Tijmen Govaerts: 'Ik denk dat ik nooit meer weg wil uit Brussel'

Een jonge rijkswachter spelen in een prestigeserie over de door de Bende van Nijvel geterroriseerde jaren tachtig: het kan ernstige gevolgen hebben. 1985 overtuigde de begenadigde Tijmen Govaerts om Antwerpen voor Vorst in te ruilen. “Ik wil geen Vlaamse acteur zijn, ik wil een Belgische acteur worden.”

Mochten er nog rijkswachters bestaan, dan verkozen ze buiten hun diensturen vast andere cafés dan de niet altijd even braaf-burgerlijke Brasserie Verschueren op het Sint-Gillisvoorplein. Toch is het daar dat we hebben afgesproken met Tijmen Govaerts (29), binnen enkele weken een van de bekendste rijkswachters van het hele land. De uitstekende acteur uit films als Muidhond, Girl en Tori & Lokita, en series als De kraak en Twee Zomers speelt immers een van de hoofdrollen in 1985. Voor die serie over de obscure periode toen de Bende van Nijvel met onwezenlijk brutale en dodelijke aanslagen warenhuizen viseerde, bundelden RTBF en VRT uitzonderlijk de krachten. Govaerts speelt een jongeman die met zijn vriend en diens zus het dorp voor de hoofdstad inruilt om rekruut te worden bij de Belgische rijkswacht op het slechts mogelijk moment. Met hun onschuld hebben ze geen schijn van kans tegen de gitzwarte gebeurtenissen die ze van veel te dichtbij meemaken, die België traumatiseerden en nooit opgehelderd zijn.

Je kent de jaren tachtig enkel van horen zeggen. Wat wist je over de Bende van Nijvel voor je aan 1985 begon?
Tijmen Govaerts: Niet zo heel erg veel. Ik ben geboren in 1994. Ik wist dat de Bende van Nijvel onder meer in Aalst winkels van Delhaize had overvallen. Ik kende klinkende namen als Patrick Haemers of Paul Vanden Boeynants en had weleens horen vallen 'dat het allemaal de schuld van de rijkswacht en de politiek was'. Ik leerde veel bij toen ik Niet Schieten zag, de film van Stijn Coninx over de Bende, maar liet het daarna weer los.

Moet jouw generatie die onverkwikkelijke geschiedenis wel kennen?
Govaerts: Tot op vandaag, veertig jaar later, voel je de impact. Door de reeks heb ik beter begrepen wat voor tijd het was. Sommigen hebben het gevoel dat de jaren tachtig voor iedereen fantastisch waren, maar dat is helemaal niet zo. Ze verschilden niet zo hard van deze tijd: met veel spanningen en extremistische politieke stromingen. Het is een zondagavondserie die ouderen de kans geeft om jongeren te vertellen over hun jonge jaren. Misschien komen ze zo dichter bij elkaar, al gaat voor mij 1985 meer over het falen van het systeem dan over de gebeurtenissen op zich.

Het falen van een systeem én van de bedrijfscultuur bij de rijkswacht?
Govaerts: Dat bedoel ik. In de eerste scène danst mijn personage in zijn kamer in zijn dorp op TC Matic. Een week later zit hij bij de rijkswacht en mag dat niet meer: naar TC Matic luisteren op een vrije radio, is verboden. Ook dáár gaat de reeks over. Over jonge mensen met de beste bedoelingen die vermorzeld worden in een grote machocultuur en machtsstructuur die je de hele tijd onder druk zetten om te presteren om hogerop te geraken. Voor plezier is geen plaats.

Ordehandhaver, zou het een job voor jou zijn?
Govaerts: Ik geloof heel erg dat iedereen in zijn leven moet doen waar hij goed in is. Ik zou een heel slechte rijkswachter zijn. Zoals er bij de politie wellicht tal van slechte acteurs zitten. Je moet je ego aan de kant kunnen schuiven. En als acteurs een ding niet goed kunnen … (lacht). Er is een reden waarom iedereen hetzelfde uniform draagt en waarom je niet mag kiezen tussen roze, blauw of geel. Ik heb het ook oprecht moeilijk met agressie. Het idee om met agressie iets tegen te houden, zal ik nooit begrijpen.

Door veel met ex-rijkswachters te praten, heb ik wel respect voor hen gekregen. Ze zien nog altijd heel hard af van heel het Bende van Nijvel-verhaal. Ze beseffen wat hen kapot gemaakt heeft en waarom, en begrijpen nog altijd niet hoe het zo is kunnen mislopen.
Ook vinden ze het heel vervelend dat de hele rijkswacht verantwoordelijk werd gehouden, terwijl ze individueel misschien net hard hun best hebben gedaan om dit land te beveiligen en te laten functioneren. Dat is pijnlijk.

Niet bang om straks op café de ene complottheorie na de andere te moeten aanhoren?
Govaerts: Ik kijk net uit naar de babbels. En als het te moeilijk wordt, verwijs ik wel door naar scenarist Willem Wallyn (lacht). Het pijnlijke is dat er nooit iets opgelost is. De grote complottheorieën zijn het enige wat we hebben.

