Porcelain id: ‘Ik ben heel veel mensen heel veel verschuldigd’

Mooi, maar broos en breekbaar: de Antwerpse singer-songwriter Hubert Tuyishime kon hun artiestennaam niet beter kiezen. Als Porcelain id belegt die de Boterhammen van de AB met plakjes rauwe emotie.

Hubert Tuyishime, die de voornaamwoorden die en hen/hun verkiest, is niet vies van krachtige beelden, zoals die toonde in de clip van hun recente single 'Rhythm machine', een duet met de Brusselse zangeres Martha Da'ro. In ruwe nachtelijke opnames zie je hen in een wit kleed over het plaveisel van de Antwerpse Keyserlei kruipen. “Op een bepaald moment kwamen er een paar agenten rond mij staan, wat je ook ziet in de clip,” vertelt de songschrijver in de schaduw van het station Antwerpen-Berchem. “Toen ik vertelde wat ik aan het doen was, vonden ze dat tot mijn eigen verbazing prima. Ik kreeg ook veel bezorgde reacties van omstanders. Dat heeft me bemoedigd. Het had net zo goed de andere kant op kunnen gaan.” Hun ervaring staat in schril contrast met wat Tuyishime uitdrukt met hun video. “Ik wilde lichamelijk tonen wat voor een struggle het is om een beginnende artiest te zijn, zowel financieel als emotioneel.” Tuyishime werkte een tijdlang bij Zeeman, nu voorziet hun partner in hun levensonderhoud. “'Doe ik genoeg?' is een vraag die ik me heel vaak stel.”

Een nieuw volkslied

Tuyishime woont sinds een paar jaar in Antwerpen, nadat die illustratie studeerde aan Sint-Lucas, maar groeide op in Heist-op-den-Berg. Die werd geboren in Kigali, Rwanda, en kwam in 2007 als negenjarige in België terecht. “Ik had een probleem met mijn nieren, en onze dokter in Rwanda kende hier een specialist. Mijn ouders hebben toen beslist om alles achter te laten en naar hier te verhuizen. Drie jaar later had ik een nieuwe nier. Ik ben heel veel mensen heel veel verschuldigd.”

Die spendeerde heel veel tijd in het UZ Leuven, en dat is ook de plek waar hun liefde voor muziek ontlook. “Op de kinderafdeling kon je muziektherapie volgen, ik had er toegang tot alle instrumenten die ik maar kon dromen. Ik heb er zelfs mijn eerste demo opgenomen.” Tuyishime speelde aanvankelijk in een band, maar sinds een paar jaar doet die het solo. “Ik droom ervan om ooit eens heel extravagant à la Bowie te gaan, maar daar heb ik voorlopig het budget niet voor. Dus doe ik het nu alleen. Dat vond ik in het begin confronterend en eenzaam, maar ik heb er wel veel zelfvertrouwen door gekregen. Ik vind de directe band die je solo hebt met je publiek heel fijn, maar ondertussen heb ik het gevoel dat ik iets mis.”

Tuyishime kan nochtans een hele ruimte vullen met hun stem. “Ik zing altijd heel luid, ja. (Lacht) Soms is dat overcompensatie, om mijn angst te overwinnen. Door luider te zingen, maak ik mezelf groter, zoals een vogel indruk wil maken op zijn vijand door zijn pluimen uit te steken. Ik zing met heel veel emotie, af en toe moet ik die nog leren scheiden van de performance.”

Op hun ep Reprise klonk Tuyishime als een ruwe diamant. Hun album, dat begin 2024 moet verschijnen, wordt minder lofi. “Ik vergelijk mijn pad graag met dat van Bon Iver, hoe die van rauwe folk naar elektronica evolueerde. Op mijn plaat zal ik voor het eerst ook wat elektronische toetsen toevoegen. Het wordt iets heel ambitieus.” Hun debuut wordt een volledig Engelstalige plaat, terwijl Tuyishime nu ook soms in het Nederlands zingt. “Dat is geen bewuste keuze, ik ga gewoon voor de beste nummers.” Schrijven is voor hen “stuntelen met taal,” zoals die het zelf omschrijft op zijn Vi.be-pagina. “Ik maak het mezelf soms moeilijk, door te beginnen vanuit een gedicht, of door een tekst te vertalen. Voor mij is dat stuntelen iets positiefs. Ik beleef er veel plezier aan.” Tuyishime sprak als kind Kinyarwanda en Frans, maar dat laatste is die helemaal verleerd. “Kinyarwanda kan ik nog wel, maar ik klink als een toerist.”

