Culinair ontdekt: jujube

In de winkel voor Perzen in ballingschap ligt een zakje met roodbruine ballen. Jujube staat erop gedrukt. Ik heb in die winkel ooit wel andere eigenaardigheden gevonden, zoals golpar (Perzische berenklauw), netelwater, kaviaar (op bestelling) … maar nu was het tijd voor een magisch klinkend snoepje: jujube.

“Beware the Jabberwock, my son!
The jaws that bite, the claws that catch!
Beware the Jubjub bird, and shun
The frumious Bandersnatch!”

OK, Lewis Carroll schreef dat in zijn gedicht 'Jabberwocky' als jubjub, maar jujube klinkt daarom niet minder sprookjesachtig. Wie heeft er ooit een jujube geproefd?

Jujube is de vrucht van een boompje uit de Wegedoornfamilie (Rhamnaceae). Die is sinds de oudheid zo verspreid dat men eigenlijk niet meer weet waar de jujubelaar oorspronkelijk groeide: Libanon? Perzië? India? Die antieke verspreiding leidde tot een grote variëteit van verschijningsvormen, maar het gaat altijd om één soort: Ziziphus jujuba. De boom houdt van hete zomers. De vrucht is erg in trek in China (men spreekt ook wel van 'Chinese dadels') en werd ook enthousiast aangeplant in Amerika. Het is een tuinboom, er bestaan nauwelijks plantages van.

Vers smaken jujubes naar zoete appels, lees ik, maar als je ze laat hangen aan de boom, drogen ze uit. En het is in die vorm dat ze hier te koop zijn. Droge jujubes zijn glanzend van schil en vrij stevig. De huid is wasachtig, het vruchtvlees zoet. Ze smaken wat als uit de kluiten gewassen rozijnen, maar dan met een stevigere beet. Verder hebben ze een rokerige, gebrande smaak waarvan ik mij afvraag of die er aan de boom is gekomen of de vruchten inderdaad bij hogere temperatuur zijn gedroogd.

In de Angelsaksische wereld worden bepaalde gumsnoepjes ook jujubes genoemd (wat in de VS als 'Joojoobee' wordt uitgesproken). Waarschijnlijk afgeleid van het fruit, maar het zijn snoepjes uit Arabische gom, gelatine en kunstmatige kleur- en smaakstoffen. Niets te maken met de échte!

En dan is er ook nog de jojoba. Dat is dan weer een struikje (Simmondsia chinensis) dat oorspronkelijk groeit aan de rand van de woestijn in Amerika. Het is helemaal niet verwant met de jujube. De naam werkt verwarrend, maar als je weet dat jojoba een woord is uit de taal van de O'odham, een volkje uit Arizona verwant met de Azteken, dan wordt het duidelijker. Het woord jojoba kwam tot ons via het Spaans, en het wordt dus 'Hohoba' uitgesproken. Hoe jojoba smaakt, weet ik niet. De plant is niet echt eetbaar en de vruchten leveren een vloeibare was op. Wel hongerstillend.