Charo Crego schrijft brieven over kunst aan studerende dochter

Clara is inmiddels al een tijdje het huis uit. Ze ging biologie studeren in Leuven en woont tegenwoordig in München. Ze hoopt er te kunnen doctoreren in de evolutiebiologie.
Toen Clara net in Leuven zat, vond Crego dat het tijd was om haar meer te vertellen over haar fascinatie voor kunst. In de loop van twee jaar schreef ze 22 brieven, vanuit Brussel, maar ook vanuit Madrid en Amsterdam, waar ze regelmatig verblijft.

De brieven gaan over beeldende kunst en architectuur. De meest uiteenlopende onderwerpen komen aan bod: de jugendstil, de schilderijen van Francis Bacon, de kleur blauw in de kunst.

Altijd zijn de kunstbeschouwingen gelinkt aan een persoonlijk verhaal. Zo komen we te weten dat Clara al van jongs af erg onder de indruk was van De Hond van Francisco Goya, een schilderij waarop een zwarte hondenkop opduikt tussen twee bruinige kleurvlakken.

Het was voor Crego aanleiding voor een brief over de ‘zwarte schilderijen’ van de Spaanse grootmeester.De twee wondermooie foto’s van indianen die ze samen met Clara tussen het vuilnis vond in New York vormden dan weer de aanzet voor een reflectie over de portretkunst van Vermeer. Waarmee Crego meteen ook haar punt maakt dat kunst zich niet beperkt tot wat er in de kunstboeken of musea te vinden is. “Kunst is overal, ook op straat.”

Wat deed je besluiten om brieven over kunst te schrijven aan je dochter?
Charo Crego: Eigenlijk heeft het te maken met een anekdote van toen Clara dertien was. We brachten een bezoek aan het Prado in Madrid en liepen langs enkele portretten van Francis Bacon. Clara vond ze verschrikkelijk en kon maar niet begrijpen wat ons daarin raakte. Hoe kunnen jullie naar zoiets blijven kijken, vroeg ze ongeduldig. Ik wilde toen geen uitleg geven. Clara was te jong, dacht ik.
Toen ze achttien was geworden, vond ik de tijd gekomen om te vertellen waarom Bacon mij zo fascineert en wat kunst teweeg kan brengen.
Ik koos voor de briefvorm, of de moderne variant, de mail, omdat Clara uit huis was, maar ook omdat het een interessant formaat is. Een brief is meestal beperkt tot enkele bladzijden, niet te vergelijken dus met een dik boek. Ik werkte toen nog fulltime. In een of twee weekends kon ik zo’n brief afmaken.

Was de opvoeding van Clara niet voltooid zonder deze vertellingen over kunst?
Crego: Dat niet zozeer. Ik zocht vooral naar een manier om met haar in contact te blijven die verder ging dan de gebruikelijke tips: zorg ervoor dat je goed eet, dat je je warm genoeg kleedt. Spaanse moeders overdrijven daarin nogal, ze zijn erg beschermend. Maar ik wilde dat niet, ik wilde een contact op een ander niveau. Waarom haar niet schrijven over kunst, dacht ik. Dat is iets wat mij erg interesseert en haar hopelijk ook.

Wat boeit je zo in kunst?
Crego: Ik ben filosofe van opleiding, gespecialiseerd in kunstfilosofie, esthetica. Door die studie raak je gewend aan het rationele discours. Maar ik ontdekte dat kunst hetzelfde kan zeggen, maar dan met andere instrumenten, klanken bijvoorbeeld, of verf. De combinatie van de materie en de ideeën van de kunstenaar fascineren mij.

De thema’s waarover je schrijft zijn heel gevarieerd. Waar haalde je de inspiratie?
Crego: De onderwerpen dienden zich op een heel spontane manier aan, een boek dat in de bus viel, een wandeling door de stad, een film of tentoonstelling die ik had gezien, een vriend die vertelde over het visservies van zijn joodse familie. De moeilijkheid was meer om de juiste toon te vinden. Ik was immers vooral gewend om academisch te schrijven. Ik ben een paar keer helemaal opnieuw moeten beginnen. Dan leek het te veel op een les, geen verhaal dat je vertelt aan je dochter.

