Kans op een ‘parlementaire begroting’ zonder echte regering slinkt

Morgen komen de zes partijen die bereid zijn om een meerderheid te vormen in Brussel opnieuw samen. Het is niet duidelijk of Open VLD daar aanwezig zal zijn. Ondertussen verbaast minister van Staat en grondwetsspecialist Johan Vande Lanotte zich iedere dag over de evoluties in de hoofdstad. "Brussel onder curatele plaatsen van de federale regering is niet voorzien in de grondwet. De aftredende regering moet haar verantwoordelijkheid nemen."

Op die vergadering van vrijdag zal het Agentschap voor de Schuld meer uitleg geven over de schuldpositie van het gewest. Dat Agentschap was woensdag al uitgenodigd maar het kon toen niet door agendaproblemen.

Open VLD-onderhandelaar Frederic De Gucht bleef weg van die vergadering, want zonder de bijdrage van het Agentschap had die “geen enkele toegevoegde waarde.”

In de achtergrond speelt de vrees van Open VLD dat, door volop mee te werken rond de begroting met de groep van zes partijen (MR, PS, Les Engagés, Groen, Vooruit, CD&V) ze “ingesloten” geraakt, en dat zo haar eis om N-VA mee in de Brusselse regering te krijgen, steeds ongeloofwaardiger wordt.

Het verklaart ook waarom minister van begroting Sven Gatz (Open VLD) niet wil meewerken aan een meerjarenbegroting die vertrekt vanuit de groep van zeven partijen. Maandag nog leek Open VLD daar wel toe bereid, maar dinsdag liet Gatz weten dat hij alleen aan een noodbegroting voor 2025 wil werken als die eerst de goedkeuring krijgt van de ontslagnemende regering.

Die zwalpende houding van Open VLD, en het onverwacht wegblijven op de vergadering van woensdag, wekt irritatie op bij de onderhandelende partijen.

Eerst de regering, dan het parlement

Hoe dan ook wil begrotingsminister Gatz, zolang er geen echte formateur is, die ‘noodbegroting’ eerst door de ontslagnemende regering laten goedkeuren, en er pas dan mee naar het parlement trekken. Dat maakt de oefening wel een stuk moeilijker, want dan moeten Ecolo en Défi, die wellicht geen deel zullen uitmaken van de toekomstige Brusselse regering, die ongetwijfeld zware besparingen mee goedkeuren.

Woensdag heeft die ontslagnemende Brusselse regering hierover samengezeten. Daar is alvast een akkoord bereikt over ‘bewarende maatregelen’ voor de facultatieve subsidies. Die worden met 15 procent ingekort. Elke minister moet binnen zijn portefeuille kijken hoe hij of zij die ‘bewarende maatregelen’ zal doorvoeren.

Over de meer ingrijpende ‘bewarende maatregelen’ is er minder duidelijkheid. Gatz heeft een voorstel op tafel gelegd, maar volgens verschillende kabinetten was dat veel te vaag. Het kan nog enkele weken duren voor hierover een akkoord kan worden gevonden, zeker omdat, zoals gezegd, ook Ecolo en Défi hiervoor groen licht moeten geven.

Een begroting enkel via een meerderheid in het parlement laten goedkeuren, door een akkoord binnen de groep van zeven, in samenspraak met de ontslagnemende regering, biedt veel meer mogelijkheden, op vlak van hervormingen, besparingen of nieuwe inkomsten, dan een noodbegroting via de ontslagnemende regering, zo valt te horen bij de onderhandelaars. Maar Gatz wil daar dus niet van weten.

Moeilijke spreidstand

Wat nu wel lijkt vast te staan is dat het idee om alvast met zeven partijen aan een meerjarenbegroting te beginnen, de Open VLD niet heeft kunnen verleiden om toch mee aan boord te komen van de meerderheid van Groen, liberalen, socialisten en christendemocraten.

De formatie van de Brusselse regering is hiermee in een volledige deadlock beland. Ofwel moet Ahmed Laaouej toegeven, en N-VA mee aan tafel laten schuiven. Ofwel moet Frédéric De Gucht zijn verzet laten varen tegen een Brusselse regering zonder N-VA. Een van de twee moet toegeven, maar de kans dat dat snel gebeurt, is zo goed als nihil.

Dat brengt Open VLD wel in een moeilijke spreidstand, omdat de partij aan de ene kant blijft zeggen dat er dringend gesaneerd moet worden, maar aan de andere kant niet meteen met een geloofwaardige oplossing komt om tot een sanering te komen en echte hervormingen.

Aan tafel regeert intussen meer en meer pessimisme over het welslagen van een Brusselse regering en het opstellen van een begrotingstraject. De idee leeft dat er toch eerst een volwaardige meerderheid moet zijn, voor er over een meerjarenbegroting kan worden gesproken.

De kans wordt volgens sommigen ook steeds groter dat de federale regering het Brussels Gewest onder curatele zal plaatsen. Vooral MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez schuift dat scenario naar voor, indien er in juni geen regering is.

Het idee is dat in juni, met de aankomende ratingverlaging van Standard and Poors, de Brusselse regering niet langer zal kunnen lenen op de financiële markten, en dat de federale regering zich dan borg zal moeten stellen. In dat geval kan de de federale regering de Brusselse regering ook het mes op de keel zetten, en bijvoorbeeld besparingen eisen.

Toch zijn we volgens sommige onderhandelaars nog ver van dat scenario, dat ook niet zo eenvoudig uitgevoerd kan worden, en gebruikt Bouchez dat vooral tactisch om druk te zetten op de onderhandelaars.

'Regering verstopt zich'

Minister van staat en grondwetsspecialist Johan Vande Lanotte bekijkt de hele Brusselse formatie intussen met stijgende verbazing. “Brussel onder curatele plaatsen van de federale regering? Dat kan niet. Het is niet voorzien in de grondwet. Maar vooral: het is ook helemaal niet nodig. Er is een aftredende regering. Die moet haar verantwoordelijkheid nemen. Maar die doet of ze niet bestaat.”

Volgens Vande Lanotte kan de regering Vervoort perfect, in samenspraak met het parlement, een saneringsplan doorvoeren. “Er is een volledig parlement, én een uittredende regering. In samenspraak kan ze alles beslissen. Er wordt nogal snel vergeten dat de federale regering in 2010 (Leterme II, SVG) bijna anderhalf jaar in lopende zaken heeft gewerkt. Er zijn toen wel degelijk beslissingen genomen. België is toen zelfs ten oorlog getrokken, in Libië. Neen, hoe de ontslagnemende regering zich verstopt en haar verantwoordelijkheid ontloopt, is beschamend.”