Digitale uitsluiting bij Brusselse ouderen: 'Een update van een app kan stress geven'

De digitale wereld verandert in een flitsend tempo, maar veel ouderen kunnen niet goed mee. Het Brussels Ouderenplatform (BOp) werkt daarom samen met Brusselse senioren aan een co-creatief project tegen die digitale uitsluiting. "Ouderen die het financieel beter hebben, hebben vaak banen gehad waarin ze al met computers hebben gewerkt, maar dat geldt niet voor schoonmakers of arbeiders bijvoorbeeld."

Geld afhalen, itsme gebruiken, chatbots die overal opduiken: voor een grote groep, vooral oudere, mensen zijn het pijnpunten. Samen met onder meer Wijkhuis Chambéry en de Louis Paul Boonkring wil Het Brussels Ouderenplatform (BOp) de Brusselse senioren een stem geven in dit digitale tijdperk. ‘Sorry, kan enkel online!’ is een workshopreeks voor ouderen die op een ludieke manier in beeld te brengt hoe zij worden uitgesloten door de digitalisering. Ze verzamelen verhalen, maken video's en doen inspiratie op in de gemeente Etterbeek.

Wat houdt het project precies in?

Lise De Meulemeester (Sociaal-culturele projecten en clubwerking BOp): Ik geef een voorbeeld: als je de gemeente belt, krijg je meteen een robot aan de lijn. Daarna moet je allemaal stappen doorlopen en uiteindelijk krijg je vaak te horen: “Sorry, dat moet u online doen.” Voor ouderen is het prettiger om door een mens geholpen te worden: het is gemakkelijker én het is een manier om sociaal contact te hebben. Met dit project willen we in beeld brengen hoe cruciaal het is om dat allemaal toegankelijk te houden en zo een signaal geven aan de gemeenten en het beleid. Als eindfase komt alles samen in een publiek evenement dat deze zomer plaatsvindt.

Hebben sommige groepen ouderen het moeilijker dan anderen?

De Meulemeester: Ouderen met een sociaaleconomische achtergrond waar ze minder bedeeld zijn of uit armoede komen, hebben meestal geen toegang tot computers en nieuwe technologieën. Ouderen die het financieel beter hebben, hebben vaak banen gehad waarin ze al met computers hebben gewerkt, maar dat geldt niet voor schoonmakers of arbeiders bijvoorbeeld. Zij hebben dat niet meegekregen in hun job.

Hoe groot is het probleem eigenlijk?

De Meulemeester: Vrij groot, omdat de digitale wereld heel snel evolueert. Een jaar geleden maakten mensen nog niet echt gebruik van AI, nu gebruikt iedereen het bijna dagelijks. Het gaat razendsnel. Je hebt amper ergens de werking van begrepen, of er komt al iets anders voor in de plaats. Een update voor een app, of manieren om je aan te melden, voor zowat alles is een account nodig, met veel verschillende wachtwoorden. Dat is moeilijk te onthouden en bij te houden. Sommige mensen hebben helemaal geen basiskennis, dat maakt het voor het BOp moeilijk om een Digicafé te organiseren, omdat de niveaus heel verschillend zijn. Velen hebben individuele hulp nodig, maar dat is vaak heel duur en niet iedereen durft zomaar geld te vragen aan vrienden en familie. Daarom proberen wij zo toegankelijk mogelijk te zijn.

Zijn er mensen die niet vallen te helpen?

De Meulemeester: De mensen die mee willen zijn kunnen dat, maar er zijn mensen die geen zin hebben om dat allemaal nog te leren en ook zij moeten gerespecteerd worden. Sommigen weten niet hoe een link werkt, hoe ze een smartphone moeten ontgrendelen of een treinkaartje online kunnen kopen. Zelfs gewoon een nummer intoetsen kan al te moeilijk zijn. Dat mag, maar hoe kan er van hen verwacht worden dat ze dan online hun gezondheidszorg in orde brengen? Of hoe Itsme werkt en waarom dat handig is. Er moeten opties blijven om mondeling zaken te kunnen regelen, maar dat verdwijnt allemaal. Iets gaan drinken op een terrasje wordt een stressvolle ervaring omdat ze niet altijd weten hoe QR-codes werken.

Zijn er ook apps die wel makkelijk zijn voor de ouderen om mee te werken?

De Meulemeester: Simpele apps, zoals WhatsApp, zijn meestal nog makkelijk te leren: berichten sturen, een foto delen en communiceren met familieleden. Sommige oudere mensen zijn heel goed met technologie, of zijn zelfs influencers op Instagram en YouTube. Zij kunnen bij ons terecht tijdens het vragenuurtje. Het is belangrijk dat we ouderen blijven betrekken bij deze technologische evolutie, zodat ze niet geïsoleerd raken. Technologie moet een hulpmiddel zijn, geen obstakel.