Israëlische ambassadeur: ‘Blijkbaar is Brussel erg gevaarlijk geworden’

In België is de Israëlische ambassadrice Idit Rosenzweig-Abu een van de vurigste verdedigers van het Israëlische standpunt. Dat mensen de Joodse gemeenschap in België bedreigen door wat er gebeurt in Gaza, is voor haar onbegrijpelijk. “Toen Olivier Vandecasteele vastzat, was er toch ook niemand die de ramen van een Iraans restaurant ingooide?”

De stalen deur van de Israëlische ambassade in Ukkel slaat dicht. Norse Israëlische veiligheidsagenten kijken erg wantrouwig als ik hen mijn identiteitskaart geef. Een lichte nervositeit maakt zich van me meester. Ik vrees dat op de kleinste kritiek die ik op Israël zou durven te uiten, een tirade zal volgen. Wie de uitspraken van de Israëlische ambassadeur voor België en Luxemburg erop nagaat, weet intussen dat Idit Rosenzweig-­Abu zich niet inhoudt.

Bij het begin van het interview verwijs ik naar haar directe stijl, onder meer op X, waar ze voor een diplomaat verrassend ondiplomatisch is. “Ik moet dat doen,” reageert ze. “Ik zou graag een ambassadeur zijn die naar openingen gaat en tweet over een schitterend concert, maar ik ben ambassadeur van een land in oorlog. Een land waarvan het perspectief bovendien niet aan bod komt in de mainstream media. Dus moet ik wel via de alternatieve media gaan. Ik denk daarom niet dat ik ondiplomatisch ben. Een ambassadeur moet zijn of haar land vertegenwoordigen.”

Toch leidt het soms tot een diplomatiek relletje. Bijvoorbeeld toen u schreef dat Dutroux ook iemands kind is. U deed dat nadat De Morgen een fotocollage had gemaakt met vrijgelaten Israëlische en Palestijnse gevangenen, getiteld: 'Altijd iemands vader, altijd iemands kind.'
Idit Rosenzweig-Abu: Daar speelt een cultureel misverstand. Niemand van mijn niet-Belgische vrienden begreep wat er mis was met die tweet. Al snap ik dat er in elk land zaken zijn die zo gevoelig zijn dat je ze niet mag aanraken. Mijn punt was: je kan een gegijzeld kind van vier niet vergelijken met een vrijgelaten terrorist die nog steeds een hoofdband van Hamas draagt. Zeker als hij in de bijhorende video roept: “Met mijn bloed zal ik je verlossen, O Palestina.” Toen ik besefte dat het gebruik van Dutroux kwetsend was, heb ik mijn tweet verwijderd, de enige die ik in mijn carrière heb weggehaald trouwens.

Op 6 september spelen de Rode Duivels tegen Israël. Uit veiligheidsoverwegingen vindt die match plaats in Hongarije en niet in het Koning Boudewijnstadion.
Rosenzweig-Abu: Elk groot evenement kent zorgen rond veiligheid, kijk maar naar de vergaderingen van de Europese Raad. Toch annuleer je die niet, omdat ze belangrijk zijn. Ik vind een match van het nationale team óók belangrijk. Blijkbaar is Brussel zo gewelddadig geworden, dat nationale belangen ervoor opzij worden gezet. Betreurenswaardig.

In Gent werd een Israëlisch jeugdteam uitgesloten van een frisbeetornooi.
Rosenzweig-Abu: Dat was echt belachelijk. Het ging om een frisbeetornooi. Voor tieners. Alsof Gent geen veiligheidsperimeter kan instellen, alsof die dreiging zó groot was. Eigenlijk is dat gewoon discriminatie.

Voelt u zich bedreigd? De beveiliging van deze ambassade is niet van de poes.
Rosenzweig-Abu: Eind mei werd een granaat naar de ambassade gegooid. Achteraf bleek het een airsoftgranaat te zijn, maar zolang de ontmijningsdienst er niet is, weet je dat niet. En als het één keer gebeurt, kan het nog gebeuren. De dader is trouwens nog altijd niet gevat.
Er is heel duidelijk een toename in dreiging. Zelf word ik de klok rond beveiligd, en wist ik bij het betrekken van deze post dat daar een risico aan vasthangt. Maar de Joodse gemeenschap loopt hier zonder agenten rond en heeft daar niet voor gekozen. Ze voelen zich heel onveilig. En er is niets dat ik kan doen om hen te beschermen. Dat stoort me veel meer dan mijn eigen veiligheid.

U zei daarnet dat Brussel gevaarlijk is. Hoe gevaarlijk?
Rosenzweig-Abu: Daar zijn rapporten van. Dat van OCAD, het Belgische coördinatie­orgaan voor de dreigingsanalyse, bijvoorbeeld stelt dat het aantal dreigingen exponentieel is toegenomen. Rapporten van Unia en van Joodse organisaties komen tot een gelijkaardige vaststelling.

