Schiet jij ook op de legendarische schaduw die Lucky Luke altijd zal vergezellen?

Bij Galerie Huberty & Breyne herdenken ze het honderste geboortejaar van de Brusselse stripauteur Morris, bedenker van de iconische cowboy Lucky Luke. Maar hoe aaibaar die revolverheld ook mag zijn, kunnen de raciale stereotypen uit Morris' strips vandaag nog door de beugel?

Akkoord, de meeste striphelden zijn sympathiek. Maar Lucky Luke is toch écht een relaxte gozer. Wat rondsjokken op Jolly Jumper, wat slapen op de prairie, en dan plots, tot verbijstering van hond Rataplan, de boosdoeners op hun donder geven – die Daltons toch!

De aaibare revolverheld gebruikt zelfrelativering en humor als munitie, en schiet zoals geweten sneller dan … wat was het ook alweer? Sneller dan … enfin, volgens de wetten van de fysica kon het in ieder geval niet.

Luke was zelfs braver dan zijn schepper Maurice De Bevere (1923-2001) wilde. Morris werd bij leven al aangespoord om vooral de Amerikaanse lezersmarkt niet te bruuskeren door Luke te veel whisky, vrouwen of sigaretten voor de kiezen te geven.

Maar waarom moest Morris het eigenlijk in Amerika gaan zoeken? Dat had natuurlijk alles te maken met de context van de bevrijding en de culturele hegemonie van de Verenigde Staten na de Tweede Wereldoorlog, met Morris’ interesse in Hollywood, én met een Amerikaanse hospita die met haar gele tanden en O-benen model zou hebben gestaan voor … Jolly Jumper. Bovendien verkent avontuurlijke fictie nu eenmaal onbekend terrein.

Morris was dus zelf geen cowboy, maar wel ridder in de Orde van … Leopold II. Wat een ongelukkig toeval! Want zo min als zijn collega’s Kuifje en Old Shatterhand, kon Lucky Luke ontsnappen aan het oordeel van de strenge sheriff die Tijd heet. Lucky Luke was geen wrede propagandist van kolonisatie of racisme, maar stoorde er zich ook niet aan. Als Morris al zwarte personages tekende, bevestigden die (raciale) stereotypen, en waren ze niet zo sympathiek als het paard of de hond van de witte redder.

Het is natuurlijk een bummer dat mensen over die sympathieke strips, die ons de meest intense nostalgische gevoelens hebben bezorgd, komen vertellen dat ze een fout wereldbeeld in stand helpen houden. Dat het leed en de onderdrukking van uitgeroeide, beroofde of slaafgemaakte volkeren enorm was, en dat hun gedecimeerde nageslacht daar nog in alle aspecten van hun leven de impact van ervaart.

Moeten wij alle (strip)boeken met zwarte bladzijden dan maar beter definitief dichtklappen? Het goede nieuws is dat je daar deels zelf over beslist. Het slechte dat the powers that be meebeslissen. Lezers kunnen beslissen om bepaalde boeken niet te lezen. Activisten kunnen boeken verbranden. Uitgevers kunnen hun fictieve helden mummificeren, laten evolueren of uit productie halen. Schrijvers kunnen suggesties van sensitivityreaders op hun merites beoordelen, of hun de middelvinger tonen.

Erfgenamen van schrijvers kunnen beslissen geen letter aan de oorspronkelijke versie te veranderen, wijzigingen in de geest van de tijd en/of de auteur toe te laten, of de auteur postuum te censureren. Commerciële partijen kunnen doen wat hun het meeste oplevert. Scholen kunnen boeken uit hun curriculum weren. Mensen die voorts nooit lezen en kunst verachten, kunnen plots opstaan en vechten tegen censuur. Overheden kunnen druk en wetgevende macht uitoefenen op alle genoemde partijen en praktijken.

Nog tot 27 januari loopt de tentoonstelling Morris. 100 jaar, 100 werken bij galerie Huberty & Breyne. Jij bepaalt zelf of je schiet op de legendarische schaduw die de stripfiguur altijd zal vergezellen.

Morris. 100 jaar, 100 werken
> 27/1, Huberty & Breyne, www.hubertybreyne.com