Beeldspraak: alles loopt op slechte wieltjes

Elke week verzint Michäël Bellon een nieuw onderschrift bij een oude persfoto. Deze week: de eerste autoloze zondag, op 18 november 1973.

Straks is het weer koppenlopen, deelfietsen en stepmeppen in de gedemotoriseerde straten, terwijl in de verte nog een symbolisch statement weerklinkt in verband met mobiliteit en milieu. Vroeger waren het slechts enkelingen als deze meisjes die, letterlijk en figuurlijk schoorvoetend, de lol van een autovrije dag wilden inzien. Het ging immers in de eerste plaats om een economische en geopolitieke maatregel ingegeven door de olie­crisis.

En een drastische maatregel ook, want in de winter van ’73 werden er in nauwelijks twee maanden tijd liefst zes landelijke autoloze zondagen ingelast. Als de regering dat vandaag zou doen bij wijze van milieumaatregel, dan was het kot te klein. Omdat zes zondagen de auto verbieden vandaag een grotere praktische impact zou hebben dan vroeger.

Omdat de klimaatcrisis blijkbaar niet dezelfde sense of urgency veroorzaakt bij de bevolking als de oliecrisis van de jaren zeventig. Maar nog het meest omdat de overheid vandaag veel minder legitimiteit, krediet en marge krijgt dan vroeger.

Wie hoopt dat solidariteit, discipline en zelfonthouding vroeger veel vanzelfsprekender waren dan nu, mag verder dromen. Die deugden werden toen subtiel opgedrongen aan een bevolking die politiek nog niet zo geëmancipeerd was.

De autoloze zondagen waren een centralistisch besluit van letterlijk vooroorlogse aard - met precedenten ten tijde van de brandstofschaarste voor en na de Tweede Wereldoorlog, en de Suezcrisis in 1956. En de brave burgers zagen daar geen graten in. Ook al omdat de gesettelde politici in ruil voor hun gegarandeerde herverkiezing al eens makkelijker wat verlichte principes huldigden.

Als die garantie op macht ook niet zo corrumpeerde, dan zou je als milieuactivist haast heimwee krijgen naar de sterke leider. Indien democratie zich niet per se voortdurend wilde verbreden, dan was de klimaatcrisis misschien zelfs al bedwongen.

De overdracht van kennis, verantwoordelijkheidszin en bestuurskunst van de politieke elite naar een representatief staal van burgers kost ons immers kostbare tijd. Was een beleidslijn ooit de resul­tante van de persoonlijke overwegingen van één politicus, dan moet ze in een directe democratie de resultante worden van de persoonlijke overwegingen van alle burgers. En als zelfs Kyra en Anuna al niet op één lijn zitten … Door het perspectief lijken hun wegen zelfs uit elkaar te gaan.

We kunnen alleen hopen dat ze wel degelijk dezelfde richting uit blijven gaan, en dat alles net op tijd op de juiste wieltjes begint te lopen.