Etterbeek zegt Verenigde Staten de wacht aan over site nieuwe ambassade

De gemeente Etterbeek heeft vorige week een proces-verbaal opgesteld tegen … de Verenigde Staten. Die waren zonder vergunning met beveiligingswerken begonnen op de site van hun toekomstige ambassade nabij Mérode. De Amerikanen sloegen aanvankelijk terug met een kortgeding.

Midden in het residentiële Etterbeek, nabij Mérode, staat vandaag een kolos van een kantoorgebouw. Op de plek waar ooit het station van Etterbeek was, oogt de voormalige zetel van ING als een overgedimensioneerde blokkendoos in een zee van subtiele luciferdoosjes. Het massieve gebouw uit de jaren 1970 is goed voor 60.000 vierkante meter grondoppervlakte en staat vandaag leeg.

Ergens rond 2030 moet daar verandering in komen, want de Verenigde Staten willen hun nieuwe ambassade onderbrengen op de site, in een nieuw en kleiner gebouw. Zowel de VS-ambassade voor België als de vertegenwoordiging bij de EU moeten er een plek krijgen. De verhuizing dringt zich op, onder meer omdat de huidige locatie pal aan de Kleine Ring maar moeilijk te beveiligen is.

Relletje

De structurele beveiligingswerken op de site van de Sint-Michielswarande, zoals de plek heet, zullen pas voor over enkele jaren klaar zijn. Toch ontstond er de voorbije weken al een relletje tussen de gemeente en de Verenigde Staten over de voorlopige beveiliging van het terrein. De Amerikanen lieten immers plots een 750 meter lang en 3 meter hoog antiklimhek optrekken rond het hele gebouw. Er kwamen ook drie beveiligde toegangspoorten in de nieuwe omheining.

Aangezien de werken zonder vergunning gebeurden, reageerde het Etterbeekse gemeentebestuur met een proces-verbaal en een stakingsbevel: de eigenaar moet de werken meteen stilleggen. Dat valt te lezen in een politiebesluit dat geafficheerd wordt op verschillende plekken rond het gebouw: “Het is ondenkbaar dat maatregelen genomen worden om het gebouw te beveiligen zonder rekening te houden met de stedenbouwkundige voorschriften,” klinkt het. “De gemeente is verplicht om erop toe te zien dat de burgers de wet naleven, maar moet er ook op toezien dat overheden dat doen.”

Ongelukkig gelopen

De VS gaven dan wel gehoor aan het stakingsbevel, ze trokken tegelijk meteen naar de kortgedingrechter om zo snel mogelijk de werken te kunnen voortzetten. Tot een uitspraak van die kortgedingrechter kwam het uiteindelijk niet. De gemeente Etterbeek en de VS gingen immers aan tafel en kwamen tot een vergelijk. “Het is allemaal wat ongelukkig gelopen,” vertelt burgemeester Vincent De Wolf (MR). “De voorbije jaren heb ik herhaaldelijk benadrukt dat de Amerikanen die site moesten beveiligen. Het kan niet de bedoeling zijn om krakers in zo’n immens gebouw te hebben, die je er dan niet uitkrijgt.”

De voorbije jaren kwam er volgens de burgemeester geen reactie op die vragen. Dat er nu plots toch een hek kwam zonder vergunningsaanvraag, heeft mogelijk met de wissel van president en dus ook van ambassadeur te maken, denkt De Wolf. “Er is wellicht communicatie verloren gegaan, maar eigenlijk willen we hetzelfde.”

Tijdens de vergadering kwamen de Amerikanen en de gemeente Etterbeek overeen dat De Wolf een politiebevel laat uitvaardigen. Daarin staat dat de VS voorlopige veiligheidsmaatregelen moeten nemen, in afwachting van een regularisatieaanvraag bij het Gewest voor de al genomen maatregelen. De voorlopige beveiliging omvat bewakers die de klok rond op de site zijn en camerabewaking via twintig camera’s.

“De VS-delegatie was opgetogen over die uitkomst en we hebben die vergadering in een uitstekende verstandhouding afgerond,” aldus de Etterbeekse burgervader.

Slanker, lager en emblematisch

Hoe de toekomstige ambassade er zal uitzien, is vandaag nog niet duidelijk. Gevraagd om meer uitleg vermeldt de ambassade aandacht voor water- en energiebesparing en inheemse planten op de site. Er komt ook geavanceerde beveiliging waarvan de visuele impact zo klein mogelijk moet blijven.

“In het verleden heeft de ploeg van de vorige ambassadeur ons wel enkele krachtlijnen verduidelijkt,” vertelt Corinne de Henau van buurtcomité Michel. “Het nieuwe gebouw wordt smaller en minder hoog en zal ook emblematisch zijn. De impact op de buurtmobiliteit zou beperkt blijven en de ambassade zal het publieke park op de site openhouden en onderhouden.”

Het comité kijkt voorlopig positiever naar het project dan naar het vorige plan, dat erg veel nieuwe woningen telde. “Maar we komen pas met een echte reactie als we de plannen zien.”

Burgemeester De Wolf van zijn kant ziet voor- en nadelen. “Het is natuurlijk wel eervol om zo'n belangrijke instelling in je gemeente te krijgen, maar het zal ons ook flink wat geld kosten. Overheden betalen bijvoorbeeld geen stedenbouwkundige lasten. Alles bijeen zullen we zo toch vier miljoen euro per jaar mislopen. Voor een gemeente is dat veel.”

De vergunningsaanvraag voor het nieuwe gebouw zou in de loop van dit voorjaar worden ingediend, laat het kabinet van staatssecretaris voor Stedenbouw Ans Persoons (Vooruit.brussels) weten. De werken zullen niet af zijn voor de zomer van 2030.