Saxofoniste Hanne De Backer: ‘Ik vind het leuk om dingen uit hun context te halen’

In de luwte van de improscene en eerst nog wat afgeremd door een atypisch parcours is saxofoniste Hanne De Backer uitgegroeid tot een van ’s lands opwindendste livemuzikanten. Een carte blanche in Bozar zet deze week de kers op de taart. Op het terras van Au Vieux Chemin in Vorst vertelt ze ons hoe luchtverplaatsing door buizen een thema in haar leven werd.

“Het klinkt misschien vreemd, maar ik heb geen idee waarom ik precies voor sax heb gekozen,” zegt de muzikante die van haar baritonsax intussen een verlengstuk van zichzelf wist te maken. “Ik werd op jonge leeftijd tegen mijn zin naar de muziekschool gestuurd, terwijl ik liever ging voetballen, maar dat kon niet in Buggenhout, het dorp waar ik opgroeide. Het is mijn grote geluk geweest dat de lokale muziekschool een jonge sportieve vrouw als leerkracht had. Ze kwam met de moto naar de les, maar omdat die pas om vier uur ’s middags begon, stond ze onderweg meestal in de file en was ze te laat. In afwachting konden we eerst nog wat voetballen op de speelplaats, tot we het geluid van haar Kawasaki hoorden. Ze was streng, maar had tegelijk een cool over zich hangen, waardoor een jongensachtig meisje als ik toch gemotiveerd was om te oefenen.”

De eerste sax van De Backer was trouwens een Yamaha, het merk dat ook moto’s maakt en drie stemvorken in zijn logo heeft. “En de bouwer van mijn mondstuk – François Louis – was ooit zelf actief in de motorsport. Luchtverplaatsing door buizen is blijkbaar een thema in mijn leven.” Maar zolang een rijbewijs voor de motonog op de bucketlist staat, zakt ze met de fiets af naar Au Vieux Chemin. In dat hoekcafé met uitzicht op het levendige Bethlehemplein drinkt ze ’s ochtends haar koffie als ze een oefensessie heeft ingepland met Frans Van Isacker. De veteraan uit de Brusselse jazz- en improscene is een gewaardeerd altsaxofonist. Ze zitten samen in La Nuée, een Brussels saxcollectief met ook nog Johannes Eimermacher, Audrey Lauro en João Lobo in de rangen, maar spreken vooral af om hun tweede instrument, de basklarinet, in te oefenen. “Samen is dat veel gezelliger dan in je eentje.”

Ook de Backer speelde eerst alt, maar nadat de saxleraar op haar muziekschool ontslagen werd, verloor ze op haar zestiende haar motivatie om nog les te volgen. “Ik ben in bands blijven spelen. Maar ik ben dan eerst politieke wetenschappen gaan studeren in Gent, om me na het tweede jaar alsnog in te schrijven aan Studio Herman Teirlinck. Daar kwam ik via via te weten dat Ben Sluijs vlakbij lesgaf op de Ma’GO! in Antwerpen. Bij hem heb ik mijn saxstudie opnieuw opgenomen. Dat was erg fijn, want mede dankzij een cd van hem was ik als tiener ooit in contact gekomen met jazzmuziek. Na zijn lessen liep ik vaak met een groot hoofd vol harmonie naar buiten. We konden ook over andere zaken in het leven goed met elkaar praten. Eén tip is me altijd bijgebleven: dat het op mijn leeftijd goed was om af en toe te focussen. Een uitdaging, want ik was altijd met veel verschillende dingen bezig.”

Stoerder instrument
Sluijs vertelde De Backer dat ze een goed amateurniveau haalde, maar dat er meer in zat. “Dat heeft me wakker geschud: ik moest gewoon harder beginnen te werken om meer uit mijn sax te halen.” De kentering was definitief ingezet toen ze in de school waar ze toneellessen gaf, stootte op een kist met een ongebruikte baritonsax. “In mijn vrije uren ben ik erop beginnen te spelen. Na al die tijd op de alt gaf de bariton een andere klank, een meer fysiek gevoel ook. Ik leek wel een gitarist toen ik het instrument omgordde. Het voelde kortom veel stoerder. Doordat ik muziek serieuzer was beginnen te nemen en echt in de jazz was gedoken, maakte ik snel vooruitgang. Met Vincent Brijs had ik bovendien een uitstekende mentor gevonden.”

