'Wat als dit 20 jaar geleden was gebeurd?'

Wat als het coronavirus 20 jaar geleden was uitgebroken? Hoe zou de job van journalist er dan hebben uitgezien ? BRUZZ-gezicht Robert Esselinckx heeft er meer dan 40 jaar opzitten in de journalistiek. Hij zoekt een antwoord op deze vragen.

Stel je voor. Wat als het coronavirus twintig jaar geleden zou zijn uitgebroken? Wat zou dat voor ons allemaal hebben betekend? En zou de verslaggeving in de media er anders hebben uitgezien ? Het is een boeiende gedachte, maar voor het antwoord moeten we terug in de tijd.

In 2000 beschikten we al over het internet. Het World Wide Web (WWW) stak in de jaren 90 de kop op en in 2000 telden we wereldwijd 70 miljoen pc's. Voor wie het zich kan herinneren: de vrees - toen ook al - dat het internet klokslag middernacht van de eeuwwende zou plat gaan, maakte velen ongerust. Ten onrechte, zo bleek nadien. Maar de toon was gezet. Het internet zou nooit meer uit ons leven gaan.

Vandaag tellen we zo'n 4,5 miljard internetgebruikers, ruim meer dan de helft van de wereldbevolking. Het grote verschil met 2000 zijn de sociale media. De eerste in de rij Friendster.com ontstond pas in 2002. Daarna volgden in sneltempo Myspace, LinkedIn, Facebook, Twitter en vele anderen. Er is geen houden meer aan. Het verschil tussen nu en toen? Mensen kunnen er meteen hun ei in kwijt. Woede, vreugde, solidariteit of regelrechte bagger: alles kan. Nu ja, toch in het vrije westen.

Maar ook in andere delen van de wereld zetten sociale media mensen in beweging. Het begin van de Arabische lente of de rellen in Hong Kong: als het bos droog staat, zijn de sociale media de spreekwoordelijke lucifer. Hebben traditionele media dan afgedaan? Bijlange niet. Kranten, tv en radio worden dezer dagen verslonden. Idem dito alle nieuwssites. Seconde na seconde. Want het C-virus zit overal. Wereldwijd. Net als het internet.

Angst

Het C-virus is geglobaliseerd, net als de angst. Zou dat twintig jaar geleden anders zijn geweest? Moeilijk in te schatten. Het C-virus is ongezien. Maar dat de media op cruciale momenten onmisbaar zijn, spreekt voor zich. Ik herinner mij levendig de moord op JF Kennedy, doorgestraald in zwart-wit via het tv-nieuws van de BRT. Dat was in 1963. Later: de man op de maan, de val van de muur, de golfoorlogen, Rwanda: dat was allemaal voor 2000. Ook toen wilden we allemaal weten wat er gaande was. Via tekst en beeld.

Maar gedragen we ons vandaag anders dan toen? Niet zeker. Wie naar Babylon Berlin kijkt, bekruipt de zekere angst van hoe snel en onderhuids een totalitair regime zich kan vestigen. De hamsterwoede van de jongste dagen, het irrationeel gedrag om "een laatste coronafeestje" op café te vieren: alles komt terug.

Tegelijk maakt technologie veel mogelijk. Via skype en smartphone weten we hoe het op vele plekken is gesteld. De getuigenis van een coronapatiënt vanuit het streng bewaakte Militair Hospitaal in Neder-over-Heembeek zat meteen in het tv-journaal. Iedereen heeft de hallucinante beelden gezien van besmette patiënten op de gang van een Italiaans ziekenhuis. Twintig jaar geleden zou het aanbod wellicht minder groot en minder snel zijn geweest.

Voor ons journalisten zijn al deze nieuwe platforms en tools dan weer een weelde. Velen onder ons werken van thuis uit. Met elkaar verbonden via webinars of skype-meetings. Behalve de fotografen, radio- en tv-journalisten. Zij moeten wel de baan op. Want geen klank of beeld, geen verhaal. In dat opzicht is er tussen nu en toen maar weinig verschil.