Op bezoek in gloednieuw Brussels-Oekraïens gemeenschapscentrum: 'Integratie versnellen'

In de Wetstraat heeft een nieuw gemeenschapscentrum zonet de deuren geopend. In het voormalige pand van de CD&V zorgt de vzw Ukrainian Voices onder meer voor taallessen en juridische steun aan Oekraïense bewoners van Brussel, ook kinderactiviteiten staan op het programma. Dezelfde vzw onderhoudt ook nauw contact met de Brusselse administraties. "Het Brusselse model is een voorbeeld," klinkt het bij vluchtelingenorganisatie UNHCR.

“Kom binnen,” zegt de Oekraïens-Brusselse Alina Kokhanko terwijl ze voorgaat naar het gemeenschapscentrum voor Oekraïeners in de drukke Wetstraat. Ze houdt een rode ordner onder de arm en heeft een traditionele Oekraïense ketting om, een sylianka. “De Europa-directeur van UNHCR komt ook zo.”

UNHCR-directeur Philippe Leclerc krijgt een rondleiding door het gemeenschapscentrum, dat net is geopend op een nieuwe locatie. Het acht verdiepingen tellende gebouw was vroeger in bezit van CD&V, maar werd verkocht aan een projectontwikkelaar. De komende twee jaar komen Oekraïeners er samen voor sociale, culturele en praktische activiteiten.

Het pand betekent een sluitstuk op een traject dat twee jaar geleden begon, vertelt Kokhanko. Ze kwam zelf in 2022 aan in Brussel, niet lang nadat Rusland Oekraïne was binnen gevallen. Ze kon met haar moeder en toen zesjarige dochter terecht bij een gastvrije Spaanse familie, eurocraten. “Ik was veilig, dus natuurlijk wilde ik iets voor anderen doen,” verklaart ze.

Ze begon zich als vrijwilliger in te zetten in het Zuidstation, waar Oekraïeners aankwamen. Kokhanko werkte voor de oorlog als marketeer in Oekraïne en spreekt goed Engels. “We hielpen mensen onder andere met vertalen. Er waren wel honderd vrijwilligers,” herinnert ze.

Die eerste maanden verliepen volgens haar redelijk chaotisch. De vrijwilligers probeerden op te volgen hoe het met de mensen verliep die in de gastgezinnen verbleven. Uiteindelijk lanceerde Oekraïnecoördinator Pierre Verbeeren in mei van dat jaar een strategie die Oekraïeners moest begeleiden naar huisvesting, school en werk. Onder zijn leiding werden verschillende werkgroepen opgericht.

Brussels model

Die werkgroepen zijn er vandaag nog steeds. Bijzonder aan het zogenaamde 'Brusselse model': in elk van de zeven werkgroepen zit ook een contactpersoon uit de Oekraïense gemeenschap. Die referentiepersoon onderhoudt het overleg tussen administratie en de doelgroep. Kokhanko is zelf coördinator van de referenten en bewaart het overzicht over alle beschikbare informatie.

Zo haalt ze de resultaten aan van een onderzoek uit 2023. "Daaruit bleek dat zeventig procent van de Oekraïners in Brussel wil blijven," zegt Kokhanko. De resultaten van nieuw onderzoek verschijnen in het voorjaar.

Sneller integreren

Volgens minister van Werk, Bernard Clerfayt (Défi) hebben Oekraïners - net als andere werkzoekende nieuwkomers - last van de complexiteit van de Brusselse instellingen én met de taalbarrière. Dat zou verklaren waarom Oekraïners in Brussel minder snel werk vinden dan in Vlaanderen. Ook kampen sommige Oekraïners met trauma's en vormt de zorg voor kinderen een beperkende factor.

Op een aantal van die vraagstukken biedt het centrum een antwoord. Zo is er een verdieping met activiteiten voor kinderen, een verdieping gericht op het vinden van werk, één om taallessen te volgen of voor medische bezoeken.

“Mensen komen hier met allerlei vragen,” zegt Kokhanko. "Hoe schrijf je een CV, hoe sluit je een contract af voor gas of elektriciteit als je een appartement gaat huren of hoe communiceer je met de school? We bieden hier ook psychologische en medische hulp."

"Je hart en ziel blijven daar"

Het pand speelt niet alleen een cruciale rol in verschillende integratieaspecten, maar vervult ook een belangrijke sociale functie. In het café, dat binnenkort voor het publiek opent, en tijdens de activiteiten komen mensen samen. “Natuurlijk ben je fysiek veilig in een ander land, maar je hart en ziel blijven daar,” legt Kokhanko uit.

Gelijkgestemden ontmoeten, geeft steun, ook aan kinderen. "Die begrijpen niet waarom ze hun school en vrienden moesten achterlaten en dat hun vader het land pas mag verlaten als hij zestig is," zegt Kokhanko. Maar dat geldt evengoed voor hun ouders. "Je controleert voortdurend je telefoon en kunt de oorlog live volgen via sociale media," zegt ze. "Ik zie een vergelijkbare situatie bij de Palestijnen, en het is hartverscheurend."

'Een voorbeeld'

Het pand én de geïntereerde werking met beleidsmakers kan volgens UNHCR als voorbeeld dienen voor de rest van de Europa. “De nauwe samenwerking tussen de lokale autoriteiten, het Ukrainian Voices Refugee Committee en UNHCR heeft ervoor gezorgd dat vluchtelingen rechtstreeks inspraak hebben in de beleidsvorming,” reageert Frederik Bordon, woordvoerder van UNHCR Brussel.

“Dit inclusieve model is een mooi voorbeeld van hoe vluchtelingen met de steun van lokale autoriteiten en UNHCR een actieve rol kunnen spelen bij het vinden en uitvoeren van oplossingen," gaat hij verder. “Zo kunnen vluchtelingen hun stem laten horen en kunnen regeringen oplossingen beter afstemmen op de noden van vluchtelingen.”