Familie van Brusselaar die gevangen zit in Centraal-Afrikaanse Republiek maakt zich zorgen

De Portugese Brusselaar Joseph Figueira Martin zit al twee maanden in de cel in de Centraal-Afrikaanse Republiek. Hij was er aan de slag voor een Amerikaanse NGO, maar zit nu vast op verdenking van ‘spionage’. “Absoluut niet waar", reageert zijn broer.

Joseph Figueira Martin werd op 26 mei gearresteerd door Wagner-huurlingen op straat in Zémio, een stadje in het oosten van de Centraal-Afrikaanse Republiek, vlak bij de grens met de Democratische Republiek Congo.

Hij was er aan het werk als hulpverlener in de strijd tegen genitale verminking, zo vertelt zijn broer, Georges Martin aan BRUZZ. Vrijdag zat de hulpverlener, die in Etterbeek, Elsene en Anderlecht heeft gewoond, exact twee maanden opgesloten in het Centraal-Afrikaanse land.

Martin arriveerde op 11 mei in Bangui voor een korte missie van drie weken in het door oorlog geteisterde land. “Hij was zich aan het klaarmaken om terug naar huis te komen,” zo vertelt zijn broer, “maar we hoorden een tijdje niets meer van hem. Toen wisten we dat er iets niet pluis was.”

Volgens Georges Martin (geboren in Brussel, maar momenteel wonend in Brazilië) kreeg zijn familie een dag na zijn arrestatie het nieuws te horen van zijn werkgever.

Dubbele nationaliteit

“De problemen begonnen toen de autoriteiten ontdekten dat hij twee paspoorten heeft”, zo legt zijn broer uit. “Hij had al de Belgische nationaliteit, maar vroeg drie jaar geleden ook de Portugese aan. Zijn gezin en een groot deel van zijn familie wonen namelijk in Portugal."

Martin vertelt dat zijn broer daarbij ook de achternaam van zijn moeder, ‘Figueira’, heeft toegevoegd aan zijn naam, en net dat zal hem later in de problemen brengen.

Dat zijn naam op beide paspoorten niet helemaal dezelfde was wekte namelijk achterdocht bij de Centraal-Afrikanen. “Daarom werd hij aanvankelijk gearresteerd.”

Maar, na zijn arrestatie volgde een veel zwaardere aanklacht. De autoriteiten in Bangui beschuldigen de Portugese Belg namelijk van ‘spionage’ en deelname aan een ‘samenzwering tegen de staat’. Ze verdenken hem ervan dat hij contact heeft opgenomen met gewapende rebellengroepen om de regering omver te werpen. Hij riskeert er een levenslange gevangenisstraf.

“De beschuldigingen zijn absoluut niet waar. Joseph is een vreedzame man die leeft om mensen te helpen, dat bewijst zijn lange staat van dienst”, zo reageert zijn broer.

Bij zijn familie heerst verwarring en onbegrip. “We begrijpen niet waarom hij gevangen is genomen. Hij zet zich in om mensen daar kansen te geven, een einde te maken aan het geweld en hen te helpen bij hun economische ontwikkeling.”

Geopolitiek mijnenveld

Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat zijn aanhouding verband houdt met geopolitieke spanningen. Martin was in het land aan de slag voor de Amerikaanse NGO FHI 360, die zich verzet tegen mensenhandel en seksuele uitbuiting en mishandeling. De organisatie werkt daarvoor met Amerikaans overheidsgeld. Maar de huidige regering in Bangui leeft op gespannen voet met de Verenigde Staten en de Europese Unie, en wordt daarin gesteund door Rusland.

In de Centraal-Afrikaanse Republiek zijn bijvoorbeeld ook de beruchte Russische Wagner-huurlingen actief. “Ik weet niet of dat de oorzaak is”, zo zegt zijn broer. “De politieke situatie, dat lijkt zo ver van ons af te staan, daar kan ik geen uitspraken over doen.”

De Belgische FOD Buitenlandse Zaken raadt wel alle reizen in het land buiten de hoofdstad Bangui af. De veiligheidssituatie is namelijk al jaren niet goed in de Centraal-Afrikaanse Republiek, dat sinds 2012 in een soort burgeroorlog is verwikkeld. “Joseph kende de risico’s, maar hij heeft zich altijd aan alle veiligheidsmaatregelen en procedures gehouden. Zijn arrestatie is onterecht”, zo klinkt het nog bij zijn broer.

Hongerstaking

Martin werd de dag na zijn arrestatie overgeplaatst naar Bangui, daar zat hij eerst vast in de gevangenis van l’Office Central de Répression du Banditisme in Bangui. Maar sinds 5 juli wordt hij opgesloten in het militaire Camp de Roux, vooral daar zouden de leefomstandigheden voor hem erg slecht zijn.

Om dat aan te klagen heeft Martin op 14 juli besloten om over te gaan tot een hongerstaking.

De familie van Figueira Martin maakt zich vandaag grote zorgen over zijn gezondheid. “Dit is een heel moeilijke tijd voor ons. We weten ook niet wat er gebeurt of hoe het met hem gaat, we hebben hem sinds zijn arrestatie slechts twee keer kort kunnen spreken via het Rode Kruis."

Drie dagen geleden heeft de familie dan ook een oproep gelanceerd aan de regering van de Centraal-Afrikaanse Republiek om in de eerste plaats de omstandigheden waarin Martin gevangen wordt gehouden te verbeteren, en om hem op termijn vrij te laten.

Ze vragen ook aan Portugal en België om zich daarvoor in te zetten.