Diane von Fürstenberg: 'Ik ben vrij dankzij een eenvoudig jurkje'

Het Mode en Kant Museum opent vandaag een eerste overzichtstentoonstelling rond Diane von Fürstenberg, de ontwerpster van de vijftig jaar oude wikkeljurk. De Belgisch-Amerikaanse spendeert voor de gelegenheid negen dagen in haar geboortestad. “De langste tijd sinds ik veertien was.”

In een hoekje van het Mode en Kant Museum staat, tussen jeugd- en reisfoto’s, een paspop met Diane von Fürstenbergs eigen Liberty dress. Een jurk in de vorm van het Vrijheidsbeeld, waarin ze vier jaar geleden nog op de rode loper van het befaamde Met Gala in New York verscheen. Niet toevallig, want de modeontwerpster lijkt zelf wel dé ambassadrice van de American Dream. Het joodse meisje uit Brussel groeide uit tot een van de meest invloedrijke vrouwen ter wereld. Dat zeggen wij niet, maar wel zakentijdschrift Forbes, Time magazine, de Amerikaanse modevereniging CFDA en de Franse én Belgische kroonorde. Ze verkocht miljoenen jurken, schrijft boeken, maakt podcasts en reikt prijzen uit aan inspirerende vrouwen wereldwijd. En de zeventiger is nog niet van plan om ermee te stoppen.

“Als je mij als klein meisje had gevraagd wat ik wilde worden, dan was het wel zelfredzaam. Ik wilde een vrouw zijn die het heft in handen neemt, haar eigen rekeningen betaalt, een vrouw die vrij is. Dat is mij gelukt dankzij een eenvoudig jurkje,” vertelt Diane von Fürstenberg een dag voor de opening van haar overzichtstentoonstelling in Brussel. De expo Women before fashion in het Mode en Kant Museum toont vijftig jaar evolutie van von Fürstenbergs kenmerkende wikkeljurk uit 1973. Een uniform voor een vrije en werkende vrouw, zoals de ontwerpster hem destijds noemde. Ze kwam op het idee tijdens een textielstage in Italië, trok met een koffer vol jurken naar New York en maakte er in enkele jaren tijd haar handelsmerk van.

“Door mijn jurk voelden heel wat vrouwen zich ook zelfstandig. En nu ik ouder ben, besef ik dat dit vrouwelijk empowerment de paraplu is over alles wat ik doe. Vandaag wil ik mijn stem, mijn kennis, middelen en connecties gebruiken om alle vrouwen de vrouw te laten zijn die ze willen,” vertelt von Fürstenberg. In charge, noemt ze het, aan het stuur. En ze heeft er een eigen halsketting en manifest bij ontworpen.

Het beeld van de onafhankelijke vrouw op ontdekking zie je ook terugkomen in de expo - meteen de eerste overzichtstentoonstelling rond Diane von Fürstenberg in Europa. Al kwam het idee voor de tentoonstelling niet van haar. “Dit is geen reclamestunt van mijn merk,” wil ze duidelijk maken. “Ik ben anderhalf jaar geleden zelf opgebeld door curator Nicolas Lor, die me vertelde over een fijn museum over kant en mode in Brussel. Hij was er net gestart als permanent curator en wilde een expo over mij organiseren. ‘Echt?’ vroeg ik, ‘waarom?’ Ik was oprecht verrast. Hij was amper 28, had wel ervaring opgedaan bij Chanel en Dior, maar waarom zou hij een tentoonstelling willen houden over mij, een oude vrouw?” Lor antwoordde dat hij haar werk relevanter dan ooit vond, vertelt von Fürstenberg. “Dat vond ik interessant. Als ouder persoon zo’n compliment krijgen van jonge mensen, is fijn. Het geeft mij legitimiteit.”

Von Fürstenberg nodigde Lor prompt uit in haar landhuis in Connecticut. Ze doken samen in haar privé-archieven en haar kleerkast. “Bijna alle jurken hier komen van mij. Ik heb er duizenden thuis,” zegt ze. In de tentoonstelling zie je onder meer een van haar eerste wikkeljurken uit 1973, in rood-zwart houtnerfmotief, maar ook modernere versies zoals die met een print van Andy Warhol. Curator Lor legt tegelijkertijd de link met andere ontwerpers die vrouwenmode comfortabel maakten. Er hangt een mantelpakje van Coco Chanel in de vitrines, breiwerk van Sonia Rykiel en een jurk van het nieuwere, Brusselse label Ester Manas. Net voor ons gesprek laat Diane von Fürstenberg nog snel wat mannequins van outfit wisselen. “Ja, ze ziet altijd nieuwe details om aan te passen,” lacht haar medewerkster.

