'Registratie om te gaan stemmen moet quasi-automatisch worden'

“Daarnaast blijven er grote verschillen bestaan tussen de negentien gemeenten omdat de meeste gemeenten niet meer inspanningen deden dan in 2012: brieven versturen naar niet-Belgische stemmers en artikels in het gemeenteblad of op de website. De gemeenten met de meest actieve administraties en kandidaten zagen ook de grootste toename van het aantal geregistreerden. Het gaat om Brussel-Stad, Etterbeek, Elsene, Schaarbeek, Sint-Gillis en Sint-Joost.”

Wat het verschil heeft gemaakt? “Voor de eerste keer waren het Brussels Gewest, de Europese Commissie en de Brusselse commissaris voor Europa betrokken. Ze werkten met vrijwilligers aan nieuwe manieren om potentiële kiezers te bereiken:

• meertalige websites, brochures en brieven aan alle potentiële kiezers en werknemers van de Europese instellingen;
• vijftien van de negentien gemeenten aanvaarden ook inschrijven via e-mail, dankzij begeleiding van het Gewest;
• netwerken van vrijwilligers zoals VoteBrussels, die, met fondsen van het Gewest en de Europese Commissie, vragen konden beantwoorden op sociale media en op bijeenkomsten zoals actiedagen in de belangrijkste gebouwen van de Europese Commissie;”

Met deze ongezien campagne achter ons, hoe ziet de toekomst van de Brusselse democratie er nu uit? “De meest Belgische oplossing is het afschaffen van de registratieplicht. Zich moeten registreren om te mogen stemmen zit al 125 jaar niet in de democratische cultuur van België. De stemplicht werd ingevoerd in 1893. Het gevolg is dat overheden en politieke partijen niet genoeg tijd en middelen spenderen om de niet-Belgen te bereiken, ook al zijn ze met bijna 300.000.”

Gebrek aan informatie

“Het gebrek aan informatie over de registratie en de stemplicht blijven de belangrijkste struikelblokken om meer niet-Belgen over de streep te trekken. De grootste experts in de materie, zoals Philippe van Parijs en Dirk Jacobs, pleiten ervoor dat het federaal parlement instemt met een automatische registratie van alle kiesgerechtigden, Belg of niet, zoals in andere EU-landen. Stemmen kan vrijwillig of verplicht zijn, maar niet-Belgen moeten de mogelijkheid krijgen om niet te gaan stemmen. Dat is ook verplicht volgens de Europese wetgeving.”

“Brussel kan het zich echter niet veroorloven om te wachten op eventuele federale hervormingen. Het democratisch deficit is te groot en vraagt meer dringende maatregelen. Meer dan 80 procent van de potentiële stemmers is nog altijd niet geregistreerd en gaat dus ook niet stemmen. Daarnaast gaat ook 15 procent van de Belgen, ondanks hun stemplicht, niet stemmen. Naar schatting 40 procent van alle Brusselse stemgerechtigden, Belg of niet, zal bijgevolg niet stemmen in oktober. De oude manier van aan democratie doen werkt niet meer in Brussel.”

“De oplossing is eenvoudig: registratie om te gaan stemmen moet zo goed als automatisch worden. De overheden moeten hun samenwerking met de Europese instellingen en onpartijdige vrijwilligers voortzetten en versterken. De brief van het Gewest kan eenvoudiger en persoonlijker en moet automatisch verstuurd worden naar elke nieuwkomer. Om de zoveel jaar moet dat herhaald worden. De registratie moet kunnen via e-mail en Irisbox of een ander onlineloket. Niet-Belgen moeten uitgenodigd worden op democratische ateliers, waar ze uitleg krijgen over de participatiepolitiek van de gemeenten, het Gewest en verenigingen.”

“Om dit proces met de gemeenten beter te coördineren moet het Gewest de leiding nemen. Dat is immers bevoegd voor de lokale verkiezingen, maar ook voor de integratie van nieuwkomers en de hier aanwezige Europese instellingen. Er is nood aan nieuwe regelgeving en een budget, en het kantoor van de commissaris voor Europa moet worden versterkt. De Europese instellingen moeten ook bijdragen. Dit proces moet al worden opgestart voor Europeanen en de Europese verkiezingen in 2019.”

“Door de aanwezigheid van de Europese instellingen lopen in Brussel enkele van de beste experts rond om de uitdagingen aan te gaan waar gewest en gemeenten voor staan: stadsplanning, mobiliteit, milieu, energie, ongelijkheid, ondernemerschap, integratie, veiligheid enzovoort. Peilingen suggereren dat niet-Belgen het eens zijn met Belgen over de meeste verkiezings- en hervormingskwesties. Steeds meer van hen stellen zich kandidaat, maar nog veel meer van hen willen iets terugdoen voor de wijk waar ze wonen.”

“Als Brussel de inspanningen voortzet over de komende zes jaar, zal een meerderheid van de Europeanen gaan stemmen en actief deelnemen aan de lokale democratie bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen in 2024. Meer participatie betekent meer competitieve en inclusieve verkiezingen en een grotere legitimiteit voor de verkozenen, en dat is in ieders voordeel.”