Clara, vond jij het niet vreemd dat je plots lange brieven over kunst van je moeder in je mailbox kreeg?
Clara Groot-Crego: Niet echt. Toen ik net in Leuven zat, vertelde mijn moeder dat ze op zoek was naar een project waarbij ze haar schrijfvaardigheden verder kon ontwikkelen. Ze stelde voor om brieven over kunst te gaan schrijven en ik dacht: interessant! Ik begreep ook wel dat er na mijn vertrek een soort gat in huis was. Ik kon merken dat mijn ouders me misten en moesten wennen aan het idee dat zij niet meer de hoofdrol speelden in mijn dagelijkse leven.

Hoe en wanneer las je de brieven?
Groot-Crego: Dat hing ervan af. In die tijd had ik het natuurlijk heel druk met studeren en het studentenleven. Meestal liet ik er wel een aantal dagen overheen gaan voor ik de mail opende. Vervolgens ging ik er in mijn negen vierkante meter grote kamer voor zitten. Soms las ik de brief één keer, soms meerdere keren, afhankelijk van de inhoud en ook van hoe gemotiveerd ik was. Ik vond het toen allemaal wel interessant, maar als ik heel eerlijk ben, denk ik dat ik er nu, nu ik wat rustiger ben, meer tijd voor zou nemen en er langer over zou nadenken.

Had je de behoefte om antwoord te geven?
Groot-Crego: Neen, ik schreef niet terug. Daarvoor was ik te druk bezig met andere zaken. Ik weet ook veel minder over kunst dan mijn moeder en had niet het gevoel dat ik een gelijkwaardige bijdrage kon leveren. Maar als we elkaar zagen, sprak ik er wel over.

Welk effect hadden de brieven op jou? Vind je de portretten van Bacon minder onrustwekkend? En ‘De Hond’ van Goya?
Groot-Crego: De brieven gaven een verklaring. Als kind vond ik die portretten van Bacon inderdaad angstaanjagend, net zoals De Hond van Goya. Ik begreep niet waar die hond naartoe ging. Ik dacht dat hij wegzakte in drijfzand, dat hij doodging. Maar doordat ik nu de context ken, ben ik verzoend geraakt met mijn negatieve gevoelens van toen.

Andere brieven hadden dan weer een heel fijn effect omdat ze veel persoonlijke elementen bevatten uit mijn of mama’s leven. Het was interessant om te vernemen hoe mijn moeder naar bepaalde momenten van mijn leven kijkt. Ik heb haar door de brieven anders leren kennen.

Ben je ook op een andere manier naar kunst gaan kijken?
Groot-Crego: Ik besef nu dat kunst niet enkel in musea te vinden is, maar overal om ons heen. En dat kunst altijd vervlochten is met mensenlevens.

Jij bent biologe, schrijf jij met evenveel enthousiasme over jouw vakgebied?
Groot-Crego: Eigenlijk wel, ik ben onlangs begonnen met een blog over de evolutiebiologie. De nieuwsgierigheid om de wereld te willen begrijpen en de kennis daarover te willen verspreiden, heb ik van mijn beide ouders geërfd.

Ik geef toe, het heeft bij mij even geduurd. Ik moest opgroeien om te beseffen dat je niet alleen in fantasyverhalen, zoals Narnia of Harry Potter, magie kan vinden, maar dat er ook in de echte wereld ongelooflijke en verwonderlijke zaken te vinden zijn. Tegenwoordig geniet ik er enorm van non-fictie te lezen en te schrijven.

De brief over jugendstil gaat ook over de geschiedenis van jullie huis. Jullie leiden beiden een internationaal bestaan. Is dit huis in Etterbeek een echte thuis geworden?
Crego: Wij wonen tegenwoordig afwisselend in Brussel en Madrid en ik voel me op beide plekken thuis. Natuurlijk, als ik in Brussel ben, verlang ik weleens naar de blauwe Madrileense luchten en als ik in Madrid ben, mis ik Brussel soms. Dat is de tragedie van mensen die twee landen hebben.

En wat betekent Brussel voor jou, Clara, nu je in München woont?
Groot-Crego: Ik associeer deze stad met een andere tijd uit mijn leven, mijn kindertijd en tienerjaren. Omdat ik al even weg ben, heb ik hier niet zoveel contacten meer. Ik zie mijn toekomst in München, zeker de komende jaren. Die stad heb ik ook helemaal zelf leren kennen, niet via mijn ouders.

Als ik naar Brussel terugkom, voel ik me vooral verbonden met enkele materiële zaken, ons huis bijvoorbeeld. Ik voel me heel goed thuis in dit huis. En door in het buitenland te wonen, ben ik ook de architectuur, met al die kleine details, steeds meer gaan waarderen.