De balans van Vlaanderen: het grote kiesdebat over onderwijs, welzijn en taal

Met de verkiezingen in zicht nodigt BRUZZ zeven Brusselse kopstukken uit om met elkaar de degens te kruisen over drie Vlaamse thema’s: onderwijs, welzijn, en taal. Per thema gaan politici in debat over twee stellingen. Ontdek in dit artikel de standpunten van de lijsttrekkers voor het Vlaams Parlement, waar ook in de komende legislatuur zes Brusselaars zullen zetelen.

Kijktip: spring naar de verschillende thema's in het debat via de hoofdstukken (links bovenaan in de videoplayer).

Voor de Vlaamse thema’s schuiven de volgende politici mee aan tafel: Bianca Debaets (CD&V), Karl Vanlouwe (N-VA), Chloë Van Hoegaerden (Open Vld), Nadia Naji (Groen), Hannelore Goeman (Vooruit), Anna Milojkowic (PVDA) en Dominiek Lootens-Stael (Vlaams Belang).

Onderwijs

Het Nederlandstalig onderwijs in Brussel zit in de lift en Nederlandstalige kinderen hebben er sinds de afgelopen legislatuur ook meer kans op een plekje. Leerlingen met minstens één ouder die het Nederlands voldoende machtig is, krijgen voor 65 procent van het totaalaantal plaatsen voorrang in het kleuter-, lager en het eerste leerjaar van het secundair onderwijs. Eerder lag dat aandeel op 55 procent.

“Het gaat over Nederlandstaligen, maar ook over mensen die thuis een andere taal spreken en inspanningen doen om Nederlands te spreken”, reageert Karl Vanlouwe (N-VA). “We zien dus dat ons kwalitatief aanbod aanspreekt. De Vlaamse Gemeenschap bereikt vandaag 21 procent van de Brusselse ketjes.”

Hannelore Goeman (Vooruit) denkt niet dat die voorrangsregeling de wonderoplossing is. “Je krijgt dan enerzijds een hogere concentratie Nederlandstaligen in populaire scholen en anderzijds een heel laag aantal Nederlandstaligen in een pak andere scholen. Sterker onderwijs en samen naar school gaan in de buurt: daar liggen de oplossingen.”

Dominiek Lootens-Stael van het Vlaams Belang pleit dan weer voor honderd procent voorrang voor Nederlandstalige kinderen en staat daarmee lijnrecht tegenover Nadia Naji (Groen), die absolute voorrang een “uitsluitingsregel” noemt wanneer er onvoldoende capaciteit is.

“De oplossing is meer capaciteit", zegt ze. "Het Nederlandstalig onderwijs is een emancipatiemachine. Ik spreek hier Nederlands als kind van twee anderstalige ouders. Die kans wil ik ook geven aan Brusselse jongeren vandaag.”

Maar: discussies over voorrangsregels vallen al snel stil wanneer er niemand voor de klas staat, klinkt het bij Goeman en Naji. Lootens-Stael gelooft niet in remedies tegen het lerarentekort zoals premies voor startende leerkrachten, maar wijst op de “demotiverende” grootstedelijke problemen die ze in Brussel zouden ervaren.

Lees verder onder de video

Sinds dit schooljaar volgt het Franstalig onderwijs een andere vakantieregeling dan Nederlandstalige scholen. Vlaams Belang is er geen voorstander van om dat model te volgen. “Het zorgt voor chaos en ellende”, vindt Lootens-Stael.

Groen-covoorzitter Naji is wel te vinden voor de nieuwe invulling. “Leerlingen verliezen minder leerstof en zowel leerlingen als leerkrachten krijgen meer ademruimte doorheen het jaar. Helaas heeft Ben Weyts (N-VA) uit Vlaams-nationalistische halsstarrigheid geweigerd om het idee over te nemen.” Volgens Vanlouwe was er in het Nederlandstalig onderwijs geen draagvlak om die Franstalige vakantiehervorming ook daar in te voeren.

Voor Goeman primeert het belang van het kind en is de regeling van de Franse gemeenschap daarom de juiste, klinkt het. “Het is beter voor de leerkansen en maakt een einde aan de huidige kafkaëske situatie in Brussel.”

