Belgische consultant verdacht van medewerking mislukte staatsgreep, doodstraf dreigt

Jean-Jacques Wondo, een Belgische veiligheidsexpert, zit sinds 22 mei vast in een militaire gevangenis in Kinshasa, de hoofdstad van Congo. Hij riskeert de doodstraf. Samen met zo'n vijftig anderen wordt hij beschuldigd van terrorisme en steun aan gewapende groepen. Vrijdag volgt het vonnis.

“Jean-Jacques is meer dan een vriend. Ik beschouw hem als een grote broer,” schreef de Belgisch-Congolese politicologe Nadia Nsayi eind juni in een opiniestuk in De Morgen. “We ontmoetten elkaar tien jaar geleden en raakten meteen bevriend door onze gedeelde belangstelling voor veiligheidskwesties in Congo. Hij is een intelligente man met een groot hart. Zijn kritische analyses worden gelezen door journalisten, politici, diplomaten, militairen en onderzoekers.”

Wondo studeerde in Brussel aan de Koninklijke Militaire School. Hij behaalde een masterdiploma in criminologie aan de Universiteit van Luik en een postgraduaat in politieke wetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij schreef meerdere boeken over veiligheid in Congo. Samen met zijn vrouw en vier kinderen woont hij in Aalst.

In het voorjaar van dit jaar vertrok Wondo naar Congo voor een opdracht als consultant voor de Congolese inlichtingendienst, die bezig was met hervormingen. Op 22 mei werd hij gearresteerd. Hij werd acht dagen lang vastgehouden zonder verhoor of toegang tot een advocaat. “Er was geen ondervraging,” benadrukt zijn in Brusselse werkende dochter Séphora Wondo aan BRUZZ.

Mislukte staatsgreep

Wondo wordt door de Congolese aanklager beschuldigd van betrokkenheid bij een mislukte staatsgreep op 19 mei. Tijdens die operatie bestormden gewapende mannen het hotel waar president Félix Tshisekedi verbleef. Ook het huis van de kandidaat-voorzitter van het parlement en het presidentieel paleis werden aangevallen. Tijdens de actie kwam Christian Malanga, de leider van de coup, om het leven.

“De beschuldigingen tegen mijn vader zijn gebaseerd op een foto uit 2016 waarop hij met Malanga te zien is,” zegt Séphora Wondo. “Maar die foto is gemaakt tijdens een bijeenkomst van de Congolese diaspora in Brussel, waar veel mensen aanwezig waren. De advocaten hebben bewezen dat er verder geen contact was. De Congolese aanklager heeft geprobeerd nieuwe bewijzen aan te voeren, zoals de bewering dat de auto die mijn vader als consultant gebruikte aan Malanga was uitgeleend voor de staatsgreep, terwijl die auto op dat moment gewoon voor zijn hotel stond.”

Sinds juni hebben meerdere zittingen plaatsgevonden voor de militaire rechtbank, waarbij ook de Belgische consul aanwezig was. Vrijdag zal een rechter uitspraak doen. “De openbare aanklager eist de doodstraf voor alle 51 verdachten,” zegt Séphora Wondo. Volgens haar worden er mensen vervolgd die nauwelijks betrokken waren, zoals de eigenaar van de Airbnb waar Malanga verbleef en een schoonmaakster.

Doodstraf na twintig jaar opnieuw ingevoerd

Dat de doodstraf gevraagd wordt, is opvallend. Twintig jaar lang vonden er geen executies plaats in Congo, maar in maart van dit jaar kondigde de Congolese minister van Justitie aan dat de regering de doodstraf opnieuw zou invoeren.

Mensenrechtenorganisaties maken zich zorgen over de situatie. Amnesty International wijst erop dat rechtszaken in Congo vaak niet voldoen aan de normen voor een eerlijk proces.

Human Rights Watch voegt daaraan toe dat Jean-Jacques Wondo en de andere gedetineerden geloofwaardig beschuldigd moeten worden van een strafbaar feit, of anders onmiddellijk vrijgelaten moeten worden. "Een arrestatiebevel gebaseerd op alleen een foto uit 2016 is simpelweg niet geloofwaardig," stelt de organisatie.

BRUZZ probeerde donderdag meermaals Buitenlandse Zaken te bereiken, maar kreeg daar geen gehoor.

De rechtszaak tegen de 51 beklaagden begint vrijdagochtend en zal mogelijk de hele dag in beslag nemen.