Moratorium op uithuiszettingen: eigenaars wachten soms op meer dan 10.000 euro huur

Al meer dan een jaar geldt in Brussel een verbod op uithuiszettingen. Een goede bescherming van de huurders, maar het geduld van sommige huiseigenaars raakt stilaan op. Ze wachten soms op meer dan 10.000 euro huur. Hoe houdbaar is het uitzettingsverbod? “Je moet die tijd gebruiken om structurele oplossingen te vinden.”

Een gepensioneerde die meer dan 10.000 euro kwijt is of een jonge vader die vreest zijn eigen appartement te moeten opzeggen omdat hij de lening niet meer kan afbetalen. Zes verhuurders trokken vorige maand samen naar de rechter omdat ze tot een jaar, of langer, huurinkomsten missen.

Die mensen kunnen hun huurders niet zomaar op straat zetten. Door het moratorium op uithuiszettingen kan de vrederechter wel een uitzetting opleggen, maar de politie en deurwaarder mogen die niet afdwingen. Een politieke keuze van de Brusselse regering om huurders te beschermen tijdens de coronacrisis. In maart vorig jaar waren huisbezoeken nog verboden en was verhuizen uiterst moeilijk. Na een jaar heeft het eigenaarssyndicaat er meer dan genoeg van. Zij stapten vorige zomer al naar de Raad van State tegen de regel, maar kregen ongelijk. Eind maart kregen ze opnieuw ongelijk bij de Brusselse rechtbank van eerste aanleg, samen met de zes eigenaars.

“Onze klacht was niet-ontvankelijk, omdat we ons tot het Brussels Gewest hadden gericht in plaats van tot de Brusselse Agglomeratie,” zucht ondervoorzitter Eric Mathay van het Nationaal Eigenaars- en Mede-eigenaarssyndicaat (NEMS). “Wij gaan zeker in beroep. De oplossing die er nu is, is er geen. De Brusselse regering verlengt het moratorium keer op keer, maar heeft absoluut niets voorzien voor de verhuurders. Sommige hebben al maanden geen huur meer ontvangen en kunnen er niets aan doen.”

Over hoeveel verhuurders het in totaal gaat, weet Mathay niet. Er bestaan geen duidelijke cijfers van, al wezen eerdere studies wel op gemiddeld 5.000 verzoeken tot uithuiszetting per jaar en 600 effectieve uitzettingen. Dat was voor corona. “Ik heb de indruk dat men in het algemeen per vredegerecht honderden dossiers van die aard heeft,” zegt persrechter Gery de Walque vanwege de achttien Brusselse vredegerechten. Zelf is hij vrederechter in Sint-Pieters-Woluwe. “Ik zie dat sommige verhuurders enkele maanden na het vonnis bij ons terugkeren. Ze kunnen hun huurders niet uitzetten door het moratorium, dus vragen ze ons om een bijkomende veroordeling om de achterstallige huur op te eisen. We stellen inderdaad vast dat verhuurders geen enkele oplossing hebben voor hun probleem.”

“Het verbod op uithuiszettingen is nogal bruut en ondoordacht. Je verbiedt iets, maar begeleidt het niet,” zegt jurist Nicolas Bernard (Université Saint-Louis), die expert is op het vlak van woonbeleid. “In de zomer is er een eenmalige premie van 214 euro toegekend aan huurders. Voor eigenaars is er nog niets gebeurd. Dan is het begrijpelijk dat zij uiteindelijk in opstand komen. Hun schuld blijft oplopen. Tegelijkertijd kunnen ze hun pand niet opnieuw op de markt brengen. Eigenaars lijden een dubbel verlies.”

Nadeel groeit

Momenteel loopt het verbod op uithuiszettingen nog tot 24 april. “Dat is veel te weinig tijd om nog flankerende maatregelen te bedenken voor verhuurders,” zegt Bernard. “En wat dan met de huurders? Er is geen enkele verplichting op herhuisvesting in Brussel.” Als de zaak opnieuw voor de Raad van State zou komen, kan de uitspraak volgens hem weleens anders uitdraaien. “Het gaat allemaal om proportionaliteit. In het begin van de crisis aanvaardde men die maatregel ten opzichte van het hogere doel, namelijk de pandemie bestrijden. Nu is dat verschoven, omdat het nadeel voor verhuurders groeit. Ten tweede kan je niet meer over improvisatie spreken. Vorig jaar veroorzaakte de pandemie een verrassingselement. Dat geldt nu niet meer.”

