Kuifje in Brussel

Hoewel Hergé van Kuifje een figuur maakte waarmee men zich overal ter wereld mee moest kunnen identificeren, kost het niet veel moeite om te bewijzen dat Kuifje een Brusselaar is. In het werk zijn voldoende aanwijzingen te vinden die de herkomst van de stripheld en zijn schepper verraden.

De langverwachte verfilming van Steven Spielberg begint in een decor dat net als dat van de eerste bladzijden van Het geheim van de Eenhoorn sterk doet denken aan de rommelmarkt op het Vossenplein. Kuifje koopt er de maquette van de boot De Eenhoorn.

Adelin Guyot, een medewerker van Moulinsart die goed op de hoogte is van de feiten achter het universum van Kuifje, ondersteunt de theorie dat het 'adres' van Kuifje te situeren zou zijn in de Nieuwlandstraat.

Guyot: "Het adres van Kuifje is bekend. Het wordt voor het eerst vermeld op pagina zes van het album Het gebroken oor en is nu ook het officiële adres van het Hergé-museum in Louvain-la-Neuve: 26 rue du Labrador. Er bestaat met die naam alleen een klein straatje in Laken dat niets met het werk van Hergé te maken heeft. De Labradorstraat is dus een fictieve straat. Maar uit bladzijde 4 van Het geheim van de Eenhoorn kunnen we wel afleiden dat ze zich vlak bij het Vossenplein moet bevinden: vlak na de aankoop van de maquette - "enkele minuten later" - komt Kuifje ermee thuis."

"Journalist Frédéric Soumois heeft in zijn Dossier Tintin (1987) het verband met de Nieuwlandstraat gesuggereerd. Die ligt inderdaad vlak bij het Vossenplein, en de huidige Canadese provincie waarvan Terre-Neuve (Newfoundland) deel uitmaakt, behelst ook een gebied dat Labrador heet. De provincie Terre-Neuve-et-Labrador was eeuwenlang de bestemming van ontdekkingsreizigers en kolonisatoren."

Bovendien heeft Labrador twee eenhoorns in zijn wapenschild staan... In het Belgisch Centrum voor het Beeldverhaal, dat een sectie van haar permanente tentoonstelling aan Kuifje en Hergé wijdt, is een grote foto te zien van Hergé op de kasseien van het Vossenplein.

Eih blavek
Ook elders zijn herkenbare Brusselse decors te vinden. De scepter van Ottokar is niet alleen bekend van het 'Brusselse' devies van le roi Ottokar et son ancêtre, le baron Almaszout 'Eih bennek, eih blavek' (« J'y suis, j'y reste »). Ook het Warandepark is er duidelijk in herkenbaar, terwijl het koninklijk paleis van Muskar XII, de koning van Syldavie, verdacht veel op dat van de Saksen-Coburghs lijkt. In De zeven kristallen bollen zijn sporen terug te vinden van Le Théâtre Royal de la Monnaie in het Music-Hall Palace dat Kuifje met Haddock bezoekt.

Dat er niet nog méér Brussel zit in Kuifje heeft te maken met het feit dat de held vrijwel nooit gezellig in zijn thuisstad bleef, en dat Hergé van Kuifje een universele, of toch zeker Europese figuur wilde maken.

Guyot: "Daarom heeft Hergé de particuliere verwijzingen vaak uitgegomd in latere herwerkingen. En in de vroege albums was hij ook al spaarzaam. Chicago wordt in Kuifje in Amerika op een vrij schematische manier geëvoceerd."

Maar uiteraard had Hergé ook aandacht voor details: in Het geheim van de Eenhoorn tekent hij bijvoorbeeld ook de oude agrafes de bordure die je vandaag misschien nog kan aantreffen in de Marollen als je heel goed zoekt."

Ondertussen smukt Kuifje op zijn beurt Brussel op met fresco's: met een prent uit de zwart-witversie van Kuifje in Amerika in het station Brussel-Zuid, met een tekening uit 1932 van Hergé uit Le Soir in het station Bruxelles-Luxemburg, met bijna 140 personages uit Hergé's werk in metroterminus Stockel van lijn 1 en met het plaatje van Kuifje, Bobbie en katitein Haddock op de brandtrap van Hotel Zsnôrr in De zaak Zonnebloem, in de Stoofstraat.

Hergé en Brussel
Georges Remi alias Hergé werd op 22 mei 1907 geboren in de Cranzstraat 25 in Etterbeek, een adres dat ondertussen Philippe Baucqstraat 33 is gaan heten. Daar hangt sinds 1986 een gedenkplaat.

Guyot: "Hergé heeft er echter nog geen maand gewoond, want begin juni verhuisden de Remi's al naar het huis van de ouders van zijn moeder Elisabeth Dufour in de Theuxstraat."

Hergé woonde op verschillende adressen in Brussel, maar het is op nummer 17 van de Delleurlaan in Watermaal-Bosvoorde dat Hergé leefde van 1939 tot 1953 en waar veel werk ontstond.

Op nummer 6 van dezelfde laan is nog het huis te vinden waar Hergé de villa van professor Bergamotte op baseerde, te zien op pagina 28 van De zeven kristallen bollen.

De Delleurlaan is ook niet zo ver van het Planetarium, dat figureert in De geheimzinnige ster. Nog in Ukkel, in het cultureel centrum, staat een standbeeld van Kuifje en Bobbie, gerealiseerd door Nat Neujean. Het stond aanvankelijk in het Wolvendaelpark, waar het te lijden had onder vandalisme. Van Neujean is ook het borstbeeld van Kuifje in de inkomhal van het Stripmuseum.

Een naam als een klok in het Kuifje-universum is natuurlijk Le Lombard. De uitgeverij had lang een winkel op nummer 24 van de gelijknamige Brusselse straat. In 1958 verhuisde Editions du Lombard naar de "Building Tintin" aan de Paul-Henri Spaaklaan, waar de inmiddels gerestaureerde en geklasseerde beeltenis van Kuifje en Bobbie op het dak nog altijd een landmark is.

Hergé overleed op 76-jarige leeftijd op 3 maart 1983. Zijn graf is te vinden op het kerkhof Dieweg in Ukkel, en is het enige dat daar sinds 1950 per uitzondering werd bijgezet. Op zijn grafsteen staat ook al de naam van zijn tweede vrouw Fanny Vlaeminck, die vandaag met haar tweede man Nick Rodwell over de nalatenschap van Hergé waakt.

VisitBrussels - sized for Tintin
Het plan (FR, NL of EN) beschikbaar in alle onthaalkantoren van de stad voor 0,5 euro

Visitbrussels, Koningsstraat 2-4, Brussel - 02-513.89.40, tourism@visitbrussels.be