De vrouw van Bruegel krijgt een stem

Kunsthistorica en schrijfster Leen Huet, auteur van de turf Pieter Bruegel - de biografie, is in de ban van het personage en de entourage van Pieter Bruegel. Vertrekkend van archiefmateriaal beeldt ze zich in hoe historische vrouwen (of moeders) van schilders zich wel gevoeld hebben.

In het kortverhaal ‘De man van haar leven’ laat ze de stem van Mayken (Maria) Coecke, de vrouw van Pieter Bruegel de Oude horen. Als Bruegel in 1569 sterft, is Mayken 24 jaar en heeft ze drie kleine kinderen: Pieter, Maria en Jan. Haar moeder Mayken Coecke van Aelst-Verhulst is een van de belangrijkste vrouwelijke schilders van de Lage Landen en bekend in Brussel. Hoe gaan de weduwen het verder beredderen?

Huet beeldt het zich allemaal goed in voor haar novelle: “Een onderzoekster vindt een imaginaire brief van Mayken Coecke in het stadsarchief, fout bewaard tussen ander materiaal. Het doet dagdromen bij wat de vrouw meemaakt, als ze haar vriendin aanschrijft.” Die vriendin is niemand minder dan een andere intellectuele vrouw, Anna (Tanneken), de zus van Abraham Ortelius, een antiquair en uitgever van kaarten. Anna kleurt kaarten voor haar broer. Ze zijn allebei alleenstaand en wonen samen.

Abraham is goed bevriend met Pieter Bruegel. Daarom lijkt de correspondentie tussen de vrouwen plausibel. Huet: “Mayken schrijft als pas geworden weduwe over haar beslommeringen, die wellicht reëel waren. Hoe moet ik het verder redden met de kroost? Er staan nog rijen opdrachten, onafgewerkte en andere werken van Pieter in huis, te wachten op kopers. ‘ Uw broer kent vast wel kooplieden.(...) Moeder is bij mij, maar ze regelt de lopende zaken en we spreken niet veel tegen malkander. (...)

Hij (Bruegel) was heel melancholiek na de onthalzing van de graven op de Grote Markt en zijn eigen dood zo dichtbij.’ In de tijd van Bruegel werden familie en vrienden zeer goed verzorgd uit overlevingsnood, er was toen geen ander sociaal vangnet,” stelt Huet. Een en ander leidt tot zeer aannemelijke belevenissen uit de handel en wandel van de familie Bruegel, in de Bogaardenstraat en bij moeder Coecke in de Hoogstraat. Daar voegt ze nog spielereien bij, door over het werk De zeven hoofdzonden door te bomen naar de betekenis. Het boekje eindigt met de eerste biografie van Bruegel uit 1604 van Karel Van Mander, uit diens Schilder-Boeck , al even onthullend: ‘ Eyndlinghe, also de Weduwe van Pieter Koeck ten lesten woonde te Brussel, werdt hy te vryen haer dochter, die (...) hy dikwils op den arem had gedraghen, en is met haer ghetrouwt .’ De snoodaard.