Lorenzo Gatto: ‘In mijn liefde voor muziek ben ik niet monogaam’

Voor de laatste Smalltalk voor de zomerbreak blijven we dicht bij ‘huis’. Met violist Lorenzo Gatto belanden we op het terras van Café Belga, aan de voet van de BRUZZ-redactie. Na een sabbatperiode op een zeilboot zit Gatto vol plannen, zoals een wereldtournee met zijn nieuwe, avontuurlijke vioolensemble. Maar eerst speelt hij komend weekend met Brussels Philharmonic op het Walden Festival.

Na alle muziekfestivalgeweld in het Ossegempark (Core, Couleur Café, Brosella) strijkt komend weekend het Walden Festival neer in het Leopoldpark, in de Europese wijk. Het jonge festival wil met zijn boeiende mix van klassiek, jazz en wereldmuziek een ware speeltuin zijn voor muzikale ontdekkingsreizigers. Helemaal in lijn met de brede visie van violist Lorenzo Gatto, die op zaterdag de toon zet op het hoofdpodium – samen met Brussels Philharmonic. “Ik voel me geen klassieke muzikant, ik ben een muzikant. Met verschillende interesses en invloeden. In mijn liefde voor muziek ben ik niet monogaam,” benadrukt Gatto op het terras van Café Belga, door buur Flagey een van zijn vaste afspreekplekken.

Gatto zal het Walden Festival rustig op gang spelen met het minimalistische Vioolconcert 1 van Philip Glass. “Voor veel klassieke muzikanten is het werk van Glass te eenvoudig en te ‘new age’, maar ik hou van de wijze waarop hij speelt met ritme en groove, en zo zorgt voor een groeiende trance. Ik zie het als een reactie op de manier waarop we in deze drukke tijden gebombardeerd worden met informatie en impulsen. Zijn muziek heeft hetzelfde rustgevende effect als naar een spa gaan.”

Gatto laste zelf recent een uitgebreide rustperiode in. Een sabbatperiode die hij grotendeels doorbracht op een zeilboot – in Zuid-Afrika, het geboorteland van zijn vrouw. “Op een boot van haar familie, die we zelf hebben opgeknapt.” Op de wateren rond Kaap de Goede Hoop besliste hij om het op werkvlak over een andere boeg te gooien. “Om écht mijn eigen ding te gaan doen. Het gaat er vaak competitief en dogmatisch aan toe in de wereld van de klassieke muziek, terwijl muziek iets heel persoonlijks zou moeten zijn.”

Welke persoonlijke projecten zijn uit die sabbat voortgevloeid?
Lorenzo Gatto: Ik heb het vioolensemble Karavan Vivaldi opgericht, waar ook mijn vrouw in meespeelt, en ik ben aan het schrijven gegaan. Ik heb nieuwe stukken gecomponeerd rond de Vier jaargetijden van Vivaldi. Niet te cerebraal, maar met een intuïtieve benadering, een beetje groovy. We hebben al opnames gedaan, maar het album (getiteld My seasons, red.) is nog niet helemaal af. Er staat begin 2024 wel al een concert in Bozar op de planning.

De ‘Karavan’ in de naam van het ensemble doet denken aan een muzikale reis.
Gatto: We bereiden een wereldtournee voor en willen ontmoetingen aangaan met muzikanten van andere culturen. De westerse klassieke muziek is niet de enige klassieke muziek – denk bijvoorbeeld aan de muziek uit India. Wij willen een mix brengen. Ook met invloeden uit de popcultuur. Het wordt avontuurlijk, er zal ruimte zijn voor experiment en improvisatie. Tegelijk blijf ik trouw aan mijn wortels in de klassieke muziek. Vivaldi verwijst ook op een andere wijze naar mijn roots, want mijn vader is net zoals hij afkomstig uit Venetië.

Het is niet de eerste keer dat je buiten de lijntjes van de klassieke muziek kleurt. Met je vrienden van de Trilogy-groep speelde je al covers van onder meer Avicii en Daft Punk, herinner ik me.
Gatto: En ook filmmuziek. Op een bepaald moment hebben we een succesvolle flashmob gedaan in de Koninklijke Sint-Hubertusgalerijen, met de muziek van Mission: impossible. De video daarvan is miljoenen keren bekeken op YouTube. Met dergelijke initiatieven heb ik altijd geprobeerd om een breder publiek te vinden voor klassieke muziek.

Omdat het genre nog altijd te elitair is?
Gatto: Ik ben het daar niet helemaal mee eens, in die zin dat de economische barrière in feite lager ligt dan bij popmuziek. Voor veel popconcerten of popfestivals betaal je tegenwoordig al snel 80 euro per ticket, terwijl er zoveel initiatieven zijn om als jongere naar een klassiek concert te gaan voor de prijs van een bioscoopticket. Wat wel klopt, is dat klassieke concerten te veel vasthangen aan bepaalde codes. Je moet je zogezegd op een bepaalde manier kleden, op heel specifieke momenten applaudisseren … Dat intimideert, inderdaad. Vanaf de twintigste eeuw zijn de optredens in het genre helaas heel institutioneel geworden, terwijl dat in de eeuwen daarvoor helemaal niet het geval was. Met Karavan Vivaldi willen we daar ook tegen vechten. Tijdens onze concerten mag je applaudisseren wanneer je maar wilt. (Lacht) Het moet naturel aanvoelen.

