Burgerplatform zoekt honderden gastgezinnen voor vluchtelingen

Het burgerplatform BelRefugees lanceert een campagne om nieuwe gastgezinnen voor gestrande asielzoekers, vluchtelingen en migranten te vinden. "Ook zonder steun van de overheid zetten we door," klinkt het.

Als de overheid het door politiek immobilisme niet kan oplossen, doen we het maar zelf. Dat is al enkele jaren het uitgangspunt van BelRefugees. Het burgerplatform organiseert onderdak voor (trans)migranten, asielzoekers en vluchtelingen in de ruime zin, wat hun officiële statuut ook is.

Dat gaat van gerichte opvangcentra als Sister's House of omgebouwde voormalige hotels, zoals het voormalige hotel Leopold in de wijk aan het Luxemburgplein, tot tijdelijke collectieve woningen of gastverblijven bij gezinnen thuis. Voor die laatste formule wil BelRefugees nu via sociale media snel honderden nieuwe kandidaten vinden.

De jongste cijfers van overheidsdienst Fedasil bevestigen volgens de burgerorganisatie dat de situatie alarmerend is. Fedasil heeft, ondanks de creatie van nieuwe capaciteit, veel te weinig vrije plekken: er staan zowat drieduizend asielzoekers op de officiële wachtlijst voor een opvangplek.

Dat is niet omdat de instroom van asielzoekers stijgt - die blijft min of meer stabiel op circa 35.500 per jaar - maar omdat de uitstroom te traag verloopt door aanslepende procedures. Het leidde tot de controversiële instructie van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) om alleenstaande mannen geen opvangplek meer toe te kennen, zodat de focus naar gezinnen en minderjarigen gaat.

Dubbele standaard

"De situatie is schrijnend. Op onze eigen wachtlijsten staan 1.600 alleenstaande mannen, die minstens twee maanden moeten wachten," zegt Mehdi Kassou, algemeen directeur van BelRefugees. Het burgerplatform bereidt een nieuw strategisch plan voor, waar gastgezinnen een belangrijke rol in zullen spelen. De psychosociale omkadering en de opleiding van zowel de gastgezinnen als de gasten zal meer structuur krijgen.

"De ervaring uit 2022 tijdens de Oekraïense vluchtelingenstroom leert dat dit opvangkanaal erg effectief kan zijn. In amper een weekend vonden we toen 1.800 plaatsen. Het kan dus. Maar toen was er wel een campagne van de federale overheid, deze keer is er geen politieke wil," zegt Kassou.

Ook onderzoekers van de ULB wijzen op een dubbele standaard. "Hoe valt het te begrijpen dat de opvang van vluchtelingen in 2016-2019 nog als een gecriminaliseerde praktijk werd gezien en dat in 2022 de overheid zelf opriep om hetzelfde te doen voor de Oekraïners?" schrijven ze in een onderzoekspaper waar de krant La Libre maandag naar verwijst.

"Terwijl er op gewestelijk niveau wel sprake is van universalisme, is dat helaas niet zo op het federale niveau," zegt Kassou daarover. "De Moor kent het systeem van gastgezinnen nochtans goed, want ze was begin 2022 de kabinetschef van staatssecretaris Sammy Mahdi."

Gastvrouwen

Uit het onderzoek van de ULB blijkt dat een bevolkingsgroep oververtegenwoordigd is bij de vrijwilligers die vluchtelingen opvangen: alleenstaande vrouwen boven de veertig, ook wel hébergeuses genoemd. Het gaat bijvoorbeeld om vrouwen van wie de kinderen het huis uit zijn en die zowel mentaal als logistiek (voldoende slaapkamers) ruimte hebben om zich enige tijd over iemand anders te ontfermen.

BelRefugees werkt overigens met toewijzingsregels die risicosituaties moeten vermijden. Zo kan een alleenstaande gastvrouw in principe geen alleenstaande man opvangen.

De duur van de opvang kan erg variëren. Sommige gastgezinnen beperken zich tot een à drie nachten noodopvang, bij andere gaat het om meerdere weken of maanden. Een andere formule is een vorm van peter- of meterschap, waarbij het gezin de migrant het hele parcours volgt tot zijn nieuwe toekomst.