De overrompeling van Jevgeni Onegin

Jevgeni Onegin in De Munt is muzikaal poëtisch, visueel uitgepuurd, met solo's en koren op topniveau. De opera is bovenal een aangrijpend verhaal dat de vraag van één miljoen stelt: "Wat is liefde?"

Zij is de bakvis, het plattelandsmeisje dat zich laaft aan literatuur en valt voor de rijke en roekeloze nietsnut Jevgeni Onegin. Als Tatiana haar kalverliefde op papier probeert te krijgen, zindert een tedere cocktail van hoop en twijfel in een verrukkelijke aria door de zaal.

Terwijl het podium zich traag als de bladen van een gigantisch boek rond de jonge vrouw vouwt, wordt onze blik de hare, troebel van romantiek. Maar dan dumpt de dandy haar ijskoud en laat ook ons als een gekwetst onschuldig vogeltje achter.

De regie van de Franse regisseur en kostuummaker Laurent Pelly, een veteraan van De Munt, is tot het uiterste uitgepuurd. In de eerste twee bedrijven beperkt het decor zich tot een zwevend, abstract vierkant dat roteert en kantelt als een draaitoneel. In de A-cast zingt de Britse sopraan Sally Matthews de aria’s even strak en afgemeten als intens.

In het verhaal zit meer dan voldoende hartstocht om de zaal te overspoelen en het publiek mee te sleuren. De lyrische uitvoering, de magnifieke koormuziek en de belichting doen de rest.

In het tweede bedrijf schiet Onegin in een duel zijn beste vriend dood. Eerst is het orkest opeens stilgevallen. Dan zingt de Oekraïens-Russische tenor Bogdan Volkov met een heerlijk melodieus timbre de angst van zich af, gedragen door de smachtende hoornblazers.

Eens Onegin opdaagt, roept hun duet onwillekeurig de oorlog op die al bijna een jaar woedt: “Onlangs deelden we alles vriendschappelijk met elkaar. Nu staan wij klaar om elkaar koelbloedig af te maken.” Ten slotte schiet Onegin zijn vriend zonder pardon dood.

De Franse bariton Stéphane Degout zorgt met zijn postuur en krachtige stem voor een dominante Onegin, “waardig, rustig, maar een beetje kil,” zoals het libretto aangeeft.

Aan het eind van de opera zijn de rollen plots omgekeerd. Zo arrogant als Onegin in het eerste bedrijf verschijnt, zo onbereikbaar is Tatiana nu geworden.

Ze heeft haar sprookjesachtige, lichtblauwe jurk afgelegd voor het felrood van de zelfbewuste grande dame aan het Peterburgse hof. Als in een apotheose snijdt haar herhaalde afwijzing van de smekende Onegin als messen door de trappenzaal van het paleis, terwijl het orkest de spanning fortissimo ten top voert.

Vier uur lang botsen realiteit en fictie tegen elkaar en op de toeschouwer. “Tatiana zit vanaf de eerste noot in haar eigen film, of beter in haar eigen boek,” legt Pelly uit, die in de loop van de opera een antwoord zoekt op de vraag: Wat is liefde? “Ze is een projectie,” besluit hij, “in dit geval, van Tatiana's verlangen. En aan het eind mondt de liefde uit in frustratie om het onbereikbare.”

Jevgeni Onegin is nog tot 14 februari te zien in De Munt, www.lamonnaiedemunt.be