BIG CITY. Waarom kregen 31 straten in Sint-Gillis namen van Europese landen?

De Denemarkenstraat, Zwedenstraat of Portugalstraat: in Sint-Gillis verwijst maar liefst een vijfde van de straten naar Europese landen of steden. Hoe komt dat?

Straatnamen helpen ons al eeuwenlang de weg te vinden. In de middeleeuwen gaven inwoners de straten een naam op basis van een opvallend kenmerk, de Bakkerstraat als er veel bakkers waren of de Grachtweg in de buurt van een gracht.

Vanaf de achttiende eeuw bepaalt de overheid de straatnamen, zo staat te lezen in het boek Sint-Gillis, geschiedenis van straatnamen van de hand van Pierre Dejemeppe.

Sint-Gillis veranderde in de tweede helft van de negentiende eeuw van een dorp in een stad, en daar had de komst van het Zuidstation veel mee te maken. Meer mensen betekende meer huizen en nieuwe straten, die allemaal een naam nodig hadden.

Vaak greep het gemeente­bestuur terug naar bekende inwoners, maar toen die waren opgebruikt, was de inspiratie wat zoek. Niet alleen in Sint-Gillis, ook andere Brusselse gemeenten kampten met hetzelfde probleem.

Vermoedelijk maakten de gemeente afspraken, onder meer om dubbel gebruik te vermijden. Dat is te zien in naamgeving: Schaarbeek koos voor edelstenen – Diamantlaan, Saffierstraat, Smaragdlaan – Molenbeek kreeg planten en bloemen toegewezen – Mirtenlaan, Fuchsiastraat, Tijmlaan – Anderlecht ging voor waarden – Geluksstraat, Zelfbestuursstraat, Waarheidsstraat. Elsene – Napelsstraat, Parijsstraat, Dublinstraat – en Sint-Gillis kozen voor steden en landen.

Treinverkeer

Dat Sint-Gillis ging voor geografische namen had ook zijn oorsprong in het treinverkeer van en naar het Zuidstation. Sinds de opening van die stopplaats kwamen in Sint-Gillis mensen van uit heel Europa aan, en spoorden van hieruit reizigers naar heel wat Europese bestemmingen.

Bovendien werden er in de gemeente veel nieuwe wijken gebouwd, die samen met de aanleg van tramlijnen, een eigen net voor gas, water en elektriciteit, de bouw van het stadhuis en de aanwezigheid van bekende kunstenaars van Sint-Gillis een levendige stad maakten. Ze moest zelfs niet onderdoen voor buitenlandse steden. Door straten de naam van Europese plaatsen te geven, sloegen ze een brug met die locaties en zochten ze ook toenadering.

Die geografische benamingen bleven niet allemaal bestaan. Na de Eerste Wereldoorlog verdwenen alle namen die naar Duitsland of zijn bondgenoten verwezen. Zo werd de Turkije­straat de Roemeniëstraat en de Münchenstraat de Andenne­straat.

Zoals Marc Didden, geciteerd in het boek van Dejemeppe, het zo mooi verwoordt: “Alsof de straatnaamgevers meer dan honderd jaar geleden al wisten dat de hele wereld ooit in Sint-Gillis zou samenkomen.”

Sint-Gillis is met 140 verschillende nationaliteiten immers een van de meest multiculturele gemeenten van België.

• VOLGENDE KEER Wie zit er achter het betonnen kunstwerk op de Brusselse ring?

Zelf ook een vraag voor Big City? Stel hem hier