Geschiedenisles

Dat von Fürstenberg in charge door haar leven en werk flaneert, merk je snel. Tijdens ons gesprek regelt ze tussendoor wat nieuwe interviews en ook voor een lopende Disney-documentaire rond haar persoon verzorgt ze deze week meerdere afspraken in Brussel. De regisseur van die documentaire is trouwens Oscarwinnares Sharmeen Obaid-Chinoy. Zij is mee aanwezig in het Mode en Kant Museum om de nieuwe tentoonstelling vast te leggen. En ze zal von Fürstenberg volgen naar haar oude school, het Franstalige Dachsbeck-lyceum in de Strostraat.

“Daar zal ik deze week een geschiedenisles geven,” vertelt von Fürstenberg. “Toen ik jong was, had iedereen in mijn klas steil, blond haar en een pony. En ik zat daar met mijn krullen. Wat ik thuis ook probeerde: zodra ik de tram afstapte aan mijn school, waren ze er weer. Iedereen zei me dat ik een permanent nodig had. Het was wellicht de enige reden waarom ik België en Brussel haatte als kind.” Diane, toen nog met meisjesnaam Halfin, was als dochter van een Griekse moeder en Moldavische vader het enige joodse meisje in de klas. “Vandaag heeft meer dan de helft van de leerlingen op mijn oude school Maghrebijnse roots. Ik wil die kinderen zeggen dat mijn ouders ook vluchtelingen waren. Mijn moeder heeft de concentratiekampen overleefd, ik heb op hun school kunnen studeren en kijk, dit is wat ik geworden ben. Ik wil hen hoop en vertrouwen geven.”

Haar migratieverhaal, maar ook het oorlogsverleden van haar ouders, draagt von Fürstenberg diep met zich mee. “Ik zal deze week de Dossin Kazerne in Mechelen opnieuw bezoeken, waar mijn moeder gevangen zat voor ze naar Auschwitz vertrok. En ik ga nog naar het Red Star Line-museum in Antwerpen, waarvan ik meter ben.” Met de Red Star Line vertrokken ongeveer twee miljoen mensen rond het eind van de negentiende eeuw vanuit Antwerpen naar de Verenigde Staten: het beloofde land. Voor von Fürstenberg is die Amerikaanse droom in elk geval uitgekomen. Had ze ooit zo’n succes kunnen hebben in Brussel? “Wie weet dat? Je vindt je eigen leven uit, toch?” zegt ze met de armen in de lucht.

Nieuwe thuis

Als het over haar kledingmerk gaat, mag haar kleindochter Talita die toekomst nu mee uitzetten. Diane von Fürstenberg houdt zich zelf vooral bezig met filantropie, podcasts en boeken. Een nieuwe koers na enkele moeilijke economische jaren, met als toppunt de covidcrisis van 2020. Toen moest DvF op één na alle winkels in de Verenigde Staten sluiten en driekwart van haar personeel ontslaan. Ook de winkel in Brussel doet momenteel geen gouden zaken, meldt haar medewerkster. “Weet je, toen covid startte, liep het al moeilijk,” zegt von Fürstenberg. “De wereld verandert en je zit met meer onlineverkoop. Toch blijft mijn vijftig jaar oude jurk verkopen. En in eender welke vintagewinkel ter wereld blijven mijn jurken zeer gewild. Sommige gaan al drie generaties mee. Dat is mijn manier om duurzaam te zijn.”

Het moet natuurlijk opbrengen. “Ik wil de covidcrisis geen kans noemen, maar ik heb haar wel gegrepen om het merk te laten krimpen en terug te brengen naar ons originele DNA,” zegt de ontwerpster daarover. Wat is dat dan? “Projecten als deze tentoonstelling, mijn boeken, de documentaire die eraan komt… Dat zal allemaal bijdragen aan ons merk,” zegt ze. Het zijn projecten die de nadruk op zelfredzaamheid en sterke vrouwen leggen. “Want mijn rol in de modewereld is altijd geweest om vrouwen zelfvertrouwen te geven via hun lichaamstaal.”

Zo staan er in de expo verschillende spiegels, waar je als bezoeker met jezelf wordt geconfronteerd. Haar eigen spiegel krijgt Diane von Fürstenberg deze week voorgeschoteld in het Brussel van haar jeugd. “Ik ben hier nu negen dagen aan een stuk. Dat is wellicht de langste tijd ooit sinds ik veertien was,” vertelt ze, want als tiener vertrok ze naar een kostschool in Engeland. In eerdere interviews vertelde ze dat ze Brussel soms meed en een haat-liefdeverhouding met de stad heeft.

“Maar deze keer is het anders. Nu heb ik plots een nieuwe thuis,” zegt ze breed lachend. “Ik overnacht letterlijk op de hoek van de straat van dit museum, ik heb een nieuwe familie bij me (ze wijst naar het filmteam van haar documentaire, red.) en mijn oude school aan de Zavel is vlakbij. Ik hield altijd van Kuifje - hij heeft me leren reizen - en van chocolade. Ik liep samen met mijn moeder rond in deze buurt. Zij nam me mee naar antiekwinkels. Toen vond ik dat zo saai, maar het is wel míjn Brussel. Dat net dat Brussel me nu eert, is een big deal. Het wordt een wonderlijke week.”