Sans-papiers mogen leegstaand rusthuis tot eind 2024 hun nieuwe thuis noemen

Na maandenlange onzekerheid kunnen de 120 sans-papiers die al enige tijd een leegstaand pand kraken in de Molenbeekse Karreveldwijk opgelucht ademhalen. De dreigende uitzetting is van de baan, maar dat maakt de situatie van de bewoners niet minder precair.

De 32-jarige Marina probeert haar driejarig zoontje Evan in toom te houden, die - gewapend met een sleutelbos als speelgoed – uitbundig door het vroegere onthaal van het rusthuisgebouw snelt. Samen met zijn broertje van twee en zijn alleenstaande moeder deelt Evan een van de 89 kamers in het gebouw, en dat nog zeker tot het einde van 2024.

“Natuurlijk is het een opluchting”, vertelt Marina, die ondertussen al vijf jaar in België leeft. Ze is een van de verschillende alleenstaande moeders in het pand. Een verblijfsvergunning kreeg ze niet, uit het daklozennetwerk van Samusocial moest ze na twee jaar vertrekken.

“Maar ik zit hier niet stil", zegt ze. "Terwijl ik een regularisatieaanvraag heb lopen, probeer ik me ondertussen nuttig bezig te houden met poetsen en koken."

‘Eenzaamheid tegengaan’

Dat is de rode draad door het verhaal van de bewoners in het gewezen rusthuis: een lopende of geweigerde regularisatieaanvraag, of – voor de mensen die in de voorbije jaren aangekomen zijn in België – een asielprocedure, vaak gepaard met vrijwilligerswerk.

“Soms onbetaald, soms tegen een hongerloontje van 30 of 40 euro per week”, licht Delya toe, woordvoerder van het CSPBIB (Collectif des Sans-Papiers Bénévoles Integrés de Bruxelles).

“Veel van de sans-papiers volgen ook opleidingen of lessen Nederlands. Het zijn niet alleen manieren om zich te integreren, maar ook om de eenzaamheid tegen te gaan. Ik kan niet anders: bij de pakken blijven zitten, is niet aan mij besteed.”

*Lees verder onder de foto

Afmattende odyssee

Het verlengd verblijf is een lichtpunt in de afmattende odyssee van de groep sans-papiers en asielzoekers. Eind vorig jaar moest de groep immers van hot naar her rennen om zich van een dak boven hun hoofd te verzekeren.

Omdat hun verblijf in een gebouw in Watermaal-Bosvoorde en een pand op de Koningsstraat ten einde was gekomen, verzeilde een groot deel van het collectief in een hotel aan de Louizalaan en de voormalige Joegoslavische ambassade. Die kraakacties hadden weinig succes.

Ruim honderd mensen trokken dan richting het voormalige woonzorgcentrum op de Gentsesteenweg in Molenbeek, niet ver van de begraafplaats. Het gaat vooral om mensen uit Congo, Guinée, Kameroen en enkele Noord-Afrikaanse landen, maar de nationaliteiten zijn divers. "Het samenleven gaat vlot", klinkt het bij bewoners. "Soms organiseren we activiteiten en er wordt soms samen gekookt, maar eigenlijk leven we wel grotendeels op ons eigen eiland."

Verkoopfase

Ook in Molenbeek leek een uitzetting lange tijd onvermijdelijk. Het gebouw zat in een verkoopfase: rusthuisgroep Korian probeerde het pand van de hand te doen en had met het psychiatrisch centrum Centre Hospitalier Jean Titeca al een koper gevonden.

“Maar die verkoop kwam in het gedrang door de kraakactie”, klinkt het bij Korian-woordvoerder Lieve Van Boxem. “Daarom hebben we via een vrederechter een uitzettingsprocedure in gang gezet. Maar nu zijn we natuurlijk erg tevreden dat er een deal is.” Die kwam er in het kader van de zogenaamde 'OZPCH', kort voor 'Onderhandelde Zelfbeheerde Projecten voor Collectieve Huisvesting'.

"Nu is de bezetting conform de regels", reageert Delya. "Zo hebben we tenminste tot eind dit jaar een dak boven ons hoofd, maar kunnen we ook de kwetsbare groep sans-papiers prominenter op de politieke agenda proberen krijgen", hoopt hij. Die nieuwe status heeft ook al voor ongewenste bezoekers gezorgd, maar de groep doet er alles aan om van het pand geen Spaanse herberg te maken. "We weten wie hier binnen mag en voor wie er geen plaats is."

Gewest dekt kosten

De langverwachte overeenkomst kwam er vooral dankzij inspanningen van de kabinetten van Molenbeeks burgemeester Catherine Moureaux (PS) en Brussels minister Alain Maron (Ecolo), die bevoegd is voor daklozenopvang.

“Zij zijn tussengekomen in de onderhandelingen met de nieuwe eigenaar”, weet Delya. “Ondertussen hebben ze alle nodige veiligheids- en technische voorschriften en de verzekeringen in orde laten brengen.”

De woordvoerder van minister Maron bevestigt dat het Gewest opdraait voor zowel de verzekeringen als water-, energie- en elektriciteitskosten in het gebouw.

Waar de bewoners na 2024 naartoe trekken, is vandaag nog onduidelijk. In het najaar zouden de renovatiewerken aan het gebouw met het oog op de herbestemming ook al stilaan op gang komen. "We hopen later dit jaar op hulp van de gemeente of het gewest bij de zoektocht naar een volgend adres", aldus Delya.