Vorige week zei rabbi Menachem Margolin van de European Jewish Association (EJA) nog dat heel wat Belgische Joden het land verlaten of van plan zijn dat te doen.
Rosenzweig-Abu: Cijfers heb ik daar niet over en of het een trend is, weet ik niet. Ik ken wel verschillende families die al generaties in Brussel wonen, en nu verhuisd zijn vanwege de dreiging. Ze voelen dat hun kinderen anders behandeld worden op school, vooral aan de universiteit dan. Ze voelen zich niet voldoende beschermd.

Het aantal meldingen van antisemitisme steeg sterk toen Israël Gaza binnenviel. Er zijn mensen die stellen: stop de oorlog in Gaza en de relaties hier zullen weer normaliseren.
Rosenzweig-Abu: (Versteld) Je kunt toch niet toestaan dat iemand zijn woede op een Belgische minderheid botviert door wat er in Israël gebeurt? Niemand bedreigde toch de Iraanse gemeenschap in Brussel omdat Olivier Vandecasteele daar in de gevangenis zat? Niemand heeft toch de gevels van een Iraans restaurant beklad, of de ramen ervan ingeslagen? Net dat gebeurt met de Joodse gemeenschap hier. Er worden swastika's op hun huizen getekend. Mensen zijn zo bang dat ze hun mezoeza (een kokertje boven de deur met Hebreeuwse teksten in, red.) binnenhalen, of hun naam op de brievenbus veranderen, zodat niet geweten is dat er Joden wonen.

Begrijpt u dat mensen kwaad zijn op Israël, door wat er gebeurt in Gaza?
Rosenzweig-Abu: De oorlog wordt hier naar mijn mening erg oppervlakkig weergegeven. Zo schreef ook jij, in de vragen die je op voorhand doorstuurde, dat Israël de Palestijnen al 75 jaar onderdrukt. Maar als je naar de geschiedenis kijkt, zie je, ten eerste, dat er al altijd al Joden waren in het Midden-Oosten. En twee: dat het de Arabische landen waren die die verdeling in een Israëlische en Palestijnse staat in 1948 weigerden. Dat het de Palestijnen waren die de pogingen tot vrede saboteerden, zoals die van voormalig premier Yitzhak Rabin in 1995 (de Oslo-akkoorden, red.). In de Palestijnse samenleving is de maximalistische benadering – 'From the river to the sea, Palestines will be free', zoals ze zelf scanderen – dominant.

Een gebied zonder Israëli's.
Rosenzweig-Abu: Ja, de zero-sum game: 'Gij zult hier niet zijn.' Dat idee zetten ze kracht bij door ons een 'koloniaal project' te noemen, daarmee de geschiedkundige en archeologische band negerend die we hebben met die plek. Dit conflict is erg complex. Bovendien spelen ook buitenlandse krachten. Zo wordt Hamas gesteund door Iran, dat regionale hegemonie wil (dit interview vond plaats voor de aanval van Hezbollah op Israël, red).

Hoe ziet u de oplossing op lange termijn?
Rosenzweig-Abu: Het probleem is niet de verdeling van het land, daar komen we wel uit. Het probleem is aanvaarding. Palestijnen moeten aanvaarden dat ook Israëli's oorspronkelijke bewoners van het Midden-­Oosten zijn en, net als de Palestijnen, niet weg zullen gaan. Zolang het discours van 'From the river to the sea' dominant blijft, maakt een vredesakkoord geen kans.
En er moet ook veiligheid zijn. Na de aanval van 7 oktober is het zeer, zeer moeilijk om Israëli's ervan te overtuigen dat onze fysieke aanwezigheid in Palestijnse gebieden niet nodig is – doordat we ons in 2005 in Gaza hebben teruggetrokken, is deze aanval van Hamas mogelijk geweest. Het moet daarom zeker zijn dat het niet meer opnieuw zal gebeuren voordat Israël ook maar overweegt om de controle af te staan. Daarvoor is een proces van deradicalisering nodig.

Terwijl deze oorlog net radicaliseert. Een jongen van zeventien die zijn gezin ziet sterven na een bombardement, zal zich misschien willen aansluiten bij Hamas of een gelijkaardige organisatie.
Rosenzweig-Abu: Daar heb je zeker een punt. Daarom is oorlog altijd slecht. Maar je moet een balans vinden tussen omgaan met de onmiddellijke dreiging, terroristische infrastructuur vernietigen, en de belangen op lange termijn.

