Opvallend milde kritiek op boerengeweld: 'Mensen identificeren zich er makkelijker mee'

Het vandalisme en geweld door betogende boeren lijkt op meer begrip te kunnen rekenen dan anders. Maar hoe komt dat? "Mensen hebben mogelijk meer empathie omdat ze hetzelfde zouden doen als ze financieel getroffen worden", zegt Ruud Wouters, onderzoeker protest en publieke opinie aan de Universiteit Antwerpen.

Brussel Mobiliteit en Stad Brussel zijn de precieze schade nog aan het opmeten, maar vaststaat dat die aanzienlijk is. Beschadigde verkeersborden, brandplekken in wegdek en straatmeubilair, losgerukte stoeptegels, bruggen bezaaid met glas en stro.

Daarnaast raakten drie politieagenten gewond, werden hun collega's besproeid met mest, bekogeld met sinaasappels en bommetjes, bijna omvergereden of klemgereden door tractoren.

Toch blijven de reacties mild. Op onze redactie liep geen enkel persbericht hierover binnen, van politieke partij noch middenveldorganisatie. Bij andere protesten is dat wel anders.

"Beeld je in dat dit jongeren met een migratieachtergrond of klimaatbetogers waren", schrijft Yassine Boubout, een Belgische activist en expert politiegeweld, op X. "Men zou terug uit vakantie komen om een spoedcommissie te houden", daarmee verwijzend naar de vechtpartij met Brusselse jongeren in Blankenberge.

"Politici hakken in op die jongeren omdat ze daar stemmen mee kunnen halen, een deel van de samenleving doet dat namelijk ook", zegt Boubout nog aan BRUZZ. "Maar met boeren sympathiseren de mensen, dus houden ze zich gedeisd. Op tv zie je ook geen debatten waarin gevraagd wordt waar de ouders van de boeren zijn (lacht)."

'Meer empathie met boeren'

Toch is enige omzichtigheid geboden. "We weten niet hoe de bevolking reageert, daar is geen opinieonderzoek naar gebeurd", stelt Ruud Wouters (UA), die onderzoek doet naar protest en publieke opinie. "Dat men op X minder verontwaardigd reageert, wil nog niet zeggen dat dit in de brede samenleving ook zo is."

Wouters houdt dus een slag om de arm, maar ziet wel een oorzaak voor het mogelijk mildere protest: "Mensen hebben meer empathie met boeren en kunnen zich er makkelijker mee identificeren", stelt hij, "omdat het om iets herkenbaars zoals koopkracht gaat. Ze kunnen zich voorstellen ook het heft in handen te nemen mochten ze financieel getroffen worden terwijl ze alleen maar hun beroep uitoefenen."

"Normaal gezien is geweld not done", gaat Wouters verder. "Burgers kunnen zich daar niet mee identificeren, de staat heeft daar het monopolie op. Maar dat zien die burgers soms anders als ze akkoord gaan met de zaak. Dan zien ze dat geweld door de vingers."

Redelijk wat reacties lijken dit te staven. "Geweld moeten we afkeuren, maar het beleid waar dit gedrag een reactie op is, moeten we nog veel meer afkeuren", lees je regelmatig op sociale media, een zin die ook bewust door de boeren op alle platormen verspreid wordt. Daar zit ook het verschil met het geweld op pakweg Oudjaar, dat zonder legitieme reden ontsprong.

Plattelandsnostalgie

Heeft de mildere reactie misschien ook te maken met de specifieke rol van boeren: het produceren van voedsel? Never bite the hand that feeds you, zegt men in het Engels. "Dat is speculatie maar kan wel als argument gebruikt worden door de boeren", zegt Wouters. "Wat volgens mij ook kan meespelen is een diepgeworteld plattelandsnostalgie bij de Vlamingen. Ook al wonen we verstedelijkt, toch heerst die idylle, wat een voedingsbodem is voor sympathie."

Het verschil met sympathie voor klimaatklevers en -betogers is alleszins opvallend. Zeker omdat die laatste groep vanuit een algemeen belang op straat komt, terwijl het bij boeren om eigenbelang gaat. "Het klimaat blijft iets artificieel en ver van het bed", zegt Wouters, "koopkracht is veel simpeler, dat voelen mensen meteen. Daarbovenop: om het klimaatprobleem op te lossen moeten mensen inleveren." Sympathie is dan dubbel.

"Toch vermoed ik dat het verzadigingspunt bereikt is", stelt Wouters. "Doorheen de tijd neemt het begrip af. Dat zagen we ook bij de gele hesjes, al was dat wel verbazingwekkend laat."