Het Schumanplein: het hart van Europa, maar lokale splijtzwam

In de laatste rechte lijn naar de gemeenteraadsverkiezingen neemt BRUZZ voor elk van de negentien gemeenten een groot dossier onder de loep. In Etterbeek is de heraanleg van het Schumanplein een oud zeer. Al vijftien jaar lang leidt het project tot discussies, aangepaste plannen en protest. Ondanks de aanhoudende weerstand zijn de werkzaamheden inmiddels van start gegaan. Maar de buurtbewoners geven niet op.

Al in 2009 werd een internationale stedenbouwkundige wedstrijd gelanceerd om korte metten te maken met de drukke, saaie rotonde in het hart van de Europese wijk.

Daar kwam in 2011 een winnend ontwerp uit: een plein met een soort amfitheater voor de vele manifestaties en zonder doorgaand autoverkeer, naar de hand van Brussels architect Xaveer De Geyter. Het verkeer zou dan via een tunnel onder het plein doorlopen. Maar het belandde in 2014 om verschillende redenen alweer in de prullenbak.

Uiteindelijk kregen het Deense architectenbureau Cobe en het Brusselse Brut in 2017 het mandaat om de plannen uit te tekenen. Het ontwerp, waarin de drukke rotonde wordt omgeturnd tot een voetgangersplein, werd in 2019 uit de doeken gedaan. Dat ontwerp voorzag een voetgangersplein met trappen, een opvallende stalen luifel met groendak en een fietspad. Het autoverkeer werd beperkt tot één rijstrook, en kan niet meer volledig rond. MIVB-bussen en taxi's kunnen dat nog wel.

In beroep

Vanaf het begin van de bekendmaking van het Cobe-Brut-ontwerp kwam er protest van de buurtbewoners, vooral uit vrees voor een verschuiving van het autoverkeer naar hun wijk. Het plan werd verschillende keren opnieuw naar de tekentafel gestuurd wat leidde tot hier en daar een aanpassing, zo mochten buurtbewoners toch nog volledig rond het plein rijden en kwamen er meer bomen. Daarnaast mocht de Blijde Inkomstlaan, die parallel loopt met het Jubelpark aan de kant van de Wetstraat, tweerichtingsverkeer blijven. Al bij al ging het om vrij kleine veranderingen en veranderde er niet veel aan het ontwerp zelf.

De buurtbewoners, die verenigd zijn in verschillende buurtcomités, hielden dan ook vol dat hun bezwaren niet voldoende werden behandeld. Ze wilden de geplande stalen luifel weg, die volgens hen het uitzicht op het Jubelpark zou verstoren en het plein minder geschikt zou maken voor evenementen.

Ook vonden ze het ontwerp te duur en te bombastisch, en zagen het niet passen bij de toekomst van de wijk. Ze vrezen dat het nieuwe plein de wijk verder zal verslechteren zonder een goede integratie van de Europese instellingen. Ze gingen intussen al tweemaal in beroep bij de Raad van State.

Burgemeester Vincent De Wolf steunde het protest van de bewoners, omdat ook hij vreesde voor een verschuiving van de verkeersstromen, die de economie te hard zou treffen. Etterbeek was de enige partij die in 2020 een negatief advies gaf bij de overlegcommissie. Later ging de gemeente ook nog in beroep tegen de bouwvergunning.

Maar zelfs na enkele aanpassingen bleef het protest aanhouden. Toch gingen de werken intussen van start, in november 2023. Dat ging gepaard met een klassieke eerste spadesteek door de betrokken politici, die daarbij trots willen laten zien wat ze hebben verwezenlijkt. Daar waren onder meer staatssecretaris Ans Persoons (Vooruit.brussels) en Brussels minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) bij, maar, toevallig of niet, geen burgemeester De Wolf (MR).

Nieuwe coalitie

Hoewel de burgemeester zelf enkele bezwaren van de bewoners steunt, vragen zij nog veel meer dan de burgemeester. Etterbeek stond in het Schuman-dossier vaak tegenover de Brusselse regering. Maar daar zal de burgemeester zich binnenkort niet meer achter kunnen verschuilen, want het ziet ernaar uit dat het gemeentebestuur de meerderheid in de Brusselse regering zal spiegelen.

De Wolf zelf, die al 30 jaar de burgemeesterssjerp draagt, lijkt nog stevig in het zadel te zitten. Maar vorige week kwam het nieuws dat hij in zee gaat met andere partijen voor een nieuwe coalitie. De coronacrisis bracht De Wolf naar eigen zeggen dichter bij oppositielid en Les Engagés-kopstuk André du Bus, wat nu heeft geresulteerd in een voorakkoord. De socialisten mogen ook blijven, maar de groenen worden eruit getrapt. MR en Les Engagés die naar elkaar toetrekken is tevens een nationale trend.

Een coalitie tussen MR, Les Engagés en PS zou dus beter aansluiten bij de Brusselse regering. Al is de vraag of dat in het voordeel zal spelen van de gemeente in het dossier rond de heraanleg van het Schumanplein, of dat het juist zal leiden tot meer spanningen.

In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen neemt BRUZZ voor elk van de negentien gemeenten een groot dossier onder de loep. Vorige week gingen we al naar Anderlecht, Sint-Gillis, Vorst en Molenbeek. Deze week volgen nog Sint-Lambrechts-Woluwe en Sint-Pieters-Woluwe.