Crematorium in Evere open op 2 april: ’Het plan werd al in 2008 gelanceerd’

Het crematorium in Evere is na zestien jaar eindelijk klaar. Nu zijn er nog testen met technische crematies, zonder ceremonie. Vanaf 2 april is het volledig operationeel.

“Bijna de helft van mijn loopbaan ben ik met dit project bezig geweest,” vertelt Xavier Godart, al 37 jaar directeur van de intercommunale Cremabru, die zowel het crematorium van Ukkel beheert als dat in Evere. “Ik weet nog precies wanneer het plan voor een tweede, kleiner crematorium in Brussel werd gelanceerd: op 17 december 2008 na een bezoek aan een crematorium in Metz in het gezelschap van onder meer Rudi Vervoort, toen burgemeester van Evere.”

Dat het zo lang geduurd heeft, heeft volgens Godart te maken met de ellenlange procedures voor de aanduiding van een architect, de aanvraag van de stedenbouwkundige en andere vergunningen en het vinden van aannemers en leveranciers. Door de prijsstijging is het budget, oorspronkelijk begroot op 4,4 miljoen euro, opgelopen tot ruim 9 miljoen.

Architect is de Portugees Eduardo Souto de Moura, winnaar van de Pritzkerprijs, die samen met de Belg Jean-Christophe Mathen een laag sober gebouw met strakke lijnen neerzette. In de kelder bevinden zich twee ovens, gelijkvloers twee aula’s met respectievelijk 144 en 72 zitplaatsen, twee wachtzalen, een cafetaria en nog een koffiehoek. “Het is een gebouw op mensenmaat,” meent Godart.

Sinds half januari zijn de ovens in gebruik voor zogenaamde technische crematies, zonder plechtigheid of ceremonie. “Er wordt in de aula’s nog druk geschilderd en gewerkt aan de technische en audiovisuele installaties,” zegt Godart. “Het zijn de laatste loodjes. Op 2 april zijn we volledig operationeel.”

Jaarlijks overlijden er in Brussel negen- à tienduizend mensen. 53 procent wordt gecremeerd. Daarmee ligt Brussel iets onder het Belgische gemiddelde, dat rond de zestig procent schommelt. Godart: “Dat heeft onder meer te maken met de Brusselse populatie. Bij moslims, orthodoxe christenen en joden is crematie immers geen optie.

Tot hiertoe was er in Brussel alleen het ruim negentig jaar oude crematorium van Ukkel, met vijf ovens en drie aula’s. Daar gebeuren jaarlijks een kleine vijfduizend crematies. “En indien nodig zouden het er meer kunnen zijn,” zegt Godart. “Evere is er niet gekomen vanwege capaciteitsproblemen in Ukkel, wel vanwege de Brusselse mobiliteitsproblemen. Het is handig om zowel in het zuiden als in het noorden van de stad een crematorium te hebben.”

Intiem en gezellig

Hij rekent voor de toekomst op zesduizend crematies per jaar, vierduizend in Ukkel en tweeduizend in Evere. Beide sites zullen gerund worden door het personeel van de intercommunale, zo’n dertig man.
Hun werk is in de loop der jaren behoorlijk veranderd. “Toen ik begon, was er vaak geen plechtigheid bij de crematie of duurde die amper twee minuten,” vertelt Godart. “Nu is er bij 86 procent van de crematies een ceremonie, met speeches, fotomontages, video’s, muziek of live muzikanten.” Kostprijs voor een crematie met ceremonie: 670 à 700 euro.

Gemiddeld duurt een ceremonie vandaag 25 minuten en wordt ze bijgewoond door 25 mensen, zo blijkt uit de statistieken van Cremabru. “Maar er zijn natuurlijk uitschieters. Soms zijn er twee personen, soms enkele honderden mensen.”
Het nieuwe gebouw is daarop afgestemd, vertelt Godart: “In de grote aula kan plaats worden gemaakt voor vijfhonderd man, de kleine is nog steeds intiem en gezellig als er maar een handjevol mensen is.” Voor de verspreiding van de assen werkt de intercommunale samen met de gemeente Evere die haar begraafplaats net heeft uitgebreid met een grote strooiweide.

Het nieuwe crematorium gebruikt ovens op gas. “Dat is ten tijde van de aanbesteding zo beslist. Maar het zijn wel redelijk zuinige ovens, per crematie verbruiken ze dertig kubieke meter gas.” Intussen overweegt de intercommunale om de Ukkelse gasovens te vervangen door elektrische.

In Evere is er overigens ook plaats voor een resomator, een toestel waarin lichamen in heet water met loogzout opgelost kunnen worden. Godart: “Als openbare dienst moeten we ook openstaan voor nieuwe vormen van lijkbezorging zoals resomatie. Daarom onderzoeken we momenteel hoe we zo’n toestel gefinancierd zouden kunnen krijgen.” Humusatie, een alternatief waarbij het lichaam gecomposteerd wordt, acht Godart geen realistische optie voor Brussel. “Het is niet simpel om daar een geschikte plek voor te vinden.”

Nu het crematorium van Evere eindelijk klaar is, heeft Godart de handen vrij voor een ander project dat al enkele jaren in voorbereiding is, het dierencrematorium, bedoeld voor de verbranding van honden, katten en andere gezelschapsdieren. Ook dat is ondertussen al wat concreter. Het zal gebouwd worden op een afgesloten perceel van het kerkhof van Schaarbeek en zal één oven, koelruimtes en een plek voor afscheidsrituelen omvatten. Wanneer het klaar zal zijn, is vandaag onmogelijk te zeggen. Godart: “Ik mag hopen dat het sneller gaat dan Evere.”