Iets wat evengoed radicaliseert, is Israëlische nederzettingen blijven bouwen op de Palestijnse Westelijke Jordaanoever. Mocht dat stoppen, is de kans op vrede toch groter?
Rosenzweig-Abu: Abraham en zijn vrouw Sara liggen begraven in Hebron. Betel wordt in de Bijbel vermeld. Dat zijn plekken op de Westelijke Jordaanoever waar Israëliërs ook aanspraak op maken. In de jaren 1990 zei premier Yitzhak Rabin dat we oude graven moeten opgeven om nieuwe graven te voorkomen. Dus hoewel we recht hebben op het hele land, is er door de huidige situatie geen andere mogelijkheid dan enkele stukken land waar we ons erg verbonden mee voelen, op te geven. Maar dan moeten de Palestijnen ook een deel van hun claims opgeven en bijvoorbeeld de Palestijnen uit de diaspora niet laten terugkeren. Dat aanvaarden ze niet. However, you can't have it both ways, je kunt niet van twee walletjes eten. Je kunt niet een deal afwijzen en toch die stukken land claimen. Als we geen akkoord vinden, dan geven we ons recht op de Westelijke Jordaanoever niet op. Want ook dat is ons vaderland. (Lees verder onder de foto)

Israëli's denken dus evengoed in termen van 'From the river to the sea'?
Rosenzweig-Abu: Dat is zo. De maximalistische invulling bestaat ook voor sommige Israëliërs. Als er geen akkoord is, zijn we je niks verschuldigd, zeggen ze, ook geen soevereine staat. Die kan pas ontstaan als er iets voor in de plaats komt.

Even terug naar Brussel. Daar reciteerde dit voorjaar een Pakistaanse imam enkele koranverzen in het Brussels parlement, waarop u verbolgen reageerde.
Rosenzweig-Abu: De discussie in België ging vooral over de schending van de scheiding van Kerk en Staat. Ik heb moeten leren dat dat hier een fundamenteel principe is, in Israël kennen we dat niet, daar zijn er zelfs een moskee en een synagoge in het parlement. Dat hij verzen voorlas was mij voor mij dus niet shockerend. Zijn keuze van verzen was dat wel. Er zijn zoveel mooie soera's over harmonie en liefdadigheid. Maar hij koos een hoofdstuk waarin wordt opgeroepen om gijzelaars te doden. Zelfs al las hij die specifieke verzen niet, dan nog was dat een verontrustende keuze.

Op 9 juni haalde Fouad Ahidar in het Brussels parlement drie zetels met zijn nieuwe partij. Het was Ahidar die de aanval van Hamas op 7 oktober 'une petite réaction' noemde.
Rosenzweig-Abu: Wat hij zei, was onvergeeflijk. Als je zulke dingen zegt, importeer je conflicten om stemmen te ronselen, en dat schaadt het samenleven. Het is niet de eerste keer. Men zei dat hij dingen riep zoals: “Hamas, Hamas, alle Joden aan het gas.”

Heeft hij dat geroepen?
Rosenzweig-Abu: Hij was alleszins op een betoging waar dat geroepen werd, in Antwerpen in 2012. Ik was niet op die betoging om het te horen of hij het daadwerkelijk geroepen heeft, maar hij heeft er ook niet tegen geprotesteerd.

Hoe staat u tegenover zijn verkiezingsoverwinning?
Rosenzweig-Abu: Als ambassadeur meng ik me niet in de lokale politiek. Brusselaars kiezen hun vertegenwoordigers op basis van wat ze belangrijk vinden.

Dus mijn volgende vraag of u blij bent met de overwinning van David Leisterh en de eerder pro-Israëlische MR in het algemeen ...
Rosenzweig-Abu: … kan ik niet beantwoorden. Ik ontmoet zowat elke partij en heb met hen een open dialoog, of informeer hen als ze daarnaar vragen, maar zelf geef ik enkel commentaar op zaken gelinkt aan Israël.

Zoals de column van Herman Brusselmans, waarin hij zei elke Jood die hij tegenkomt een puntig mes door de keel te willen rammen.
Rosenzweig-Abu: (Stil) Wat hij schreef was extreem. De Joodse gemeenschap was in shock. Voor mij voelde het echt aan als oproepen tot moord. Het stelde me dan ook diep teleur dat niet elke politieke partij zijn uitspraken veroordeelde.

Misschien omdat we aan Brusselmans provocerende stijl gewend zijn? Bovendien schreef hij in diezelfde column dat hij weet dat je niet alle Joden over één kam moet scheren.
Rosenzweig-Abu: Dat is intellectualisering van het oproepen tot geweld. Het overschreed elke rode lijn en was fundamenteel racistisch.

Vindt u dat de Belgische publieke opinie de kant van de Palestijnen kiest?
Rosenzweig-Abu: Eerlijk, ik heb niet dat gevoel. Zeker, er is een zeer luide groep, op straat en in de media, die 'From the river to the sea' scanderen. Maar ik ontmoet veel andere mensen, mensen die bang zijn om hun stem te laten horen, mensen die begrijpen hoe complex dit conflict is en snappen dat het geen zwart-witverhaal is. Je zag dat trouwens ook in de stemming voor het Eurovisiesongfestival (toen België Israël 12 punten gaf, red.). Wat we in de media zien, is kortom niet representatief voor de algemene publieke opinie.