Dat laveren tussen talen krijgt een diepere betekenis bij het Engelstalige 'Montana' en het Nederlandstalige 'Vlaanderen', dat die zelf “een nieuw volkslied” noemt. “Montana is geen plaatsaanduiding,” vertelt Tuyishime. “Het is de naam van een gokmachine in De Zuuten Inval, een café in Herentals waar ik veel schoolmiddagen heb gespendeerd. Zo'n ding waar je muntjes in stopt. Weinig gewonnen, veel geleerd.” (Lacht)

De Vlaamse cultuur was voor Tuyishime ook geen American dream. “Vooral de donkerte en de koude vond ik aanvankelijk moeilijk. Dat gevoel is nooit weggegaan.” “Je hield van Vlaanderen, maar Vlaanderen hield niet van jou,” zingt die in 'Vlaanderen'. “Met dat nummer wilde ik mijn kwaadheid articuleren naar een maatschappij waar ik tegelijk ook deel van was. Een plek waar je je niet thuis voelt, maar waar je wel een leven hebt opgebouwd.” De vonk voor het nummer was de nachtelijke geboorte van hun zoon. “Ik heb mijn hele leven al een 'Vlaanderen' willen schrijven, en plots kreeg ik toegang tot al die emoties. Zijn geboorte was een soort oerknal, ik vond eindelijk de juiste woorden.”

Durf te twijfelen

Hoe gaat hun zoon hier opgroeien? “Ik zal hem het verdriet dat ik heb gevoeld niet kunnen besparen. Elke ouder van kleur weet dat hij op een dag met zijn kind verschrikkelijke gesprekken zal moeten hebben die niet elke ouder moet voeren. De toekomst ziet er niet denderend uit. Op de dag van de uitspraak in de zaak-Sanda Dia moest ik optreden voor een prominent wit publiek. Normaal heb ik er geen probleem mee om een show alleen te dragen, maar toen wel. Ik vond het bijna belachelijk dat ik daar stond.”

Tuyishime is zwart en queer in een Vlaanderen dat daar niet per se zijn deuren voor openzwaait. Je zou je voor minder achter een breekbare alias verschuilen. “De naam Porcelain id voelt als een te groot pak waar ik me steeds beter in voel. In je leven trappel je maar door, maar nu heb ik het gevoel dat ik eindelijk wat tijd maak om te onderzoeken hoe ik me voel, wat het betekent om migrant te zijn, nierpatiënt, queer. Identiteit betekent voor mij ruimte.” Muziek biedt ruimte, maar niet genoeg. “Sinds kort ga ik opnieuw naar een psycholoog. Zelfexpressie is heel belangrijk voor mij, maar het is geen therapie.” Het zinnetje “Maar ook ik schiet tekort” in de song 'Vlaanderen' is veelbetekenend. “Dat verwijst naar mijn onkunde om om te gaan met mijn gevoelens. Het zegt iets over mij, maar ik wil ook iets in het publiek teweegbrengen: durf te twijfelen. Ik heb het altijd verbazend gevonden dat mensen zo zeker zijn van zichzelf. Hoe kan je zo koppig zijn? Hoe overtuigd kan je zijn van je ideologie? Ik verander ook nog steeds elke dag. Als je een maatschappij wilt waar mensen zich thuis voelen, moet je voortdurend uitgedaagd worden om uit je harnas te breken.”

Porcelain id opent samen met Spinvis Boterhammen in het Park op maandag 28/8, meer info: www.abconcerts.be