Dertig geraamtes uit de middeleeuwen ontdekt bij werken aan Kleine Zavel

In de Regentschapsstraat, vlak bij de Kleine Zavel, zijn een dertigtal menselijke geraamtes ontdekt. Dat meldt het kabinet van Ans Persoons, ontslagnemend Brussels staatssecretaris voor Erfgoed (Vooruit). De botten wijzen volgens experts op de aanwezigheid van een middeleeuwse begraafplaats.

“In de Regentschapsstraat, tussen de Onze-Lieve-Vrouw-ter-Zavelkerk en de Kleine Zavel, zijn op 19 maart bij toeval menselijke botten ontdekt. Dat gebeurde bij werken van Vivaqua om waterleidingen te renoveren, en van de MIVB om de tramrails te vervangen”, zo laat het kabinet-Persoons weten. “Urban.brussels stuurde daarop een team archeologen van het Koninklijk Museum voor Kunst en Geschiedenis naar de vindplaats om opgravingen uit te voeren.”

Bij die opgravingen zijn meerdere volledige graven van volwassenen ontdekt, en ook een massagraf met verschillende kinderen. De lichamen werden vaak in gestapelde kisten aangetroffen, bovenop elkaar. “Onder de kasseien van de Regentschapsstraat en het Park van de Kleine Zavel, enkele centimeters diep, komt vandaag een stuk geschiedenis van onze stad weer bovendrijven", aldus Persoons.

De plek was tussen 1295 en 1704 een belangrijke begraafplaats voor Brusselaars, net buiten de toenmalige middeleeuwse stadsomwalling. De site maakte deel uit van het toenmalige Sint-Janshospitaal aan de Grote Markt en werd initieel vooral gebruikt voor de armsten onder de armsten, vondelingen, wezen en de kwetsbaarste Brusselaars uit die periode.

Overlast

Pas in de loop van de eeuwen werden er ook rijkere omwonenden - met de uitbreiding van de stad en de omvorming van de plek tot een welgestelde stadswijk - ten grave gedragen. Het kerkhof omhelsde daarna bijna het hele gebied waar nu de Kleine Zavel en de Zavel liggen. Ten tijde van het kerkhof klaagden de rijkere omwonenden steeds vaker over overlast, zoals stank, het geluid van de aanvoer van menselijke kadavers en het geblaf van honden die op de lijken afkwamen. Om die reden besloot de stad in 1704 om het kerkhof te verhuizen.

“Deze opgravingen zijn van groot belang voor de geschiedenis van Brussel. Ze verschaffen niet alleen gedetailleerde kennis over een deel van de bevolking en haar levenswijze, maar bieden ook een beter begrip van de sociale structuur van die tijd. In tegenstelling tot andere ontdekkingen op parochiebegraafplaatsen (naast kerken), gaat het hier om de begraafplaats van een ziekenhuis. Hierdoor kunnen archeologen een andere bevolkingsgroep bestuderen. Zo is het mogelijk om door de analyse van de botten en verschillende monsters een beeld te schetsen van de leefomstandigheden van de bevolking die er door de eeuwen heen begraven lag.”

25 mei

“Archeologen zullen de komende weken, samen met hun collega's van het Instituut voor Natuurwetenschappen, de Société Royale d'Archéologie de Bruxelles (SRAB) en het Museum voor Kunst en Geschiedenis, met hulp van studenten van de ULB, hun werk voortzetten om deze ontdekkingen te beveiligen en te analyseren. Ondertussen zet het Vivaqua-team, haar werkzaamheden verderop voort, in het gedeelte tussen de Kleine Zavel en het Koningsplein. Ook deze werven worden nauwlettend in de gaten gehouden door het team van archeologen voor reddingsopgravingen”, aldus het kabinet.

Volgens de persmededeling zullen de werken in sneltempo worden voortgezet. De sleuf moet namelijk worden gedempt tegen 25 mei omdat de weg op het parcours van de 20 kilometer door Brussel ligt.