Molenbeek: in de schaduw van Moureaux

Daarnaast werkten de administraties niet altijd mee. “We hebben het altijd al zo gedaan,” kreeg Schepmans vaak te horen als ze een verandering wilde doorvoeren.

Ze verwijst naar de 68.000 euro die bij drie medewerkers van de gemeente werd buitgemaakt. De medewerkers brachten het geld naar de bank zonder politiebegeleiding. “Maar dat iets altijd op een bepaalde manier gedaan is, wil nog niet zeggen dat het daarom de juiste is.”

Toen de PS in Brussel-Stad het CDH uit de meerderheid zette, had dat ook gevolgen voor de coalitievorming in Molenbeek. Op vraag van titelvoerend schepen en partijvoorzitter van het CDH, Joëlle Milquet, werden de gesprekken tussen PS en CDH opgeschort in de gemeente aan de andere kant van het kanaal.

Hoewel Moureaux al een voorakkoord op zak had met Ecolo en CDH, wist eerste schepen Françoise Schepmans die partijen te overtuigen samen, zonder de PS, voor een nieuw politiek bestuur te gaan.

Het draagvlak voor verandering was groot. Moureaux regeerde volgens schepen Jan Gypers (Open VLD) als een vorst in een feodaal stelsel, waarbij gunsten aan de burgers hun loyaliteit bestendigden. De mensen waren kind aan huis in zijn bureau, en vaak had hij nog een baan of woning weg te geven. Ook in de gemeenteraad regeerde hij als een vorst, en duldde hij weinig tegenspraak. “’Nog één vraag en ik pak uw bevoegdheden af,’ zei hij een keer toen ik een vraag stelde over de kosten van zijn werven,” herinnert Gypers zich.

Onder toezicht

De ploeg vol kersverse schepenen begon vol goede moed aan het post-Moureauxtijdperk, maar kwam voor grote uitdagingen te staan. De schulden die jarenlang onder het tapijt waren geveegd, kwamen nu tevoorschijn. Door administratieve fouten en onvoorziene extra uitgaven binnen de wijkcontracten, was een tekort ontstaan van meer dan 20 miljoen euro.

Net als andere gemeenten met een arme bevolking als Vorst, Schaarbeek of Sint-Gillis, kwam ook Molenbeek onder toezicht van het gewest te staan. Er mochten geen grote uitgaven worden gedaan zonder toestemming, en de gemeente moest zich houden aan een strikt afbetalingsplan. Geen enkele administratie mocht nog personeel aannemen, en vertrekkend personeel zou niet langer worden vervangen, op onderwijs en netheidsdiensten na, die als prioritair werden gezien.

Door extra subsidies te zoeken bij de gewestelijke, federale of zelfs Europese overheid, werden toch heel wat afspraken uit het meerderheidsakkoord gehaald. Verwacht wordt dat de nieuwe immersieschool aan Franstalige kant in 2020 een capaciteit heeft van 450 leerlingen.

Aan Nederlandstalige kant kwamen er 120 plaatsen bij in De Regenboog en komt het nieuwe gebouw van de school Windekind een stuk dichterbij. Aan Franstalige kant kwamen er drie crèches bij, aan Nederlandstalige kant twee.

Op een aantal gemeentelijke gebouwen werd in totaal meer dan 1.100 vierkante meter zonnepanelen aangelegd. Ook werd er een grote moestuin van Atelier Groot Eiland aangelegd achter het Meininger Hotel aan het kanaal, waar personeelsleden groenten oogsten en gebruiken voor restaurant Bel Mundo.

Aanslagen

In november 2015 richtte de hele wereld zijn blik op de gemeente aan het kanaal, toen bleek dat de aanslagen in Parijs in Molenbeek waren voorbereid. In maart 2016 werd Brussel zelf getroffen. Het gemeenteplein stroomde vol met journalisten die antwoorden verwachtten van de burgemeester.

Schepmans heeft het makkelijker dan Moureaux om de vinger op de problemen in Molenbeek te leggen. “We kampen met alle typische problemen van een grootstad,” zegt de burgemeester. “We hebben een jonge, arme bevolking, wat betekent dat we veel opleidingen moeten aanbieden.

