'Minderheden stemmen etnisch. So what?'

"Brussel heeft etnisch gestemd", zei N-VA-politica Cieltje Van Achter dinsdag. Andere politieke partijen bevestigen dat, en ook politicologe Karen Celis (VUB), gespecialiseerd in etnische minderheden. "We moeten ons de vraag durven stellen: wat is daar mis mee?"

"Ik heb de indruk dat in Brussel heel etnisch gestemd wordt", zei N-VA-ondervoorzitster Cieltje Van Achter donderdag in De Standaard, als een van de verklaringen voor het ter plaatse trappelen van haar partij. "Brusselaars met een migratieachtergrond lijken bovenal te stemmen op iemand met dezelfde achtergrond: afkomst telt meer dan toekomst."

Een blik op de kiesresultaten in Brusselse gemeenten waar een groot aantal inwoners een migratieachtergrond heeft, bevestigt de 'etnische stem'. Anderlechtenaren Sofia Bennani en Mostafa Lotfi bijvoorbeeld werden dankzij ruim duizend voorkeursstemmen verkozen vanop de 10de en 13de plaats van de lokale PS-SP.A-CDH-lijst, terwijl hun collega's met Belgische roots op 8,9, 11 en 12 tussen de drie- en vijfhonderd stemmen zweefden.

'Stemmen op Turkse namen'

Zelfde verhaal bijvoorbeeld op de PVDA-lijst in Brussel-Stad. Nummers 9 en 10, Zahour Loulaji en Abdelmajid Tahiri, kregen respectievelijk 703 en 1.006 stemmen achter hun naam. Daardoor zijn ze allebei verkozen, in tegenstelling tot de nummers 3 tot en met 8. Tahiri wordt meteen de derde gekozene op de lijst.

Maar de vaststelling geldt ook voor rechtsere partijen. Op de Schaarbeekse Lijst van de Burgemeester - een coalitie van liberalen en Défi - haalt Sadik Köksal vanop de vijfde plaats het hoogste aantal voorkeursstemmen na burgemeester Bernard Clerfayt. "Dat zie je ook verder in de lijst", klinkt het bij de woordvoerder van Clerfayt. "Turkse Schaarbekenaren stemmen op Turkse namen. Zo zitten ook de nummers 30, 35 en 39 bij onze 17 gekozenen."

Abortuswet

Ook VUB-professor politicologie Karen Celis, die onderzoek doet naar etnische minderheden, ziet de trend. "Maar we moeten ons de vraag durven stellen: wat is daar mis mee? Als mensen zich kandidaat stellen, mag je er toch op stemmen, niet? Iedereen gaat op zoek naar mensen van wie hij of zij hoopt dat die zijn of haar belangen beter verdedigt dan de huidige politici."

"Wij stemmen in ons kiesstelsel niet op anonieme kandidaten. Aan de hand van de namen proberen kiezers in te schatten of de kandidaat in de lijn van hun belangen gaat handelen. Als de abortuswetgeving opnieuw gestemd zou worden, ben ik er ook geruster in dat dat zou gebeuren in een parlement met 50 procent vrouwen", geeft Celis als voorbeeld.

"Uit onderzoek naar hun stemgedrag zijn twee grote lijnen te trekken", zegt Celis. Ten eerste stemmen etnische minderheden eerder links, vooral vanwege hun socio-economische en culturele belangen. Die evidentie miskennen vind ik op het randje van racisme."

"Ten tweede hebben mensen met een migratieachtergrond, binnen de partij van hun keuze, een voorkeur voor kandidaten met dezelfde afkomst als zij. Zij gaan ervan uit dat die hun standpunten goed gaan verdedigen. Vanuit democratisch oogpunt is daar geen enkel probleem mee. Er zijn al stemmen uitgebracht voor veel minder rationele redenen: omdat de kandidaat bekend is uit de media bijvoorbeeld."

Celis wijst er ook op dat niet alleen kiezers met een buitenlandse herkomst stemmen op kandidaten die op hen lijken. "Nederlandstalige Brusselaars stemmen ook vaak voor Nederlandstaligen, precies om diezelfde reden. Er zijn holebi's die kiezen voor een homokandidaat, of bedrijfsleiders die kiezen voor de liberale partij. Of kiezers die, binnen hun ideologische spectrum uiteraard, systematisch op een vrouw stemmen. Op die manier maak je kenbaar hoe je wil dat je gemeenteraad eruitziet."

Quotumvrees

"Als driekwart van de Brusselse bevolking een migratieachtergrond heeft, dan zou het ook logisch zijn dat driekwart van de gemeenteraadsleden een buitenlandse herkomst heeft", zegt Celis. "Wat is vanuit democratisch oogpunt het probleem? Ik zie dat ook met quota: als ergens een quotum van 20 procent vrouwen wordt ingesteld, beginnen mannen soms al te mopperen dat 'de vrouwen het straks helemaal overnemen'. Maar dat is ook hier een onterechte vrees."

"Ik verwijs daarvoor graag naar Kamerlid Meyrem Almaci (Groen, red.). Zij profileert zich op migratiethema's, maar was ook een van de toppolitici tijdens de bankencrisis. Etnische minderheden waarderen dat soort politici die hun roots niet verloochenen, maar zich ook niet beperken tot etnische thema’s en zich evengoed roeren in thema’s van algemeen belang."