Je kende je grote doorbraak in 2009, toen je de tweede plaats behaalde op de Koningin Elisabethwedstrijd voor viool. Hoe ben je daarna geëvolueerd als muzikant?
Gatto: Ik had toen een heel grondige voorbereiding achter de rug van een erg strikte leraar. Ik wou feilloos spelen, alles onder controle houden. Nu speel ik anders, bevrijd. (Op dreef) Kijk, op een bepaald moment weet je wel hoe je je instrument moet bespelen. You cracked the code, zeg maar. Daarna is het zaak om uit die mindset te raken, de drang los te laten om steeds beter te willen spelen. Je moet dat doorbreken en de zaken meer op hun beloop laten. Vind een groove en let it flow. Ik geef zelf ook les aan de Koningin Elisabeth Muziekkapel (een prestigieuze muziekschool in Waterloo, red.) en merk hoe voortreffelijk de techniek is van de meeste leerlingen. Tegelijk zie ik ook hoe velen hun gevoel voor ritme verliezen.

Welk advies geef je die leerlingen dan?
Gatto: Maak de muziek simpeler voor je publiek, in plaats van haar nog ingewikkelder te maken dan ze al is. Neem nu een sonate van Beethoven, die is op zich al zo enorm complex. En durf fouten te maken, neem risico’s tijdens het spelen. Want het klinkt misschien paradoxaal, maar dan zal je net minder fouten maken dan wanneer je zo juist mogelijk probeert te spelen.

In het gebouw van de Koningin Elisabeth Muziekkapel bereiden finalisten van de Koningin Elisabethwedstrijd zich ook telkens in afzondering voor op de finale. Heb je de film The chapel van Dominique Deruddere al gezien, die gebruikmaakt van die setting voor een drama over een jonge pianiste?
Gatto: Nee, nog niet, maar ik kan wel zeggen dat ik er zelf in 2009 een fantastische tijd heb beleefd. Zo samen in afzondering zitten, zonder telefoons, met iedereen die opgewonden is en het beste van zichzelf geeft. Heerlijk was dat.

In de film wordt de pianiste gepusht door haar moeder. Klinkt dat enigszins bekend in de oren?
Gatto: Bij mij was het mijn vader. (Lacht) Op latere leeftijd heeft dat voor een conflictueuze relatie gezorgd, maar nu is alles weer goed tussen ons. (Nadrukkelijk) Je hebt dat ook wel nodig om er te raken, een ambetante ouder. Om een topmuzikant te worden, moet je als kind echt iedere dag oefenen, voor mij was dat vanaf mijn vierde. Mijn theorie is dat je tienduizend uur oefening nodig hebt, op jonge leeftijd, om meesterschap te bereiken. Geen enkel kind zal dat uit zichzelf doen, uit passie. Mijn eigen vader is in die periode zelfs cello beginnen te spelen, om zo samen te kunnen oefenen, iedere avond. Hij maakte zelf wel niet veel vooruitgang en is ondertussen allang gestopt. (Lacht) Nu, ik ben hem en mijn moeder heel dankbaar voor alle opofferingen die ze hebben gedaan.

Je helpt naast het lesgeven ook de jonge muzikanten van het Young Belgian Strings-strijkorkest, begrijp ik?
Gatto: Ik ben peter van dat project, inderdaad. Ik werk erin samen met mijn eerste leraar, Dirk Van de Moortel, met wie ik altijd close ben gebleven. Hij is de oprichter en dirigent van het orkest, dat leerlingen uit muziekscholen van verschillende Belgische gemeenschappen samenbrengt, wat niet evident is in ons land. Het initiatief helpt jongeren om zich voor te bereiden op een professionele carrière. Eind augustus neem ik ze zelf voor een masterclass mee naar Venetië, waar we ook gaan optreden.

Neem je ook tijd voor vakantie deze zomer?
Gatto: Misschien een weekendje weg hier en daar, en ik ga zeker en vast ook de lucht in, paragliden in de Vogezen in Frankrijk. Paragliden en vliegen in een vliegtuig zijn al heel lang grote passies van mij. Ik had al een vliegbrevet op mijn zestiende, nog voor ik mijn rijbewijs had.

Daar is die hang naar avontuur weer!
Gatto: Muziek is mijn leven, maar avontuur en contact met de natuurelementen zijn ook altijd heel belangrijk geweest. Die dingen inspireren me ook. Ik geloof niet in spleen als drijvende kracht. Om goede muziek te maken, moet je goedgezind zijn. En een rijk leven hebben. Je moet je ziel voeden.

Op 15/7 (18.00) eert Lorenzo Gatto met Brussels Philharmonic de ‘minimal masters’ Philip Glass, John Adams en David Lang tijdens het Walden Festival (15 & 16/7), www.waldenfestival.be