Er moeten veel investeringen naar scholing en educatie gaan, hoewel we weinig inkomsten hebben.” Ze hield het schip recht in de media­storm, en stond de pers graag en professioneel te woord, wat haar dit jaar een nominatie opleverde voor beste burgemeester ter wereld.

Hoewel het personeelstekort bij de politie in de zone West niet is opgelost, kreeg Molenbeek na de aanslagen wel versterking van de federale regering in het kader van het Kanaalplan. Via die weg zijn er extra agenten ter beschikking gesteld. Daarnaast heeft de verhuizing van verschillende politiediensten naar het nieuwe commissariaat in de Landmeterstraat het mogelijk gemaakt om twee extra wijkcommissariaten te openen. Ook die rationaliseringsactie moest meer tijd vrijmaken om agenten het terrein op te sturen.

Deze meerderheid slaagde erin financieel orde op zaken te stellen en de kalmte te bewaren in de woelige periode na de aanslagen. Ook blijken de partners meer gemeen te hebben dan hun gemeenschappelijke vijand, Philippe Moureaux. “Emancipatie is de rode draad van deze meerderheid. We gingen van een politiek van ‘de mensen moeten volgen’, naar het stimuleren en betrekken van burgerinitiatieven,” zegt Annalisa Gadaleta (Groen). Ze verwijst naar de Wijkacademie en de vzw Femma, nieuwe burgerinitiatieven voor en door vrouwen. Ook schepen Ann Gilles-Goris (CDH) verwijst naar de samenwerking met organisaties op het terrein. “Wat deze meerderheid kenmerkt, is haar menselijke en creatieve aanpak.”

Netheid

Toch zijn er een aantal belangrijke dingen waarin deze meerderheid minder goed is geslaagd. Ondanks de inspanningen van schepen van Netheid Olivier Mahy (MR), die maandelijks containers in woonwijken plaatst waar burgers gratis hun huisvuil mogen storten, klagen burgers nog altijd over het vuil in hun gemeente. “Het is dweilen met de kraan open,” zegt ook schepen Annalisa Gadaleta (Groen).

Ook de openbare ruimte is er volgens gemeenteraadslid Jef Van Damme (SP.A) niet op vooruitgegaan, integendeel. Hij kaart de problemen aan rond Ribaucourt, waar buurtbewoners al jaren klagen over overlast van druggebruikers.

Op het Hertogin Van Brabantplein, dat half autovrij was, vinden wildparkeerders langzaam de weg terug naar het plein. Er zijn volgens Van Damme ook te weinig inspanningen gedaan op het vlak van fietspaden, en nieuwe parken of pleinen. Ook het gemeenteplein staat regelmatig vol wildparkeerders.

“Het centrum van Molenbeek is dichtbevolkt,” reageert Schepmans. “Geschikte parkeerruimte vinden is inderdaad een groot probleem.” De inspanningen die zijn gedaan om de privéparkings van supermarkten en sociale woningen open te stellen voor het grote publiek, zijn voorlopig nog niet terug te zien in het straatbeeld.

Ook opstartproblemen bij het gewestelijk agentschap parking.brussels, dat Molenbeek uitkoos als een van de eerste gemeenten om stewards in te zetten om te controleren, liggen volgens de burgemeester aan de basis van de problemen.

Ook Catherine Moureaux (PS) vindt de realisaties van deze meerderheid tegenvallen. “In zes jaar tijd is er erg weinig gerealiseerd, zeker als je het vergelijkt met andere gemeenten.” Ze noemt de afgelopen bestuursperiode ‘pijnlijk’, omdat de meerderheid ervoor koos om een aantal belastingen te verhogen, waaronder de onroerende voorheffing.

De PS wil campagne voeren rond intergenerationeel wonen en projecten waarbij ouderen jongeren op weg naar werk helpen. Zal de Molenbekenaar daarvoor kiezen? Moureaux kan in elk geval rekenen op een bekende familienaam en een Molenbeekse achterban. Bij de recentste gewestverkiezingen haalde ze 1.385 van haar 5.082 stemmen in Molenbeek. Dat is meer dan pakweg Charles Picqué, Rachid Madrane of Jamal Ikazban, de huidige topman in de Molenbeekse afdeling.

Maakt de huidige meerderheid kans op een tweede leven? Burgemeester Françoise Schepmans sluit niets uit, maar geeft de voorkeur aan een sterkere meerderheid.

