OCAD handhaaft niveau 3 nog zeker tot einde zomer

OCAD, het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse, schaalt de algemene dreiging voor België nog zeker tot het einde van de zomer in op niveau 3 of 'ernstig'. Dat zegt Gert Vercauteren, directeur ad interim van OCAD, donderdag bij de publicatie van het activiteitenverslag van 2023. Niveau 3 is al acht maanden van kracht, sinds de aanslag op Zweedse voetbalsupporters in Brussel.

Het activiteitenverslag komt terug op de 332 dreigingsmeldingen die OCAD kreeg in 2023, ruim 40 procent meer dan in 2022. Van de ruim 1.600 punctuele dreigingsevaluaties die OCAD vorig jaar uitvoerde voor evenementen, personen, gemeenschappen en bezoeken van VIP's, leidde dat in meer dan de helft van de gevallen tot een laag dreigingsniveau (niveau 1) en in vier op de tien gevallen tot een gemiddeld dreigingsniveau (niveau 2). Bijna acht procent leidde tot een ernstig dreigingsniveau. De enige evaluatie die tot niveau 4 of 'zeer ernstig' leidde, was de aanslag van 16 oktober op Zweedse voetbalsupporters.

Trigger events

Naast de punctuele evaluaties, die dus opgemaakt worden voor aparte, welomschreven situaties, stelde OCAD vorig jaar ook het algemene dreigingsniveau voor België bij naar niveau 3, eveneens door de aanslag van 16 oktober.

"En dat zal voor het einde van de zomer niet veranderen", zegt Vercauteren. "We kijken daarvoor naar verschillende factoren: het aantal meldingen, de ernst ervan en het aantal terreurdossiers bij gerecht, politie en inlichtingendiensten. Én naar trigger events: gebeurtenissen die een emotionele impact hebben en reactie kunnen uitlokken. Met de start van het conflict in de Gazastrook hebben we in oktober vorig jaar zo'n event gehad. De situatie in ons land wordt nauwlettend opgevolgd."

Dreigingsbeeld diverser

Uit het jaarverslag blijkt dat de dreiging uit islamistische hoek de grootste blijft voor België (ruim veertig procent van de dreigingsmeldingen). Maar OCAD waarschuwt daarnaast dat dat het dreigingsbeeld veel diverser is geworden. Zo kon bij vier op de tien meldingen de ideologie waarvan de dreiging uitging moeilijk precies afgebakend worden.

"De motieven van de daders zijn vager en diverser geworden. Het feit of en wanneer iemand tot actie overgaat, is steeds een individueel proces, waarbij ideologie, propaganda en het copycateffect allemaal een rol spelen. Daders associëren zich niet steeds met een terreurgroep als dusdanig, maar zijn wel gretige afnemers van wat ze in de publieke ruimte tegenkomen. Daarnaast kunnen ook persoonlijke grieven een belangrijke rol spelen, net zoals een psychische problematiek of bepaalde symbolische gebeurtenissen die als katalysator fungeren", klinkt het daarover in het jaarverslag.

Dreigingen die gelinkt worden aan een politieke oppositie in het buitenland zijn de op twee na grootste groep (7 procent). Daarna volgen de dreiging uit rechts-extremistische hoek (5 procent), anti-establishmentgevoelens (3 procent) en de dreiging uit links-extremistische hoek (1 procent).

Verder gaat OCAD in het jaarverslag in op de hybride oorlogsvoering van Rusland. Daarover klinkt het dat de impact al bij al beperkt is gebleven, hoewel waakzaamheid voor cyberdreigingen en beïnvloeding nodig blijven.

Antisemitisme

Tot slot noteerde OCAD dat het Israëlisch-Palestijnse conflict ook in ons land tot toegenomen spanning en polarisering leidde. OCAD registreerde in oktober-november een veertigtal dreigingsmeldingen die in verband konden gebracht worden met het conflict, en ook een veertigtal lichte incidenten, waarbij antisemitisme vaak een belangrijke rol speelde. Maar volgens OCAD kan de ernst van de meldingen sterk variëren en moet daarom voorzichtig omgesprongen worden met de cijfers in die context.

Eerder dit jaar bleek al dat het aantal namen in de gemeenschappelijke gegevensbank (GGB), de zogenoemde OCAD-lijst, in 2023 was gedaald van ongeveer 700 naar 650. Er werden een 35-tal nieuwe namen toegevoegd, terwijl er een 80-tal werden geschrapt, "omdat ze lange tijd positief evolueerden of omdat er geen nieuwe negatieve elementen opdoken".