Uitstel LEZ-normen: 'Vlaamse partijen kunnen een alarmbelprocedure opstarten'

Bral en Les Chercheurs D'air overwegen juridische stappen bij het Grondwettelijk Hof tegen het uitstel van de strengere LEZ-normen. Volgens specialist Arvid Rochus zijn de kansen op succes niet zo groot. "Wel kunnen de Nederlandstalige partijen een Brusselse alarmbelprocedure opstarten."

Stadsverenigingen BRAL en Les Chercheurs D'Air ijveren voor een propere lucht en overwegen juridische stappen tegen het uitstel van een verstrenging van de uitstootnormen. Normaal mogen diesels met Euro 5-norm en benzinewagens met Euro 2 de Lage Emissiezone (LEZ) vanaf 1 januari 2025 niet meer binnen, maar MR, PS en Les Engagés willen een uitstel van twee jaar. Dat gaan ze regelen via een nieuwe ordonnantie, die volgende week maandag in overweging wordt genomen.

Formateur Elke Van den Brandt (Groen) wil dat ze het voorstel intrekken en waarschuwt: "Het uitstel zal hoe dan ook juridisch worden aangevochten omdat er op het laatste moment wordt teruggekomen op gemaakte afspraken van acht jaar geleden. Burgers moeten rechtszekerheid hebben."

Navraag leert dat alvast stadsverengingen BRAL en Les Chercheurs D'Air samen zo'n rechtszaak overwegen. "We zijn met onze advocaten nog aan het bestuderen op welke grond dat kan", zegt BRAL-medewerker Tim Cassiers. "De ordonnantie en eventuele moties moeten nog gestemd worden. Het is dus te vroeg om te zeggen of we er een zaak van maken, maar we bestuderen het."

Grove schending?

Een mogelijke grond waarop de eisers zich kunnen beroepen is de 'bescherming van een gezond leefmilieu'. Dat wordt getoetst via het standstillbeginsel: nieuwe overheidsmaatregelen mogen geen aanzienlijke achteruitgang van de bestaande bescherming van het leefmilieu veroorzaken.

Hoewel het hier om een uitstel van een verstrenging gaat, zou het Hof dat toch als een aanzienlijke achteruitgang kunnen zien. "Die achteruitgang mag wel als het algemeen belang gediend wordt”, zegt grondwetspecialist Arvid Rochtus (KULeuven). "Mobiliteit of lokale economie vallen daar bijvoorbeeld onder."

“Het staat de wetgever in principe ook vrij om te kiezen hoe ze dat leefmilieu waarborgt”, vervolgt hij. “Dat kan niet enkel via de LEZ maar ook door bijvoorbeeld een verbod op houtstook, via een renovatieplicht enzovoort. En uiteindelijk gaat het ook maar om een uitstel. Het Hof stelt zich doorgaans terughoudend op en grijpt enkel in bij grove schendingen van de grondwet", aldus Rochtus, die dus vermoedt dat het Grondwettelijk Hof de ordonnantie in stand zal houden.

Alarmbelprocedure

Volgens de onderzoeker zijn er realistischere mogelijkheden om een uitstel van de nieuwe LEZ-normen tegen te houden. "Nederlandstalige partijen zouden een Brusselse alarmbelprocedure kunnen inroepen", zegt hij.

"Als drie vierde van de Nederlandstalige groep in het Brussels parlement een motie stemt waarin staat dat die ordonnantie de relatie tussen de gemeenschappen in het gedrang brengt, komt dit op tafel van de - huidige - regering. Die moet dan weer advies geven, waarna het opnieuw in het parlement komt. Naast het vragen van een advies aan de Raad van State of het indienen van amendementen, is dit dus nog een manier van tijd winnen."

Het gaat hier voor alle duidelijkheid niet om de gekende, federale alarmbelprocedure maar om een Brusselse variant daarvan, opgenomen in het reglement van het Brussels parlement.

Groter plaatje

Of er zo'n drie vierde meerderheid gevonden kan worden, is nog maar de vraag, gezien zowel Open VLD, Team Fouad Ahidar al aangaven de ordonnantie te zullen steunen. De N-VA gaat inhoudelijk akkoord met het voorstel, maar bekijkt nog hoe ze gaan stemmen. Ze zien hierin een gevaarlijk precedent en willen snel een regering.

Dat Vlaamse partijen meegaan in het voorstel van de Franstaligen, is volgens Rochtus geen goeie zaak. "Omdat ze voorstander zijn in dit specifieke dossier wordt de bescherming van de Nederlandstalige minderheid opzij gezet", klinkt het. "Het is dan ook belangrijk dit dossier te overstijgen en het grotere plaatje te zien. Voor de toekomst van de Brusselse instellingen is dit immers geen te best precedent. Het gaat in tegen de fundamentele regels waarmee al decennia gewerkt wordt."