wil zeggen een meerderheid in elke taalgroep en een tweederde meerderheid in het parlement.

De stemming vrijdag verliep, op zijn zachtst gezegd, chaotisch. Nadat er een eerste stemming had plaatsgevonden, waarbij de bijzondere ordonnantie aanvaard werd door het parlement, kwam parlementsvoorzitter Rachid Madrane (PS) daar een tijd later op terug. Hij liet om onduidelijke redenen de stemming opnieuw uitvoeren.

Toen met een nagenoeg zelfde stemresultaat de bijzondere ordonnantie goedgekeurd was, kwam Madrane daar opnieuw op terug. Er volgden lange discussies met de griffie en met juridische medewerkers, de zitting werd geschorst, enkele fractievoorzitters kwamen zich moeien.

Parlementsvoorzitter Madrane verklaarde op een bepaald moment dat de bijzondere ordonnantie toch niet goedgekeurd was, omdat de tweederdemeerderheid niet was bereikt.

Examenvraag

Om dat te begrijpen moeten we even naar het stemresultaat. Er waren 47 stemmen voor, 8 stemmen tegen en 20 onthoudingen. Het zou een examenvraag Publiek Recht kunnen zijn, maar volgens de diensten van het parlement was er geen tweederdemeerderheid, omdat 47 onvoldoende is voor twee derde van het totaal, namelijk 47+8+20= 75. Voor een tweederdemeerderheid zijn dan 51 stemmen nodig. 47 is niet voldoende, dus de bijzondere ordonanntie was niet goedgekeurd, volgens die redenering. En zo zei Madrane het ook letterlijk.

De berekening deed bij nogal wat parlementsleden de wenkbrauwen fronsen. Want onthoudingen mogen in principe niet worden meegeteld om de tweederdemeerderheid te berekenen. Zo wordt in ieder geval al heel lang in de andere assemblées in dit land gestemd. Het staat ook zo in het reglement van het Brussels parlement.

En met 47 stemmen voor, en 8 stemmen tegen, was er wel degelijk een tweederdemeerderheid.

Het was pas na interventie van Groen en Ecolo, waarbij onder meer de cursus Grondwettelijk Recht van Francis Delperée werd bovengehaald, dat de griffie en de parlementsvoorzitter konden worden overtuigd. Helemaal op het einde van de zitting, als de parlementsleden al bijna het plenum hadden verlaten, bevestigde parlementsvoorzitter nog eens dat de Bijzondere ordonnantie wel was goedgekeurd.

Volgens PS-deputé Julien Uyttendaele, die in onmin is met de Brusselse afdeling van zijn partij, heeft de PS niet meer of niet minder dan geprobeerd om de ordonnantie over de Volksraadpleging te laten struikelen, als wraak op Ecolo en Groen omdat die geweigerd hebben handtekeningen te leveren voor de Raad Van State procedure over de Codex dierenwelzijn. “Het probleem: die van Brusselse PS kunnen niet rekenen en de tekst is toch gepasseerd. Genieën zijn het,” schampert Uyttendaele op X, het vroegere Twitter.

Daarmee suggereert Uyttendaele dat de PS door de massale onthoudingen de tweederdemeerderheid voor de tekst wou doen kapseizen, maar dat ze er niet aan had gedacht dat de onthoudingen niet meetellen voor het totaal.

Computerbug

Parlementslid Juan Benjumea (Groen), mede-indiener van de Bijzondere ordonnantie, zal de kwestie volgende week aankaarten op het bureau. Zo wil hij weten waarom de stemming is overgedaan, "dat is in strijd met het reglement."

In een reactie die we vroegen bij het Brussels parlement zegt de griffier van het assemblée Hugues Timmermans dat de verwarring veroorzaakt is door een bug in het computersysteem. "We hebben, ter controle van elke stemming, een programma dat de geldigheid van de stemming nagaat, en tot twee keer toe gaf die aan dat er geen tweederdemeerderheid was bereikt. Blijkbaar rekende de computer de onthoudingsstemmen mee voor het totaal. Vandaar de verwarring." Volgens Timmermans is de computerbug intussen opgelost.

'Nog niet beslecht'

Volgens vicevoorzitter van het parlement Guy Vanhengel (Open VLD), notoir tegenstander van deze volksraadpleging, is de zaak helemaal nog niet beslecht. "De stemcomputer van het parlement is zo geprogrammeerd dat de tweederdemeerderheid wordt berekend op het totaal van de uitgebrachte stemmen, onthoudingen incluis," zo laat hij weten in een reactie. "Dus gaf die twee maal aan dat de ordonnantie niet is goedgekeurd. Daar is betwisting over ontstaan."

"In feite draait deze betwisting over een interpretatie van artikel 4 van de Grondwet dat bepaalt hoe men bij de stemming van bijzondere wetten die berekening maakt. Ofwel is de stemcomputer van het parlement (sinds geruime tijd) verkeerd geprogrammeerd, ofwel is de interpretatie die door sommigen wordt gegeven, met name dat onthoudingen bij deze berekening niet meetellen fout. Het is één van beide. Het wordt verder onderzocht door de diensten van het parlement. Het zal worden uitgeklaard op de volgende bureauvergadering van het parlement."

Dat wordt sowieso een pittige discussie, want in het ene geval is de Bijzondere ordonnantie over de volksraadpleging goedgekeurd, en in het andere geval niet.