Precies het gebrek aan flankerende maatregelen doet de Brusselse Bond voor het Recht op Wonen (BBRoW) ijveren om het uithuiszettingsverbod wél te verlengen. “Tot zes maanden nadat alle sectoren weer zijn opgestart, zou ideaal zijn,” zegt coördinator Werner Van Mieghem. “De Brusselse regering moet van die periode gebruikmaken om structurele maatregelen te nemen om precaire huurders te steunen en uithuiszettingen zoveel mogelijk te voorkomen. Het is niet omdat de immokantoren opnieuw bezoeken mogen organiseren, dat kansarme huurders snel een nieuwe woning vinden.” De BBRoW wil een betere, proactieve opvolging van huurders door alle OCMW's en vraagt om nooit iemand uit te zetten zonder in een alternatieve woning te voorzien.

Garantiefonds

Ondertussen begint ook de Brusselse oppositie zich te roeren. In Vlaanderen en Wallonië geldt het uitzettingsverbod al niet meer sinds januari. Vlaanderen werkt met een preventiefonds via de OCMW's: het OCMW dat de huurder begeleidt, kan aanspraak maken op dat fonds om de verhuurder terug te betalen. Brussels N-VA-parlementslid Mathias Vanden Borre stelt voor om het Vlaamse systeem over te nemen. “Het gaat erom dat je een begeleidingsovereenkomst afsluit tussen het OCMW, de eigenaar en de huurder,” zegt hij. Daarbinnen kan je nog keuzes maken. “Je zou kunnen afspreken dat het OCMW een deel van de huur voor zijn rekening neemt, dat een ander deel via een afbetalingsplan verloopt en eventueel een laatste deel kwijtschelden of via een fonds betalen. Om dat uit te werken, hebben we wel eerst cijfers nodig over de ernst van het probleem.”

Vanden Borre diende vorige maand een resolutie in om zo'n fonds op te richten, maar die is nog niet op de parlementaire agenda gekomen. Behalve N-VA ondertekende ook CD&V die resolutie. Ook de MR wil een gewestelijk fonds in het leven roepen. “Ik vraag dat de regering in begeleiding voorziet via de OCMW's, zodat die de huurders kunnen helpen met hun budgettaire planning,” zegt parlementslid Vincent De Wolf. “Je kan het referentiekader voor de huurprijzen gebruiken om de verhuurder de referentieprijs uit te betalen.” Vanuit de meerderheid pleit Défi al voor zo'n systeem.

Brussels staatssecretaris voor Huisvesting en Gelijke Kansen Nawal Ben Hamou (PS) reageert dat de uitwerking van een huurgarantiefonds al in het nieuwe Noodplan voor de Huisvesting staat. Zo'n fonds wordt dus onderzocht. Verder loopt er een evaluatiestudie rond het uitzettingsverbod. De resultaten moeten in juni bekend zijn. “De controle op uitzettingen zal gepaard moeten gaan met maatregelen om verhuurders schadeloos te stellen,” zegt haar kabinet. En intussen? “Wij staan in contact met de OCMW's om ervoor te zorgen dat de moeilijkste situaties worden opgelost als het moratorium wordt opgeheven,” aldus het kabinet van minister-president Rudi Vervoort (PS). Of dat na 24 april zal zijn, is nog onduidelijk. “Elke verlenging is gebaseerd op de sanitaire maatregelen die het Overlegcomité bepaalt. We zullen zien hoe de situatie zich ontwikkelt.”

Drie verhuurders getuigen

Caroline (*) verhuurt een huis in Sint-Joost-ten-Node. Ze verloor zeker 13.800 euro.

“Mijn huurder is in 2019 zomaar naar Marokko vertrokken zonder het te melden. Hij betaalde zijn kosten al maanden niet meer en is het huis zelf beginnen onder te verhuren aan drie andere mensen. We wilden eerst bemiddelen in plaats van een advocaat in te huren, precies omdat we al zoveel geld kwijt waren. Eén persoon ging akkoord om een eigen contract met ons af te sluiten, de andere twee blijven weigeren. Ze willen geen huur betalen en ook niet vertrekken. Na zes maanden hebben we besloten om naar de vrederechter te stappen.”

“Net toen de uitzetting gepland was, begon het moratorium. Ze is keer op keer uitgesteld omdat de regering het verbod altijd met korte periodes verlengt. Bij elke verlenging moet de deurwaarder een nieuwe brief versturen en moeten wij onze advocaat opnieuw betalen.”

“Het gaat mij niet om het geld. Ik heb gelukkig de maandelijkse huur niet nodig om te overleven. Ik kan begrijpen dat de Brusselse regering kwetsbare huurders wil beschermen. Dat wil ik ook: we hebben de nieuwe huurder op de gelijkvloerse verdieping een korting gegeven wegens corona. Wat ik niet begrijp, is dat je krakers beschermt die ergens gratis wonen en zelfs schade aan het gebouw toebrengen. Wij hebben al twee plafonds moeten vervangen door waterschade. Ze laten de kraan zomaar openstaan, ze betalen de factuur toch niet.”

