Tim Etchells geeft niet-kiesgerechtigden een stem

Met liefst drie projecten rond tekstfragmenten is het werk van de Britse kunstenaar en performance-artiest Tim Etchells ruim vertegenwoordigd op het Kunstenfestivaldesarts. Met de postercampagne ‘And For The Rest’ geeft hij Brusselse illegalen en andere thuislozen die op 25 mei geen bolletje mogen zwart maken een plaats in het maatschappelijke debat.

‘Make every Sunday a Car-Free Sunday in Brussels’, of ‘Paint all the buildings in the city in different colours’. Het zijn slechts twee van de vele slogans die de komende pre-verkiezingsweken het Brusselse straatbeeld zullen opsmukken.

De Britse kunstenaar Tim Etchells, die de voorbije jaren vooral opviel met zijn maatschappijkritische neonwerken en performances rond tekst en taal, filterde de korte statements uit gesprekken die hij voerde met mensen die buitengesloten worden van het politieke debat.

De enige plek waar men ze dan ook niet zal zien opduiken zijn de officiële verkiezingsborden. “Het betreft zowel eenvoudige, directe eisen voor een bepaalde sociale verandering in de stad als meer poëtische, onrealistische statements die veeleer aansluiten bij een fantasie of het onmogelijke vragen,” beschrijft Etchells het resultaat van zijn straatonderzoek. “Vooral die laatsten gaan op niemands politieke agenda staan, maar als eis stellen ze wel vragen over de manier waarop we denken over publieke discussies, en vormen ze een poëtische uitdaging om het debat te verruimen en uit te dagen.”

Wat viel u het meest op tijdens uw gesprekken met mensen die op 25 mei niet mogen meekiezen?
Tim Etchells: De drang naar vrijheid. Vooral de sans-papiers zitten in een heel specifieke politieke realiteit. Het verbaast dus niet dat ze liefst van al willen gaan en staan waar ze willen. Maar al snel bleek dat zij net als wij vastzitten in een bepaald stramien van denken. Daagde je hen uit om anders te denken en zich anders uit te drukken, dan kwam ook bij hen het besef dat je hen hun vrijheid van denken niet kan afnemen. Het project stelt dus vooral vragen bij de limieten die we onszelf opleggen in onze manier van denken, bij hoe we onszelf steeds articuleren rond wat mogelijk is.

Hoe sluit de expo ‘Order Cannot Help You Now’, die tegelijk loopt in kunst -en mediacentrum Argos, aan bij het project?
Etchells: Op de expo die ik samen met curator Ive Stevenheydens samenstelde staat één nieuw neonwerk. ‘Mirror Pieces’ drijft op drie centrale thema’s: political delusions, optical illusions en poetical confusions. Ze klinken hetzelfde, maar gaan stuk voor stuk over percepties die mispercepties blijken te zijn. Met die basis zijn Ive en ik het Argos-archief ingedoken om werken op te vissen die én een politieke agenda hebben én vragen stellen over de manier waarop taal onze vraag naar verandering polijst en articuleert.

De videokunst van de Brusselse kunstenaar Sven Augustijnen is daarbij prominent aanwezig. Waarom moest hij erbij?
Etchells: Zijn werk belichaamt precies waar ik het net over had. Hij laat drie zeer omstreden statements (‘Le Coran, ça je ne connais pas’, ‘L’Holocaust n’est qu’un detail dans l’Histoire’ en ‘Le jour de gloire est arrivé’) herhaaldelijk aanflitsen op videomonitors, en zo ontstaat er een vreemde dynamiek die ons in een lastig parket brengt. Bij het samenstellen van deze expo en ook in mijn persoonlijk werk zoek ik ongemakkelijke situaties op waarbij je als kijker zelf duidelijkheid moet scheppen en het het werk dus zelf doen.

De performance ‘A Broadcast/Looping Pieces’ is het meest persoonlijke project werk van de drie.
Etchells: De voorbije vijftien jaar heb ik op mijn laptop een depositaris aangelegd van tekstfragmenten die ik de moeite waard vond. Beschouw het als de digitale tegenhanger van de keukenla waar je dingen instopt die je ooit denkt te kunnen gebruiken. Die fragmenten heb ik verknipt en plak ik live op de planken weer aan elkaar in een soort remix. Het project vloeit voort uit mijn Brusselse samenwerking met choreograaf Boris Charmatz en gesprekken met de Libanese geluidsartiest Tarek Atoui, en wil net zoals het posterproject en de expo aantonen wat er gebeurt als dingen uit hun context worden gelicht. In het beste geval laat de kijker zijn verbeelding dan de vrije loop en begint hij zelf na te denken en vragen te stellen.

‘And For The Rest’ (posterproject), in de publieke ruimte, 15/4-24/5, www.kfda.be

‘Order Cannot Help You Now’ (tentoonstelling), Argos, 3/5-29/6, 11.00-19.00 (van woensdag t.e.m. zondag), € 3/5, www.argosarts.org

‘A Broadcast/Looping Pieces’ (performance, in het Engels), Kaaistudio’s, 6-7/5, 20.30, € 12, www.kaaitheater.be