Ze heeft geen voorakkoord met de PS. Voor de lijsttrekker van de PS, Catherine Moureaux, is MR niet de gedroomde partner, maar ook zij sluit een coalitie niet uit. Alles zal afhangen van de kiezer. “Vroeger stemden de mensen tégen Philippe Moureaux. Nu moeten ze vóór iemand stemmen,” zegt schepen Ann Gilles-Goris (CDH).

'Onderwijs blijft dé uitdaging in Molenbeek'

Voor het Nederlandstalig beleid in de gemeente Molenbeek was de voorbije bestuursperiode niet gemakkelijk. “Er waren heel weinig middelen om een nieuw beleid te voeren,” zegt schepen Annalisa Gadaleta (Groen).

Gadaleta is schepen van Nederlandstalige Aangelegenheden, Onderwijs en Cultuur en kwam vooral in het nieuws door het boekje dat ze over Molenbeek schreef, waardoor ze in onmin geraakte met de plaatselijke Ecolo-afdeling. Molenbeek is de enige Brusselse gemeente waar Ecolo en Groen apart opkomen.

“Voor onderwijs hebben we gedaan wat we konden," zegt Gadaleta. "Onderwijs vormt een grote uitdaging in Molenbeek, niet alleen vanwege het hoge aantal kinderen met een moeilijke sociaal-economische achtergrond. Desondanks zijn we erin geslaagd om een aantal nieuwe scholen te bouwen.”

De kleuter- en lagere school De Knipoog is gesplitst, en kreeg een nieuwe vestiging, waarmee er honderdtwintig nieuwe plaatsen werden gecreëerd. Daarnaast werd De Windroos gerenoveerd, en werden de renovaties voor basisschool Windekind opgestart. In 2019 zouden er tweehonderd extra plaatsen bijkomen.

Er kwamen ook twee nieuwe crèches bij: het Molentje en Kleine Zenne. Daarnaast creëerde Gadaleta de nieuwe vzw Molenketjes, die de krachten van de verschillende crèches bundelt en een niet-politiek bestuur heeft. “We hebben de statuten aangepast, zodat er niet meer automatisch een schepen aan het hoofd staat, en er is nu ook een goede mix van mensen uit het bedrijfsleven in de raad van bestuur,” zegt Gadaleta.

Op het vlak van cultuurbeleid blikt Gadaleta met een goed gevoel terug. “We hebben dit jaar voor de derde keer met De Vaartkapoen het festival Molem Ma Belle georganiseerd." Ook is ze tevreden over het verhoogde aantal activiteiten van de Nederlandstalige bibliotheek, en de uitbreiding van de collectie met Arabische boeken via de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC).

“Er is specifiek gekozen voor een niet-religieus aanbod, van poëzie en filosofie,” zegt Gadaleta. Ook het Brede Schoolnetwerk is gegroeid, en kreeg er activiteiten bij.

“Vooral in de nieuwe wijken, zoals de omgeving rond het Marie-Josépark is het aanbod aan activiteiten heel beperkt. Met steun van het gewest organiseren we nu regelmatig evenementen in het paviljoentje daar,” zegt Gadaleta. Lezen in het Frans of Nederlands, een concert, of feesten als carnaval of Pasen samen vieren.

Gemeenteraadslid Jef Van Damme (SP.A) is sceptisch over het aantal realisaties van deze meerderheid. Hij herinnert er bijvoorbeeld aan dat de werken aan de school De Knipoog al werden begonnen tijdens de vorige bestuursperiode, toen hij nog schepen was. Ook de andere renovaties gaan volgens hem te traag vooruit.

De Vlamingen trekken alvast in gespreide slagorde naar de kiezer. Gadaleta trekt de Groen-lijst, Benjamin Dalle (CD&V) heeft een mooie plaats gekregen op de CDH-lijst, Khadija Zamouri is de nieuwe Open VLD-kandidaat op de MR-lijst van burgemeester Schepmans en N-VA schuift Laurent Mutambayi naar voren als lijsttrekker. Hij werkt op het kabinet van staatssecretaris Theo Francken en moet de perikelen met Dirk Berckmans doen vergeten.

Die werd in 2012 voor de N-VA werd verkozen maar stapte uit de partij en opereert nu onder de vlag Gemeentebelangen. De SP.A is nog volop aan het onderhandelen.