Chantal Pattyn: 'Als ik naar Klara luister, word ik redelijk zen'

Straks begint het KlaraFestival, de klassieke opener van het cultuurseizoen en een van de vele vlaggenschepen die de radiozender buiten het Brusselse omroepgebouw een gezicht geven. Al verhuist het KlaraFestival misschien ooit naar maart, en al verhuist de VRT ooit naar Denderleeuw: Klara is toch overal.

E n ook Chantal Pattyn is nog altijd overal. Ze mag dan graag zwelgen in het cultuuraanbod in haar woon- en werkplek Brussel, als we haar naar wat hoogtepunten vragen, dan zit daar evengoed Documenta in Kassel, Manifesta in Genk of de expo van Harald Thys en Jos de Gruyter in Mu.ZEE bij. Maar nu toch even over naar de studio.

U bent vijf jaar netmanager. Hoe klaar is Klara inmiddels?
Chantal Pattyn: "Ik vind dat we met z'n allen hard gewerkt hebben. Radio 3 was al Klara geworden, maar het werk is nooit af. Je moet jezelf blijven uitvinden. Niet alleen in programma's, maar ook in evenementen en de cd's die je uitbrengt. En je moet regelmatig het verschil maken. Zo hebben we zwaar ingezet op documentaires en thematische reeksen. In het kader van het Klimtjaar maakten we Kus uit Wenen. Met Bart Van Loo gingen we in zee voor een verrukkelijke reeks rond chanson. En in september gaan we van start met The original soundtrack, een reeks over filmmuziek met onder meer Patrick Duynslaegher."

Wat was de rode draad in de hervorming?
Pattyn: "De rode draad is zeker relevantie, en de hedendaagse touch. Daarnaast is Klara een wereld op zich geworden. Naast de radio zijn de events een groot deel van wat we doen, samen met onze partners. Ook Jazz Middelheim is Klara, en het KlaraFestival, en Iedereen klassiek, Klara in deSingel, Klara4Kids... Dat is veel voor een kleine zender en een kleine organisatie."

Maar wel nodig?
Pattyn: "Ik vind van wel. Je komt buiten, je communiceert en kunt tonen waarvoor je staat. Onze impact wordt daardoor groter. Mensen die niet naar je luisteren, komen je toch tegen op Jazz Middelheim. En alle concerten kun je ook nog eens live uitzenden, dus dat is een win-win."

Ook jazz heeft op de zender een vast plaatsje veroverd.
Pattyn: "In die zin is ons DNA wel wat veranderd. Klara is voor 70 à 75 procent klassieke muziek. De rest is jazz en andere muzieken. Chanson krijgt vanaf september een vaste plek. Experiment komt aan bod in programma's als Late night en Laika, dat overigens vaak wordt samengesteld door Mauro Pawlowski. Klara heeft veel tentakels."

"Op een bepaald moment hebben we onszelf de vraag gesteld: 'Wat is Klara nu?' Het resultaat van dat denkproces is dat we gestopt zijn met onszelf te betitelen als 'de klassieke zender' of 'de cultuurzender'. Het is evident dat we dat zijn. We zien Klara nu meer als een emotieve omgeving. Ik omschrijf het graag als 'slow radio'. Het gaat om authenticiteit, en om het feit dat je de tijd neemt om mensen te laten genieten. Van een concert, maar ook van een lang gesprek of een debat. Om het met een Afrikaans spreekwoord te zeggen: 'Ils ont l'horloge, et nous avons le temps.' Zo zijn we ondertussen een uitzondering op de FM-band geworden. Bij ons geen reclame, tenzij voor de partners die we ondersteunen. Als ik naar mijn eigen zender luister, word ik redelijk zen. Onze auditieve omgeving is stijlvol en heel zacht - al moet Klara af en toe ook op je zenuwen kunnen werken met een moeilijke opera of een ambetant gesprek. Als het er maar toe doet. En we zouden wel gek zijn om niets met onze geweldige Belgische jazzscene te doen."

Spelen discussies over de verbreding nog op, zoals bij de introductie van Klara's Top 100?
Pattyn: "Er is maar één Klara's Top 100: twee dagen op de 365, en daar krijgen we misschien twee negatieve reacties op. Je moet nu en dan proberen de bakens wat te verzetten. Studio Brussel moet natuurlijk geen dag organiseren om het belang van rockmuziek te onderstrepen bij brede lagen van de bevolking. Ik vind dat wij dat wel moeten doen voor klassiek. Nu en dan eens zeggen aan de mensen dat dit erfgoed is waar iedereen iets aan heeft. Dat doen we onder meer met de Top 100, die ongelooflijk druk beluisterd wordt - ook door mensen die de maandag erop misschien weer weg zijn."

