So long, Marion Hänsel, filmregisseur én avonturier

Met Marion Hänsel verloor de Belgische filmwereld maandag een van haar avontuurlijkste, internationaal meest gewaardeerde filmregisseurs. Ze keek voorbij de grenzen en voorbij de wolken.

Om zich voor te bereiden op een leven als ontdekkingsreiziger sliep de negenjarige Marion Hänsel op de grond in plaats van in bed. Ondanks het “Geen drinkwater”-bordje dronk ze in de trein van de kraan om alvast wat antilichaampjes aan te maken tegen de dag dat ze in het Amazonewoud genoodzaakt zou zijn om slecht water te drinken.

Hänsel werd uiteindelijk iets anders: een filmregisseur met een goed gevulde prijzenkast. Maar het verschil met het leven van een ontdekkingsreiziger was soms flinterdun. “Voor avontuur moet je openstaan. Van dat treinwater ben ik nooit ziek geworden,” vertrouwde ze ons tien jaar geleden in een interview toe. “Vraag me niet om in Brussel te filmen. Ik wil de confrontatie met de natuur aangaan: met de oceaan, de woestijn, de bergen of de Noordpool.” De uitspraken tekenen haar.

Marion Hänsel werd in 1949 geboren in Marseille, groeide op in Antwerpen en koos voor Sint-Pieters-Woluwe als leefplek en uitvalsbasis. In 1985 bekroonde het Filmfestival van Venetië haar tweede langspeelfilm, Dust, met een Zilveren Leeuw, een eer die zelden Belgen te beurt valt. Hänsel was op het idee gekomen om In the heart of the country te adapteren, een sombere roman van J.M. Coetzee, de Zuid-Afrikaan die in 2003 de Nobelprijs voor de Literatuur zou winnen. De hoofdrollen gaf ze aan muzikante Jane Birkin en Trevor Howard, de Britse acteur uit klassiekers als Brief encounter en The third man. Klein denken was niet aan haar besteed.

Romanadaptaties, filmavonturen in verre landen en samenwerkingen met bekende acteurs werden de rode draad doorheen haar auteursfilms. Les noces barbares (1987) is de verfilming van de gelijknamige roman over de moeilijke relatie tussen een dochter en haar op haar dertiende door een Amerikaanse soldaat verkrachte moeder. Voor Il maestro (1990), een film over jodenvervolging in het milieu van de klassieke muziek, strikte ze zanger Charles Aznavour en Malcolm McDowell, de hoofdrolspeler uit A clockwork orange. Met Stephen Rea, de Ierse acteur uit The crying game, reisde ze naar de andere kant van de wereld om Between the devil and the deep blue sea (1995) te draaien. Die contemplatieve film over een aan opium verslaafde zeeman en een hulpvaardig Hongkongs meisje, kwam in aanmerking voor de Gouden Palm op het Festival van Cannes.

Voor het geëngageerde Si le vent soulève les sables (2006) trok ze onverschrokken naar het woestijngebied nabij Djibouti en kwam terug met een aangrijpend portret van een sterk meisje uit een nomadengezin dat door watertekort en oorlogsdreiging wordt verdreven. Ze charterde een boot met Russische kapitein en Siberische bemanning voor Noir océan (2010), een intimistische film over de onzekerheid en de angst van de piepjonge matrozen aan boord van het Franse schip dat in 1972 nucleaire proeven uitvoerde nabij Mururoa.

Hänsel wist van aanpakken en blies met haar productiehuis Man’s Films ook andermans films tot leven. De bekendste moet No man’s land zijn, de anti-oorlogssatire waarmee de naar Brussel gevluchte Bosniër Danis Tanović in 2001 een Oscar won.

Voor sensatie of spetterende actie bedankte ze, liever onderzocht ze in sfeervolle auteursfilms thema’s als afstamming, de dood, de zoektocht naar een identiteit of de psychologische conflicten die in familie- of groepsverband opspelen. Een curiosum is Nuages, dat in 2001 in Cannes de Semaine de la Critique mocht afsluiten. Indrukwekkende beelden van wolken in allerlei vormen en soorten combineerde ze met fragmenten uit brieven die ze aan haar zoon Jan richtte. Begin dit jaar kwam het gelijkaardig impressionistische, intieme Il était un petit navire in de bioscopen. In haar veertiende en laatste film observeert een gehospitaliseerde vrouw de wereld en rakelt herinneringen op aan een rijk leven. Het was helaas autobiografisch. De Belgische filmwereld is haar grootste avonturier kwijt. Hänsel werd 71.