Twee jaar later werd De Backer toegelaten aan het Antwerpse conservatorium. Ze combineerde de opleiding met lesgeven, nam jobs als sessiemuzikant aan en richtte het theatercollectief Bookers & Hookers op. Hun kamikazeachtige locatieprojecten en missie om als artiest ook een zekere archieffunctie op te nemen, vormde het opstapje naar g a b b r o, het muziekcollectief dat ze in 2017 zelf uit de grond stampte en dat er een sport van maakt op ongewone plekken op te duiken. “Het was mijn bedoeling om vrije improvisatie, niet echt een rendabel genre en voor veel mensen een ver-van-mijn-bedshow, te confronteren met gesloten gemeenschappen en ruimtes die er gewoonlijk niet mee in contact komen. Ook omdat er een enorme rijkdom in schuilt die eerder over het proces dan over het resultaat gaat.”

Adrenalinerush
Na een passage in de Antwerpse gevangenis begonnen De Backer en g a b b r o in 2021 aan hun meest prestigieuze project: een muzikale voettocht langs de 65 kilometer lange Belgische kustlijn. Vergezeld door een kameel (!), een bolderkar met materiaal, een cameraploeg en twee medemuzikanten – drummer Raf Vertessen en pianist Andreas Bral – doorstond het gezelschap de gure noorderwind. Het leverde poëtische zwart-witbeelden op die door De Backer zelf gemonteerd werden voor de docufilm As you walk. Impressies van concerten op een golfbreker en in een kerkje doorbraken de fysieke calvarietocht, door de saxofoniste omschreven als één lange adrenalinerush.

“Acht jaar geleden was ik de kust al eens alleen afgestapt. Ik wilde hem registreren zoals hij nu is, want ik vermoed dat hij er over honderd jaar heel anders zal uitzien, en in mijn ogen symboliseert hij veel actuele problemen. Het plan raakte in een stroomversnelling door corona. Ik kon een beroep doen op een activiteitenpremie en had plots tijd om de kustburgemeesters aan te schrijven. Die hadden in eerste instantie allemaal schrik dat we met die kameel een volkstoeloop zouden veroorzaken. Uiteindelijk heb ik negen van de tien burgemeesters toch kunnen overtuigen.”

“Het idee was natuurlijk dat mensen die niets met geïmproviseerde muziek hebben toch even zouden blijven stilstaan bij het gebeuren. Ik vind het leuk om dingen uit hun context te halen. Meestal tref ik tijdens concerten gelijkgestemden aan, maar hier zit ook iets heel waardevols in.” Dat er nu ook lovende reacties komen op de film opent weer nieuwe perspectieven.

Internationale focus
Van Bozar mocht De Backer een carte blanche samenstellen met een focus op internationale samenwerkingen. De Oostenrijkse contrabassiste Beate Wiesinger leerde ze kennen via het Melting Pot-programma, dat talentvolle Europese muzikanten samenbrengt. “Dat levert soms heel mooie muziek op, soms ook heel rare. Maar Beate is ongelofelijk veelzijdig. Net als de Poolse pianiste Marta Warelis, die ik al vaker kruiste in de Amsterdamse scene rond Terrie ‘Ex’ Hessels, maar we stonden nog nooit samen op het podium.”

Het is echter vooral uitkijken naar haar klik met de Amerikaanse drummer Hamid Drake, die ze voor het eerst zag in het S.M.A.K. aan de zijde van saxofonist John Dikeman. “Mijn reactie toen was veelzeggend: ‘Wow, zo kan je dus ook sax spelen.’ Met Hamid is het extra spannend, omdat zijn spel richting pure klank kan gaan, maar hij evengoed kan beginnen te zingen terwijl hij zichzelf begeleidt op zijn framedrum. Met Ken Vandermark zag ik hem ooit het repertoire van Don Cherry onder handen nemen. Dat ging echt tot op het bot. Hij slaagt erin om de meest complexe dingen heel eenvoudig te laten klinken. Hem horen spelen maakt mij alvast instant gelukkig.”

Bozar heeft Hanne De Backer een carte blanche op 21/9 in Bozar, www.bozar.be