Niet-stemmers winnen terrein

Gerben Van den Abbeele: "Ik stem niet uit burgerlijke ongehoorzaamheid"

Ongetwijfeld is een groot deel van de mensen die de verkiezingen links laten liggen simpelweg niet geïnteresseerd in politiek. Maar er zijn ook heel wat mensen die het net uit engagement vertikken om te gaan stemmen. Gerben Van den Abbeele is zo iemand. Als activist en zelfverklaard dwarsdenker heeft hij het stemmen onherroepelijk afgezworen. “Terwijl ik ooit een partijkaart heb gehad en zelfs nog enkele keren voorzitter van een stembureau ben geweest,” lacht hij. “Maar ik heb gaandeweg ingezien dat het idee van verkiezingen nergens toe leidt. Mensen denken een stem te geven aan iemand die in hun naam beslissingen neemt waar ze het mee eens zijn. Maar wie uiteindelijk waar wordt verkozen: dat beslissen de partijen gewoon zelf. En die partijen evolueren allemaal in dezelfde richting.”

Sterker nog: de carrousel aan verkiezingen zorgt ervoor dat de grote uitdagingen net uit de weg worden gegaan, vindt Van den Abbeele. “We zitten in een soort constante verkiezings­modus, waarbij de belangrijke beslissingen continu worden uitgesteld. Ik ga niet stemmen om zo’n signaal te geven: het draagt niets bij tot het aanpakken van de grote problemen. Ik blijf dus thuis als een vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid.”

Nochtans gelooft Van den Abbeele wel rotsvast in het idee van de democratie. “Maar je zou het moeten omdraaien: gaan stemmen is net je stem weggeven. Zeker op lokaal niveau zou er een soort participatieve structuur kunnen worden opgezet waar je stem echt gehoord wordt. Verkiezingen kunnen een deel zijn van het democratisch proces, maar voldoen zeker niet op zich.”

Daarom lanceert de Brusselaar eind september het platform Agora, dat ijvert voor de oprichting van een burgerparlement mét wetgevende macht. De leden moeten worden geloot onder de Brusselse bevolking. “We willen dat systeem vooral invoeren op het niveau van het Gewest. De burgerassemblee zou naast het bestaande parlement moeten komen in een soort tweekamersysteem, om zo de concentratie van macht bij politici te breken.”

Dis Huyghe: "Geef de niet-stemmers ook een stem"

Toen Dis Huyghe, het brein achter de Zinneke Parade en manager van hiphopcollectief Stikstof en rapper Zwangere Guy, op sociale media de hashtag #ikstemniet lanceerde, kreeg hij veelal de wind van voren. “Van vrienden die met het klassieke argument kwamen opdraven van onze voorouders die voor het algemeen stemrecht hebben gestreden,” vertelt hij. “Maar ik heb ook veel politici aan de lijn gehad die vonden dat het niet kon dat ik zou oproepen om niet te gaan stemmen.”

Toch wou Huyghe geen oproep lanceren, maar wel het debat openen. “Ik wou een open vraag stellen: wat moet er gebeuren met mensen die niet stemmen? Het zijn er steeds meer, maar er gebeurt niets met hun stem. Het zou anders kunnen: als je rekening houdt met hun keuze om niemand te verkiezen, dan kan je zo’n 17 procent van de zetels die nu gewoon verdeeld worden, schrappen. Dat zijn zetels die dan geen geld kosten, die geen parlementair personeel of onkostenvergoedingen nodig hebben,” knipoogt Huyghe.

“Als je dat doortrekt naar alle parlementen en regeringen in ons land, dan spreek je over véél minder postjes en middelen.” Huyghe haalt de mosterd in Nederland, waar voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 de partij Niet-Stemmers werd opgericht. Alle ontevreden burgers die niet wilden stemmen op een partij, konden kiezen voor de Niet-Stemmers, die beloofden nooit in het parlement te zitten of daar te stemmen. In theorie zouden de Niet-Stemmers zo bijna een kwart van de Nederlandse bevolking kunnen vertegenwoordigen, maar de partij haalde in werkelijkheid te weinig stemmen om ook maar één zetel te halen.

De proteststem, dan maar? “Vroeger kon je dat nog, stemmen op een andere partij waarmee je niet akkoord gaat zodat een andere partij niet zou winnen,” herinnert Huyghe zich. “Maar dat was in tijden van de verzuiling, vandaag liggen de partijprogramma’s zo dicht bij elkaar en praat iedereen met iedereen.” En dus trekt Dis Huyghe op 14 oktober misschien wel naar de stembus. “Ik twijfel nog, maar ik denk het uiteindelijk wel, ja. Tenzij men toch nog beslist om de niet-stemmers mee te tellen en er zo 20 procent minder politici zijn. Dan blijf ik thuis (lacht).”