Buurt start met coöperatief café NoordOuest: 140.000 euro gezocht

140.000 euro heeft het toekomstige, coöperatieve café NoordOuest nodig om te kunnen starten op de grens van Laken, Molenbeek en Jette. De crowdfunding start op 22 mei. “Elke aandeelhouder krijgt een gelijke stem in onze coöperatie, ongeacht het bedrag.”

Het project was deze winter al aangekondigd: drie bevriende buren uit de wijk rond metrostation Pannenhuis plannen een coöperatief buurtcafé, zonder winstbejag, maar wel met ruimte voor ontmoeting. “Een soort jeugdhuis voor volwassenen,” noemt initiatiefnemer Ben De Raes het, waar buren eigen evenementen kunnen organiseren en enkel vrijwilligers achter de bar staan. Een pand hadden ze al op het oog, een leegstaand hoekhuis in de Jean Dubrucqlaan op de grens van Laken, Molenbeek en Jette. Alleen vraagt dat nog flink wat verbouwingen vooraleer het echt als café kan openen.

“We zoeken 140.000 euro om het gebouw te kopen,” vertelt De Raes, want voor die prijs is een bod met de huidige eigenaar afgeklopt. De Raes heeft zijn nieuwe coöperatieve vorige week officieel opgericht bij de notaris. De echte verkoop kan normaal over een maand plaatsvinden, als er voldoende fondsen worden verzameld. “De voorbije weken hebben we meer dan honderd e-mails en reacties gekregen van geïnteresseerden. Nu is het afwachten hoeveel mensen echt op hun spaarrekening zullen kijken of ze wat geld kunnen missen,” zegt De Raes.

Vanaf 22 mei kunnen kandidaten daarvoor aandelen kopen via de website van NoordOuest. Er zijn aandelen van 1.000, 2.500 of 5.000 euro per stuk te koop. “Maar elke aandeelhouder krijgt een gelijke stem in onze coöperatie, ongeacht het bedrag,” benadrukt De Raes. Met die inspraak kunnen de coöperanten bijvoorbeeld mee beslissen over het beheer en de invulling van het café.

‘Geen theehuis’

Die invulling zal hoe dan ook sociaal zijn. Dat staat in de statuten van NoordOuest, dat voor de verkoop samenwerkt met Fair Ground Brussels. Die organisatie, zelf een coöperatieve, werkt volgens het principe van Community Land Trust Brussels. Fair Ground koopt dus gronden, maar niet de gebouwen erop. Die komen in handen van sociale verhuurbedrijven of verenigingen met een maatschappelijk oogmerk.

“Mocht NoordOuest het café over enkele jaren willen verkopen, mogen zij daar geen buitensporige winst op maken. Zo gaan we vastgoedspeculatie tegen,” legt Sâm Rosenzweig uit, projectleider bij Fair Ground. Die betaalt doorgaans tien procent van de aankoopprijs voor de grond, in dit geval dus 14.000 euro, en houdt die grond onbeperkt in handen. “Een eventuele overnemer mag daar later geen luxeappartementen bouwen. Elk project op de site zal van sociale aard moeten zijn.”

Met die belofte maakt NoordOuest zich meteen sterk dat ze geen gentrificatie, of opwaardering van de buurt, in de hand werken. “In onze buurt is grote stadsontwikkeling aan de gang op de site van Thurn & Taxis. Die zal nog verder toenemen. Maar hoe mooi het soms ook is, er speelt toch dikwijls een kapitalistische logica waarbij grote investeerders vooral kapitaalkrachtige bewoners aantrekken,” vindt Ben De Raes, verwijzend naar de woontorens en ontwikkelingen in en rond Gare Maritime. “Wij willen net het omgekeerde bereiken: iedereen die al in de wijk woont, kan eigenaar worden van de bar.”

Al is er wel degelijk een doelpubliek. De drie oprichters zijn hoogopgeleide, Nederlandstalige Brusselaars die geen plek vonden om, eventueel met kinderen, ‘rustig een pint’ te drinken in de wijk.

Het cliënteel van de vroegere zomerbar Eliza in het Elisabethpark, zeg maar, of buurtcafé Palto in Laken. “We willen vooral een ander soort café dan die die er nu al zijn,” zegt De Raes. “En dan spreek ik niet alleen over theehuizen. Het gaat erom dat het wat meer edgy, gedurfd en sociaal mag zijn.” Dragen ze dan zelf niet bij tot gentrificatie van de buurt? “Een chique wijnbar kan het zeker niet worden,” benadrukt De Raes, die nog eens wijst op wat er in de statuten staat over de sociale invulling. “Natuurlijk zoeken wij in de eerste plaats mensen die wat geld kunnen missen. Maar ook wie geen investeerder is, blijft welkom in de bar.”

Gemis

De grote interesse voor NoordOuest toont alvast dat een behoorlijke groep Nederlandstaligen in Laken en Molenbeek hunkert naar een ontmoetingsplek. “Ook wij kregen van meet af aan veel steun uit de buurt, net omdat er zo’n tekort bestaat,” vertelt Thomas Van Herck van boekenwinkel en koffiebar Replica vlakbij. Die besliste net om de winkel over te laten aan een opvolger. “Dat heeft niets met financiële moeilijkheden of te weinig klanten te maken. Wij willen vooral meer tijd voor onszelf. De overneemster komt zelf uit de buurt en regelmatig vragen buren ons tips over ondernemen. Maar dat blijft natuurlijk, zoals in elke wijk, een sprong in het diepe.” Dat Laken en Molenbeek zeer divers en tegelijk residentieel zijn, maakt een breed publiek aantrekken erg uitdagend.

“De stad wordt gewoon minder en minder betaalbaar, zowel om te wonen als om dingen te organiseren,” zegt Sâm Rosenzweig van Fair Ground. “Ofwel ga je dan weg, ofwel moet je op zoek naar mechanismen om ondernemen betaalbaar te houden.” Fair Ground is in drie jaar tijd snel gegroeid en voorziet de komende jaren in nog eens vier nieuwe projecten, met lokalen voor daklozenverenigingen onder meer. “Ons verhaal toont dat mensen graag mede-eigenaar zijn van sociale initiatieven. Denk ook aan de crowdfundingactie voor Cinema Nova dit jaar. Je hoeft niet alles zelf te kopen, je kan het ook samen aanschaffen en gebruiken. Dat speelt hier ook.”