“Ik had geen probleem met het verbod op uithuiszettingen toen het nog in het hele land gold. Ik begrijp ook dat je in de winter niemand op straat zet. Maar nu het in Vlaanderen en Wallonië is afgeschaft, waarom dan niet in Brussel? Brusselse eigenaars hebben niet dezelfde rechten als Vlaamse of Waalse. Dat klopt niet.”

(*) Caroline wil anoniem blijven omdat ze al bedreigd werd door een van de krakers.

Liliane en Patrick verhuren een appartement in Schaarbeek. Ze verloren zeker 7.000 euro aan huurinkomsten en 5.000 euro aan juridische procedures.

“Met een klein pensioentje van 1.500 euro moet je bijkomend geld vinden om op een correcte manier te kunnen leven. In 2019 kochten we een appartement waar al zeven jaar een huurder in woonde. We ontdekten al snel dat hij eigenlijk werkloos was. Hij werkte in het zwart in het buitenland en verhuurde onze kamers ondertussen aan drie andere mensen zonder onze toelating. Vanaf november 2019 heeft hij geen huur meer betaald. Dat was nog voor de coronacrisis, wat wil zeggen dat het moratorium in ons geval helemaal niet klopt.”

“In maart vorig jaar zijn we naar de rechter gestapt en in oktober kregen we gelijk: hij moest het appartement verlaten. Dat heeft hij niet gedaan. Hij heeft nog af en toe huur betaald, af en toe niet. Nu zitten we alweer vier maanden zonder inkomsten. Door de verlenging van het moratorium krijgen we een vijfde maand op onze kap. In februari is hij uiteindelijk zelf vertrokken. De drie anderen hebben toen de deur geforceerd, want ze hadden geen sleutel meer. Sinds eind maart zijn ze weg. De politie is de inbraak komen controleren.”

“Meneer Vervoort (Brussels minister-president, red.) moet niet denken dat hij mensen beschermt, want hij duwt heel wat eigenaars in de miserie. Wij moeten nu reparaties betalen en een ontsmettingsfirma laten komen. De hele keuken zit vol kakkerlakken. Het is niet correct dat de overheid zich bezighoudt met privézaken. Ze zeggen wel dat de huur verder betaald moet worden, maar dat is onnozel. Onze huurder heeft nog 12.000 euro schulden bij zijn echtgenote en 3.000 euro bij zijn energieleverancier. Wij zullen ons geld niet terugzien.”

Elias verhuurt een handelspand in Sint-Gillis. Hij liep 15.000 euro inkomsten mis. De huurder is in september alsnog uitgezet.

“Ik ben de uitzettingsprocedure gestart begin maart 2020, net voor de lockdown. Op dat moment had mijn huurder al zes maanden geen huur meer betaald. Hij huurde de het pand al bijna drie jaar en wilde er een café in openen.”

“We hadden een eerste audiëntie in maart, maar die is drie maanden opgeschoven wegens Covid. Uiteindelijk vond de zitting plaats in juni. Toen kwam een van de beklaagden niet opdagen zonder ons te verwittigen. We hebben toen gelijk gekregen van de rechter, maar het heeft nog tot september geduurd vooraleer de deurwaarder kon langsgaan om foto's te nemen van de inboedel. Die bleek van te weinig waarde om ons terug te betalen. Ik heb toen wel het pand teruggekregen. Enkele maanden geleden is de huurder zijn spullen komen ophalen en dat is het laatste dat ik van hem heb gehoord.”

“De huur heb ik niet terug. Ik ga daar niet achter zitten, want dan moet ik een nieuwe procedure opstarten. Dat kost alleen maar meer geld, tijd en stress en daar heb ik geen zin in. Ik heb geluk dat ik geen lening moet afbetalen voor het pand, want het was een erfenis van mijn vader. Ik kan me voorstellen dat dat voor andere verhuurders veel moeilijker is. Handelaars krijgen een coronacompensatie, maar van de eigenaars wordt verwacht dat ze huuruitstel geven. Het is alsof ze ervan uitgaan dat als de eigenaar het geld heeft om een pand te kopen, die ook maar het geld moet hebben om te wachten op zijn huur. Daar ben ik het niet mee eens: wij investeren in dat pand. Ik kan begrijpen dat je huurders moet beschermen, maar ergens houdt het op en hebben ook wij hulp nodig. Daar is momenteel geen enkele oplossing voor, niet financieel en niet juridisch.”