Één jaar na de open brief van collectief 40 Comités: 'Zo goed als niets veranderd'

Een jaar geleden stuurde het collectief 40 Comités zijn eerste open brief uit, bedoeld om de toenemende onveiligheid en armoede in het Brussels gewest aan te kaarten. Ondanks een lange reeks ontmoetingen met beleidsmakers en een burgerrapport stelt het collectief dat er de voorbije periode maar weinig vooruitgang is geboekt. “In sommige wijken is de situatie zelfs verslechterd,” zegt bezieler Eric Vandezande.

Schietpartijen, drugsproblematiek en de verloedering van bepaalde buurten: de laatste tijd kwam het Brussels gewest regelmatig negatief onder de aandacht. Net dat wilde het collectief 40 Comités een jaar geleden aankaarten in een open brief.

In de maanden die daarop volgden, zaten vertegenwoordigers van het collectief samen met verschillende instanties en beleidsmakers. Onder meer met minister-president Rudi Vervoort (PS) en ministers Elke Van den Brandt (Groen) en Alain Maron (Ecolo), maar ook met een hele reeks Brusselse burgemeesters, korpscheffen van lokale politiezones en federale beleidsmakers.

“Helaas stellen we op het terrein maar weinig verandering vast,” zegt Eric Vandezande van het collectief. “In sommige buurten is de situatie zelfs slechter geworden.”

Onveiligheidsgevoel

Vandezande verwijst naar de meer dan dertig schietincidenten van de afgelopen maanden, die plaatsvonden nadat de open brief werd rondgestuurd. Ook haalt hij de verkommering aan van de buurten rondom het Zuid- en Noordstation. “Het onveiligheidsgevoel is er nog nooit zo hoog geweest,” stelt hij.

“Neem bijvoorbeeld de Brabantwijk,” gaat Vandezande verder. “Door gevallen van agressie komt Net Brussel er niet meer schoonmaken. Daarvoor wordt tijdelijk een privéfirma ingeschakeld.”

Die komt niet even frequent langs als de gewestelijke schoonmaakploegen. “Daardoor leven de buurtbewoners er al weken in onhygiënische omstandigheden. En net als in de Zuidwijk worden omwonenden er regelmatig geconfronteerd met overlast van druggebruikers.”

Sans-papiers

Nochtans nam het Brussels Gewest al enkele maatregelen. Het Sublink-project onder andere, bedoeld om kwetsbare mensen die verblijven in de metro verder te helpen. Ook riep Vervoort de Gewestelijke Veiligheidsraad bijeen in de strijd tegen het stijgende druggeweld. “Mijns inziens gaat dat vooral om symptoombestrijding,” stelt Vandezande. “Er zijn meer duurzame oplossingen aan de orde.”

Een concrete aanpak van het aantal mensen zonder papieren in het Brusselse zou volgens Vandezande veel helpen. Hij schat dat er tussen de 70.000 à 100.000 sans-papiers zijn in het gewest, het kabinet van Maron houdt het op tussen de 50.000 en 100.000 mensen. VUB-onderzoekers schatten dat het totale aantal eerder tegen de 52.000 aanleunt.

Alleszins gaat het om een grote groep mensen. “Een groot deel daarvan zorgt niet voor moeilijkheden. Maar een minderheid heeft door hun kwetsbare positie verslavingsproblemen ontwikkeld, of kwam in aanraking met criminele milieus. En aangezien ze geen verblijfspapieren hebben, zijn ze moeilijk te vervolgen. Dat zorgt voor een sfeer van straffeloosheid, met heel wat overlast voor winkeliers en inwoners tot gevolg.”

Burgerlijke ongehoorzaamheid

Voor oplossingen kijkt Vandezande vooral naar de nationale politiek, gezien Asiel een federale bevoegdheid is. “Al mag het gewest best wat meer druk uitoefenen.” Het collectief pleit onder meer voor kortere asielprocedures die mensenrechten respecteren en meer controle op de naleving van bevelschriften om het land te verlaten.

Een betere spreiding van asielaanvragers zou ook kunnen helpen, aldus Vandezande. “Nu zijn de aanmeldingen gecentreerd in Brussel. Een systeem met drie registratiepunten, dus ook in Vlaanderen en Wallonië, lijkt ons eerlijker.”

Voor de zomer bracht het collectief ook een burgerrapport uit, gericht aan de verschillende beleidsniveaus. Daarin worden meerdere aanbevelingen geformuleerd om onveiligheid, druggebruik, netheid en armoede aan te pakken. Of het beleid daar gevolg aan zal geven, valt af te wachten. “Veel zal afhangen van de nieuwe Brusselse regering. Maar we hopen alvast dat leefbaarheid en veiligheid weer prioriteiten worden,” zegt Vandezande.

In afwachting daarvan bekijkt het collectief momenteel welke acties het de komende weken zal ondernemen. “Een daad van burgerlijke ongehoorzaamheid naar het beleid toe zou niet ongepast zijn,” geeft Vandezande als voorbeeld. “De overheid is niet in staat om ons een veilige samenleving te waarborgen. Waarvoor zouden we dan nog belastingen betalen?”