Welke rol speelt Brussel in de reeks?
Govaerts: De reeks is hier volledig gedraaid, het is de eerste Belgische fictiereeks en de eerste keer dat VRT en RTBF zo nauw hebben samengewerkt. We draaiden in de oude rijkswachtkazerne, waar buurtcinema Kinograph was. In die zin is het spijtig dat die moest stoppen. Het zou fijn geweest zijn om daar elke week een nieuwe aflevering te vertonen en te bespreken. We draaiden ook op de VUB, tegenover de kazerne. Scenarist Willem Wallyn heeft daar gestudeerd en zat zoals een van de personages bij de vrije radio FM-Bruxel (die aan de Louizalaan zat, red.). Zot dat twee werelden die zo sterk van elkaar verschilden zich aan weerskanten van de straat bevonden.
Ik kende Brussel al langer maar ben tijdens de opnames verliefd geworden op de stad en besloot hier te komen wonen.

Welkom.
Govaerts: Merci. Ik woon samen met een vriendin die ook iets zocht, in een zalig appartement met zicht op het Park van Vorst. Ik denk dat ik er nooit meer weg wil. Sommige centrum-bewoners zijn moeilijk tot hier te krijgen, ze lijken te denken dat Vorst het einde van de wereld is. Gek is dat. Je zou van hier naar het centrum kunnen wandelen.
Wat voor veel mensen de zwakte van België lijkt – die splitsing – stemt mij blij en hoopvol. Het maakt ons bijzonder. Hoe deze stad in elkaar zit. Dat je nooit weet welke taal iemand spreekt. Dat ze groot genoeg is voor véél meningen, culturen, talen: dat spreekt mij aan. Ook al loopt niet alles op wieltjes en sméken veel zaken om een oplossing.

Is Antwerpen dan niet waar je als Vlaming moet zijn voor een acteercarrière?
Govaerts: Dat lijkt zo, ook ik heb dat lang gedacht. Ik kom uit Mechelen, trok naar Antwerpen om woordkunst te studeren en bleef er daarna vijf jaar. Daarna was ik klaar met Antwerpen. Je hoeft niet in Antwerpen te leven om rollen te krijgen.
Bovenal kwam ik tot het besef dat ik géén Vlaamse acteur wilde zijn, maar een Belgische acteur wil proberen te worden. Het idee een Vlaamse acteur te zijn, vind ik beangstigend. Ik wil mezelf feller uitdagen. Door in Brussel te wonen, door uit mijn comfortzone te treden, door veel Frans te spreken, door uit te zoeken of ik ook in een andere taal kan spelen. Is taal mijn beperking? Ik ben nog jong en ik heb al zoveel schone dingen in Vlaanderen mogen doen.

Je speelde alvast mee in Tori & Lokita, de door het Festival van Cannes bekroonde film over minderjarige vluchtelingen van Luc en Jean-Pierre Dardenne.
Govaerts: Het mooiste dat ik tot nog toe heb meegemaakt. Elke acteur in België verlangt er volgens mij naar om ooit met hen te werken. Het was erg fijn dat ze me in een andere rol zagen dan gewoonlijk. In Vlaanderen vragen ze me vooral voor zachte, melancholische jongemannen. In Tori & Lokita speel ik eindelijk een gemeen personage.
Ik heb met volle teugen van de ervaring genoten. Het is ambachtswerk. De broers draaien chronologisch, doen veel takes, nemen de tijd om iets goed te maken en het lijkt alsof ze alles weten. Geen wonder dat er zoveel internationale aandacht is voor hun films. Het enige vervelende: wat doe je daarna? Terug naar minder kwalitatieve projecten? Dat is wennen.

Je hebt in korte tijd van erg verschillende films en series geproefd. Waar leg je voortaan de lat? Hoe ambitieus durf en wil je zijn?
Govaerts: Mijn ambitie is vooral goede verhalen vertellen. Goede dingen raken ver. Cinema is mijn grote liefde. Ik heb er bewust voor gekozen om een Franse agent in te schakelen. Er was Tori & Lokita en 1985 zal in Frankrijk uitgezonden worden. Dit is het moment om die stap te zetten. Zonder me te willen vergelijken: Matthias Schoenaerts en Veerle Baetens zagen ook een mooie opstap in Frankrijk. Voor een internationale carrière is Engels heus niet de enige optie.
Ook in de muziek kan je sneller verder raken als je goed Frans zingt, meer dan Engels. In Frankrijk en Wallonië worden zoveel mooie films gemaakt. Het is erg fijn om me daarin te verdiepen. Ik probeer zoveel mogelijk films in de bioscoop te zien. De introductie van de Cinevillepas (voor een maandbedrag zie je in de onafhankelijke bioscopen zoveel films je maar wil, red.) is mijn redding (lacht).

Je woont vlak bij het Dudenpark. Nog geen supporter geworden van Union?
Govaerts: Ik ben één keer gaan kijken en vond het heerlijk. Zo'n mooi stadion, zoveel sfeer. Maar het was ook een van de meest dronken avonden, ik durf niet terug te gaan.

De eerste aflevering van 1985 wordt op 22 januari door VRT en RTBF uitgezonden