Hubert van Herreweghen (1920-2016) in verzamelde gedichten

Drie jaar en drie maanden na zijn dood verschijnt ‘Verzamelde gedichten’ van de Brusselse Pajot Hubert van Herreweghen (1920-2016). Twee eeuwen aan dromerijen verbonden in tijdloosheid.

Een kathedraal van een bibliotheek met meer dan twintig dichtbundels schreef Hubert van Herreweghen bij elkaar. Naast andere lectuurspijs over geuzebier bijvoorbeeld. Gedichten die verrassen door hun wisselende stemming, als een onvoorspelbare ‘gril’, niet toevallig ook de naam van de straat in Sint-Jans-Molenbeek, waar hij met zijn groot gezin woonde: de Grilstraat.

Zijn honderdste geboortejaar is de aanleiding om hem te vieren met een publicatie en literaire hommages, in Vlaanderen. Want wie kent hem (nog) in Brussel? “Zodra ze in Laken zijn, vervagen ze (de Vlamingen, red.), ze verliezen hun kleur, hun taal, alles,” zo typeerde Van Herreweghen de ingeweken Nederlandstaligen, in een interview met toen nog Brussel Deze Week in 2008.

De uit Pamel afkomstige, maar naar Molenbeek om beroepsredenen uitgeweken Van Herreweghen - die eigenlijk dacht dat hij een grond in Dilbeek had gekocht - werd om zijn taalvaardigheid zeer gerespecteerd. En dat wist hij ook in de naoorlogse tijd van Vlaamse volksverheffi ng te verzilveren.

Als journalist voor het dagblad De Standaard, in de tijd dat die krant nog ‘Alles Voor Vlaanderen, Vlaanderen Voor Kristus’, naast haar naam droeg. Later als radiocommentator.

En vooral als hoofd van de Dienst Drama van de toenmalige BRT (nu VRT) in het Flageygebouw. In de pionierstijd van de Vlaamse tv-series - zoals ‘Wij, Heren van Zichem’, waarvan hij producer was - maakte hij ook naam als dichter van de ‘Bezettingsgeneratie’.

Hij schreef rode schriftjes vol met gedichten, die werden gebundeld. Bundels met namen als Het is een geur die ge moet vinden, Webben en wargaren, Korte metten, Zie ik mezelf, De bulleman en de vogels of Een Brussels tuintje.

Tussen 1962 en 2006 kreeg hij dan ook de meest verdienstelijke poëzieprijzen, waaronder de Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies (2006).

Gouden vondsten

Zijn oude bureaukamer, ontoegankelijk geworden omdat ze nokvol boeken en documenten stond, werd na zijn overlijden in november 2016 door twee dochters wekelijks uitgevlooid, op zoek naar onbekend materiaal, notities allerhande en gouden vondsten.

En die grot van Ali Baba opende zich, samen met de interesse van Uitgeverij P om met samenstellers Patrick Latteur en Dirk de Geest een turf van Verzamelde gedichten uit te brengen, 976 pagina’s dik. Daarmee wordt de hele erfenis aan onvoorspelbare beeldoproepen van de dichter gebundeld, genoeg om de innemende betrokkenheid van zijn gevoelens over de noeste arbeid, het afscheid nemen, de behekstheid van de dood (van vriend tot kind), de natuur, de liefde, het Pajottenlandkarakter en zelfs Brussel te (her)ontdekken. Een korzelig fijne taalvirtuoos zonder gelijke.

Met de hoofdstad waarin hij Vlaming bleef en geen Brusselaar, had Van Herreweghen een verhouding met een expliciete ondertoon: de aangename stad an sich betoverde hem, maar de bewoners kregen stempels. Getuige deze versregels: ‘Achter gevel en gordijn / Vlamingen monddood genoeg / die Brussel zo Brussels maken.’ of ‘Drie tienermeisjes langs de kathedraal / reien als nimfen lentezot een dans. / Zij kwamen uit het park. De bronzen kardinaal / begrijpt ze niet: zij lachen Nederlands.

Van Herreweghen heeft het nooit gehad met Franstalig Brussel, met Walen daarentegen wel. In dat opzicht blijft het oeuvre van de Brusselse Pajot leerrijk en verrijkend tegelijk, en een inspiratiebron voor cultuuralertheid op de cadans van het gedicht. Gedichten die als liefde de eenzaamheid troosten.