"Iedereen klassiek ligt in dezelfde lijn: tien uur live-uitzending vanuit een stad waar bekende en minder bekende mensen ambassadeur spelen en andere mensen overtuigen om iets te doen met klassieke muziek. Herr Seele die met een fanfare over de Meir trekt, Annemie Struyf die gaat strijken in een strijkatelier met een echt strijkkwartet: dat is charmant en overweldigend. Net als Klara4Kids. Jonge mensen leren nog altijd viool en piano spelen, maar je kunt niet van hen verwachten dat ze naar Klara luisteren. Toch moet je er niet aan denken dat er straks achttienjarigen rondlopen die niet weten wie Mozart en Bach zijn. Daarom mogen we een paar keer per jaar ons missionarisgezicht laten zien."

De vergrijzing is een aandachtspunt.
Pattyn: "Natuurlijk. Al hoef je dat ook niet te negatief te zien. Onze luisteraars hebben een zekere leeftijd, maar ook die vijftig- en zestigplussers - en dat word ik zelf uiteindelijk ook - gaan swingend door het leven. Het is de generatie die tijd, belangstelling en meestal ook geld heeft om zich met interessante zaken bezig te houden."

"Ondertussen voel je dat in heel onze sector gezocht wordt naar mogelijkheden om dat erfgoed te actualiseren. Ik heb onlangs met mijn neefje van 22 een prachtige Pelléas et Mélisande van Transparant gezien. Een relevant verhaal voor een jonge gast als het er ook nog eens zo hedendaags uitziet."

"Kijk ook naar het Brussels Philharmonic, dat net nog een paar nieuwe tunes van ons heeft ingespeeld. Wat vroeger het radio-orkest van de VRT was, is nu een aparte identiteit waarmee we nog geregeld samenwerken, maar dat met (intendant) Gunther Broucke ook een heel mooi eigen parcours aan het rijden is. Als je ziet wat dat allemaal doet, hoe ze met hun filmmuziekprogramma hebben kunnen instaan voor de Oscar die The artist heeft gewonnen... Dat kan dus als je naar mogelijkheden zoekt die geweldig zijn voor je orkestleden én voor je publiek."

Zo meteen begint het KlaraFestival. Doet u ons eens wat tips aan de hand.
Pattyn: "Onmogelijk om te kiezen, maar ik vind het opnieuw een heel mooi festival. We zitten aan deel twee van onze triptiek over de mens. Vorig jaar zaten we met Imagine paradise in hemelse sferen, dit jaar dalen we een trap naar beneden met Knocking on heaven's door: even beleefd aankloppen om te zien of daar eventueel iets in zit voor de mens. Het gaat dus over de spirituele kracht van muziek, die je diepste wezen kan raken."

"Ik vind het geweldig dat we op 31 augustus starten met de 'Mattheüspassie' van Bach. Ik weet dat een mens dat normaal gezien doet met Pasen, maar als je het over spirituele kracht hebt, dan moet je dat brengen, zeker als René Jacobs dirigeert. Ook een krachttoer is de volledige symfonieëncyclus van Schubert in deSingel. De muziek is geweldig, en het is fantastisch om in drie avonden door dat volledige creatieve proces te gaan. Ik ga het beschouwen als een soort detoxkuur."

"Ik kijk ook uit naar Roberto Villazón: een gala-avond buiten categorie op de laatste dag, met een fantastische zanger en een Mozart-programma. Maar natuurlijk zijn er ook Cage, Dusapin en heel veel speciale muziek in de middagconcerten."

Overigens heeft directeur Jan Briers van het Festival van Vlaanderen laten vallen dat hij het KlaraFestival liever naar maart zou zien verhuizen.
Pattyn: "Het is een kwestie waarover te discussiëren valt. September is mooi omdat je het culturele seizoen aftrapt, maar het heeft het nadeel dat je promotie voert op een moment dat mensen met vakantie zijn en nog niet aan hun concertkaartjes denken. Ook de agenda's van de artiesten en de partners zijn van belang, maar ik zou er niets op tegen hebben om het in maart te organiseren."

En de VRT? Mag die verhuizen buiten Brussel?
Pattyn: "Ik heb gelezen dat de raad van bestuur toch op een maximaal aantal kilometers van een treinstation wil blijven, maar dan nog zijn Vilvoorde of Denderleeuw niet uitgesloten. Ik mag u wel zeggen dat ik het zeer zou waarderen als we in Brussel zouden blijven. Een openbare omroep hoort in de hoofdstad. En nu ik toch mijn eisen aan het stellen ben: graag in een gebouw met een waardevolle architectuur."


KlaraFestival, 31 augustus tot en met 14 september. Meer op 070-21.02.17 en www.klarafestival.be