Lees verder onder de video

Welzijn

Ook de tekorten in de kinderopvang haalden de voorbije jaren meermaals de voorpagina’s. De Vlaamse regering geeft daarom sinds kort kinderen van werkende ouders voorrang.

“Heel problematisch”, vindt Anna Milojkowic van PVDA. “Je gaat een heel kwetsbare groep die net nood heeft aan die kinderopvang uitsluiten, zoals alleenstaande moeders.”

“Die maatregel was er eigenlijk al, maar is nu explicieter gemaakt”, reageert Bianca Debaets voor CD&V. “Er zijn tegelijkertijd ook flexibele kinderopvangplekken bijgekomen, net om mensen in een kwetsbare situatie te omkaderen. Denk aan mensen die nachtarbeid doen. Laten we niet vergeten: het budget voor kinderopvang is de afgelopen legislatuur verdubbeld, en wie in de kinderopvang werkt, kan meer verdienen.”

Opvallend: Chloë Van Hoegaerden (Open VLD) druist met haar standpunt in tegen de partijlijn, want de liberalen zaten in de Vlaamse regering die deze maatregel invoerde. “Ik geloof in gelijke kansen en klimmen op de sociale ladder. Maar op deze manier zullen ouders die niet werken nog meer belemmerd zijn om te gaan werken, net omdat die toegang tot de kinderopvang moeilijker is geworden.”

Lees verder onder de video

Gezondheid overheerste de start van de afgelopen legislatuur uiteraard ook door de coronacrisis. Dat de Brusselse gezondheidszorg complex in elkaar zit, werd toen tot vervelens toe duidelijk. Daarom gaan er stemmen op voor één Brusselse gezondheidszorg.

“Maar een aparte, regionale Brusselse gezondheidszorg lijkt me financieel onhaalbaar”, reageert Van Hoegaerden. “Bovendien is de toegang tot gezondheidszorg vandaag vaak al te moeilijk. Er moet daarom meer ingezet worden op de eerstelijnszorg, want te veel Brusselaars hebben geen huisarts waardoor onze spoeddiensten zich moeten bezighouden met eerstelijnszorg.”

Debaets ziet niet in waarom de banden met Vlaanderen doorgeknipt zouden moeten worden. “Het UZ in Jette: daarvan erkent iedereen dat het goed werkt. Daarbij heeft Brussel inderdaad niet de financiële draagkracht voor een eigen gezondheidszorg en is als regio te klein.”

PVDA laat wel een opening in de richting van een eengemaakte Brusselse gezondheidszorg. “Het is nu te complex”, aldus Milojkowic. “In een optimaal scenario wordt gezondheidszorg federaal geregeld. Maar een Brusselse minister is al een beter voorstel dan de optelsom van ministers vandaag.”

Lees verder onder de video

Taal

Voor het laatste thema tekenen alle zeven Brusselse lijsttrekkers voor het Vlaams Parlement present. Taal en identiteit vormen de hoekstenen van de stellingen, met het voorstel voor een tweetalig inburgeringstraject voor nieuwkomers als eerste hangijzer. Vandaag moeten zij de keuze maken tussen een Nederlands of Frans traject.

“Een Brussels traject betekent dat je kiest voor een Frans of Nederlands traject, of een combinatie van de twee”, zegt Groen-lijsttrekker Nadia Naji. “Nieuwkomers hebben recht op die Brusselse identiteit, dus wij zijn voorstander van een Brussels traject. Integratiebeleid is een manier om mensen mee te nemen in onze samenleving, ze wegwijs te maken en kansen te geven. Dat moeten we koesteren.”

Ook PVDA ziet geen graten in een tweetalig traject. “Mensen moeten alle kansen krijgen om hun eigen toekomst hier te maken”, aldus Anna Milojkowic. “Alle vluchtelingen met wie ik spreek, die vluchten voor oorlog, willen hier werken en een normaal leven opbouwen.”

