Fraude met leeflonen in OCMW Anderlecht: schepen eist audit

Door de chaos die heerst bij het OCMW van Anderlecht krijgen mensen leeflonen die daar geen recht op hebben. Daar wordt bovendien ook moedwillig misbruik van gemaakt door een handel in valse adressen. Dat blijkt uit een onderzoek van het VRT-duidingsprogramma Pano. Schepen van Financiën Bieke Comer (Vooruit.brussels) eist een grondige financiële doorlichting van het OCMW.

Het aantal aanvragen voor steun in het Brussels Gewest is de voorbije jaren fors gestegen, maar vooral in het OCMW van Anderlecht kunnen de maatschappelijke assistenten het aantal dossiers niet meer bijhouden. Dat vertellen acht maatschappelijk assistenten die er ook op wijzen dat de sociale onderzoeken, die moeten uitmaken over een aanvrager recht heeft op een leefloon, hierdoor vaak niet grondig gebeuren.

Pano testte dat door twee redactieleden met een verborgen camera een dossier te laten opstarten bij het OCMW hoewel ze geen recht hadden op steun. Beiden zijn niet in Anderlecht gedomicilieerd – ze gebruiken het adres van een vriendin en een willeukeurig adres - en hebben het financieel goed.

Niettemin kregen ze na een beperkt gesprek met een maatschappelijk assistent duizenden euro's leefloon gestort zonder bijkomende vragen. De maatschappelijk assistenten die Pano sprak, wijzen er daarbij ook op dat – zelfs als het sociaal onderzoek grondig gebeurt – mensen geregeld onterecht leeflonen krijgen uitgekeerd.

Die beslissing ligt namelijk niet bij de maatschappelijk assistenten, maar bij het "bijzonder comité voor de sociale dienst" van het OCMW, dat bestaat uit lokale politici. Volgens de assistenten kiest het comité bijna altijd de kant van de uitkeringsgerechtigde en niet van de maatschappelijk werker, zelfs als uit diens rapport blijkt dat een aanvraag niet klopt.

Valse adressen

Een bijkomend probleem is dat drukbezette OCMW’s mensen aantrekken omdat er minder controle is. Een tweede deel van het Pano-onderzoek legde bloot dat op sociale media een aanbod bestaat aan valse adressen om in Anderlecht een leefloon of andere steun te kunnen aanvragen.

Bij een test waarbij journalisten zich voordeden als verhuurder namen elf mensen contact op die aangaven dat ze enkel geïnteresseerd waren in het adres om een vorm van financiële steun te kunnen aanvragen.

Doorlichting

Anderlechts schepen van Financiën Bieke Comer (Vooruit.brussels) eist nu een grondige financiële doorlichting van het Anderlechtse OCMW. Ze zegt "echt gechoqueerd" te zijn na het zien van de reportage over de wanbetalingen. "Het OCMW is er om mensen in nood te helpen. Wie daarmee sjoemelt, moet bestraft worden."

Comer wijst ook op de noodzaak van meer professionalisering en controle in het OCMW, zodat misbruik uitgesloten wordt. "Door deze praktijken worden de armste mensen in de kou gezet. De drempel om naar het OCMW te stappen wordt alleen maar groter, terwijl zij de hulp het hardste nodig hebben." De schepen wijst erop dat de Brusselse partijafdeling van Vooruit dan ook "al langer ijvert voor een eengemaakt OCMW in Brussel".

Volgens het voormalige Anderlechtse gemeenteraadslid en huidig Brussels parlementslid Gilles Verstraeten (N-VA) bestaan de problemen van het Anderlechtse OCMW ook in andere gemeenten, zoals Molenbeek en Brussel-Stad. "Ik garandeer u: er zitten elders nog lijken in de kast. Er heerst een hele cultuur van cliëntelisme waarbij je alles kunt regelen als je iemand kent", zegt hij aan VRTNWS.

Ook partijgenoot en Vlaamse Brusselminister Cieltje Van Achter reageert. "Ik ben niet verbaasd", zei ze in een reactie. "Tijdens de campagne hebben heel wat burgers mij aangesproken over die sociale fraude. Het shockerende is dat die verhalen gekend zijn en dat er niets mee gebeurt."
Ook volgens Van Achter blijft het probleem niet beperkt tot Anderlecht. "Je kan er van op aan dat er nog bij heel veel andere OCMW's problemen zijn, maar dat er te weinig controle op is en er te weinig actie tegen gebeurt."

De burgemeester van Anderlecht Fabrice Cumps (PS) wijst erop dat er "volledig licht moet geworpen worden op eventuele disfuncties". Toch valt de burgemeester zijn OCMW en sociaal werkers niet af. De situatie op het terrein en in het OCMW wordt bemoeilijkt vanwege "de concentratie aan opvangstructuren voor kwetsbare personen op ons grondgebied", meent hij.

De burgemeester wil ook in herinnering brengen dat OCMW Anderlecht reeds verschillende maatregelen heeft genomen om de werking te verbeteren, "waaronder de opening van een nieuw administratief gebouw". Ook is men bezig met nieuw personeel aan te werven en werd er een noodplan op poten gezet om de behandeltermijn van dossiers in te korten.

Inspectie

Brussels minister van Sociale Zaken Alain Maron (Ecolo) heeft het in een schriftelijke reactie over “onaanvaardbare en schandalige praktijken indien ze waar blijken” Hij veroordeelt het slechte beleid van de leidinggevenden en de schade aan de “solidariteit en aan de mensen die er het meeste nood aan hebben.”

Het kabinet van Maron en Vivalis onderzoeken momenteel welke maatregelen er getroffen kunnen worden op gewestelijk niveau. Hij benadrukt wel dat het toewijzen van een leefloon geen regionale bevoegdheid is, maar een verantwoordelijkheid van het OCMW-bestuur. Voor de financiering en de controle van de middelen voor individuele hulpverlening verwijst hij naar het federale niveau.

Maron pleit wel voor een “globale hervorming” van de OCMW’s in Brussel. “Niet alleen om het beleid te verbeteren, maar ook om meer coherentie te creëren. Dat is vandaag de dag helaas niet het geval bij de 19 Brusselse OCWM’s.”

Ondertussen heeft Karine Lalieux (PS), ontslagnemend federaal minister voor Sociale integratie en Armoedebestrijding, de inspectie ingeschakeld. "Het OCMW werkt samen met de inspectie en de overheidsdienst aan oplossingen. Indien er onterecht leefloon zou zijn uitgekeerd, dan zal dat worden teruggevorderd", duidt ze.

Federaal parlementslid Denis Ducarme (MR), voorzitter van de commissie sociale zaken, wil de zaak voorleggen in de Kamer. “Dit is niet gebruikelijk, maar gezien de omvang van de fraude en het gebrek aan effectieve controles, zou ik graag willen dat de commissie de twee journalisten die dit onderzoek hebben uitgevoerd, kan horen."