Voor de N-VA werkt het huidige tweesporentraject. “Nieuwkomers zijn geholpen wat betreft maatschappelijke oriëntatie, werk, taal, en kennis van onze stad en ons land”, vindt Karl Vanlouwe. “Dat moeten we niet afbouwen. ”

Volgens Hannelore Goeman moet het huidige systeem eerst verbeteren vooraleer er nagedacht kan worden over een tweetalig traject. “De gemeenten slagen er niet in om goed door te verwijzen en op te volgen of aan die verplichting wordt voldaan, en de bevoegde minister Alain Maron (Ecolo) staat erbij en kijkt ernaar”, zegt de Vooruit-politica.

Ook volgens Bianca Debaets ligt het echte probleem rond de inburgeringstrajecten vandaag in een te lakse omgang door de gemeenten. “Slechts veertig procent heeft vorig jaar die verplichte inburgering gevolgd, dat is problematisch. De gemeenten moeten hun verantwoordelijkheden beter nakomen, alles naar het gewest overhevelen is niet de oplossing", stelt de CD&V-lijsttrekker.

Chloë Van Hoegaerden wil zo’n tweetalig inburgeringstraject dan weer niet verplichten. “We gaan onze nieuwkomers geen zwaardere regelgeving opleggen dan andere Brusselaars”, aldus de Open VLD-lijsttrekker.

Het mag niet verrassen dat Dominiek Lootens-Stael een “immigratiestop” voorstelt. “Brussel is vol. We willen naar een systeem waarin enkelingen naar onze stad komen, en van hen verwachten we dat ze zelf de nodige inspanningen te leveren", klinkt het bij Vlaams Belang.

Lees verder onder de video

Tot slot debatteren de Brusselse lijsttrekkers voor het Vlaams Parlement over mogelijke sancties voor ziekenhuizen die de taalwetgeving aan hun laars lappen.

“Maak van tweetaligheid een erkenningsvoorwaarde voor spoeddiensten”, stelt Goeman voor. “Met sanctioneren los je niets op. Op korte termijn stellen we voor dat de regeling waarbij mensen kunnen vragen om naar het dichtstbijzijnde Nederlandstalige ziekenhuis wordt gebracht, ook in Brussel wordt ingevoerd. Dat is geen structurele oplossing – het gaat op langere termijn bijvoorbeeld ook over betere verloning.”

Vlaams Belang vindt dat er aan het aanwervingsbeleid van ziekenhuizen gesleuteld moet worden. “Ik stel vast dat een ziekenhuis zoals het UZ in Jette, waar geen taalwetgeving van kracht is, erin slaagt om mensen in alle landstalen te helpen. Maar vijfhonderd meter verder in een openbaar ziekenhuis, waar die taalwetgeving wel van tel is, lukt dat niet. Dan zeg ik: sanctioneren", aldus Lootens-Stael.

“Grijp in via de ziekenhuisnormering als men de taalwetgeving nog steeds niet wil toepassen”, zegt ook Vanlouwe. “Er is jarenlang niets gedaan aan dit fundamenteel probleem. Communicatie is een onderdeel van de diagnose. Als die ontbreekt, kan er geen goede zorg zijn. We wachten al te lang op goede intenties, er moet ingegrepen worden.”

Ook Debaets vindt dat taalverplichtingen meer in rekening gebracht moeten worden bij de subsidievoorwaarden van ziekenhuizen. “En een tweede luik bestaat erin dat wie in de zorg werkt of wil werken, gepusht wordt om Nederlands te leren.”

“Voor Groen ligt de oplossing in verder investeren in taallessen”, zegt Naji. “Bovendien zijn de lonen van zorgmedewerkers vandaag een probleem en is het goed als er een extra premie komt voor wie tweetalig is.”

PVDA verschuift de focus. “Er is een absolute gezondheidscrisis aan de gang door het personeelstekort en zorgmedewerkers die in een burn-out vallen. Sancties zouden voor nog minder personeel zorgen”, verwacht Milojkowic. Ook zij vraagt hogere lonen.

“Sanctionering zal er niet voor zorgen dat we meteen in het Nederlands geholpen zullen worden”, denkt Van Hoegaerden. “Er is een overkoepelend taalbeleid nodig waarbij tenminste één iemand per team patiënten in het Nederlands kan verzorgen.”